verzorgingsstaat herhaling CGU ELO

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Verzorgingsstaat herhaling

Sociale verzorgingsrechten

- recht op inkomen (verzekeren)

- recht op gezondheid, huisvesting (verzorgen)

- overheid beschermt het milieu (verzorgen)

- recht op onderwijs (verheffen)

Verzorgingsstaat:3 pijlers, 4 functies 

1. Sociale zekerheid: = werk & inkomen = bestaanszekerheid (uitkeringen, AOW, kinderbijslag) 

= Verzekeren (art. 19/20 GW)

2. Gezondheidszorg, wonen, milieu: toegankelijk voor iedereen = Verzorgen (art. 21/22 GW)

3. Onderwijs: leerplicht om te ontwikkelen, verheffen 

= Verbinden + Verheffen (art. 23 GW)

Kenmerkend voor verzorgingsstaat is:

Overheid garandeert een sociaal minimum

Wie niet in staat is betaald werk te
verrichten, of daarvan vrijgesteld is, moet aanspraak kunnen maken op een gegarandeerde bestaanszekerheid, die het mogelijk maakt volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Het belastingstelsel moet bijdragen aan een herverdeling van de rijkdom, waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dat vereist een sterk progressief belastingstelsel op inkomen, vermogens, (vermogens)winst en erfenissen.’

Deze tekst en die op de volgende slide kunt u leerlingen laten lezen. Daarna volgt hier namelijk een opdracht over. 

Iedereen heeft de verantwoordelijkheid in zijn eigen levensonderhoud te

voorzien. Wie daar niet in slaagt, kan een beroep doen op de overheid. Ondersteuning door de overheid is tijdelijk en is erop gericht dat mensen zo

snel mogelijk weer aan het werk kunnen. Belastingheffing is onvermijdelijk.

Maar de belastingdruk wordt zo laag mogelijk gehouden, zodat hardwerkend Nederland zoveel mogelijk van het verdiende geld naar eigen keuze kan besteden. De vrije marktorde is in economische zin de uitdrukking van het liberale uitgangspunt dat het individu zoveel mogelijk naar eigen keuze over zijn lot moet kunnen beschikken.’

Over de twee teksten van de SP en VVD komt hierna een opdracht. 

Links

Boetes inkomensafhankelijk

Zoals in Finland en Zweden

Eerlijker: effectiever

SP

Rechts

Boetes voor iedereen zelfde

Nederland

Eerlijker: zelfde gedrag

VVD

Links

Midden

Rechts

Uitgebreide verzorgingsstaat

Vlaktaks

Nivelleren

Koppeling

Eigen verantwoordelijkheid

Verzorgingsmaatschappij

Denivelleren

Links: hoeveel mensen verdienen = omgeving. 

Als je ouders goed voor je zorgen, als je naar een goede school kunt en goede vrienden maakt, als er werk is in sector: 

--> als dat allemaal meezit, dán kun je veel geld verdienen. 

Veel mensen die niet zo veel geluk hebben. 

Mensen weinig kansen (kansarm), die ziek zijn of pech.

--> ook gewoon kunnen leven. 

--> goed dat er belastingen en uitkeringen zijn = overheid

Veel kansen hadden -> betalen voor mensen minder kansen 

Waarde = bestaanszekerheid = iedereen altijd genoeg geld basisbehoeften: huis en eten. 

Overheid verantwoordelijk maken voor de belangrijkste levensbehoeften. Zo ben je altijd zeker van je ‘bestaan’, ook als je op wat voor manier dan ook pech hebt. Volgens linkse actoren wordt de hele samenleving beter van deze zekerheid.

Rechts: grote verschillen in hoe hard mensen werken.

Belangrijk dat mensen die hard werken ook veel verdienen. 

Met belasting zorg je ervoor dat hard werken minder zin heeft.

--> Overheid niet veel ingrijpen: zo weinig mogelijk belasting

Uitkeringen zorge ervoor dat je ook wel rond kunt komen zonder te werken = minder prikkels om wat nuttigs te doen. Dan zouden mensen van uitkeringen gaan profiteren. 

Als mensen pech in het leven hebben, is het goed als anderen voor hen klaar staan (liefdadigheid). Overheid altijd tijdelijk totdat mensen het zelf weer kunnen. 

Waarde = eigen verantwoordelijkheid: iedereen gestimuleerd wordt: voor zichzelf zorgen, niet afhankelijk 

Zo veel mogelijk levensbehoeften zelf verantwoordelijk = goed voor de samenleving. Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen keuzes en hun eigen leven.

Hoe groot moet de verzorgingsstaat zijn?

Hoe betalen we dat?

Links

Als je meer verdient, leg je meer op tafel.

Dan neemt de sociale ongelijkheid af.

Mensen aan de onderkant hebben het dan iets beter.

Rechts

Minder zelfde op tafel, mensen zelfredzaamheid aanspreken. 

Sociale ongelijkheid is niet erg en stimuleert.

Mensen aan de bovenkant hebben het juist iets beter. 

Links

Half-open samenleving:

Kinderen uit lager opgeleide gezinnen in het nadeel.

Slechtere wijken, scholen.

Moeilijk om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Start is ongelijk: 

niet allemaal 6 gooien

Rechts

Open samenleving:

Veel mogelijkheden om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Als je maar hard genoeg je best doet.

Start is gelijk:

je kan allemaal 6 gooien

Links

Zorg niet aan de markt overlaten.

Verkeerde prikkels: kwaliteitsverschil.

Marktwerking werkt niet.

Regels zijn nodig

Kijk uit: mensen met weinig geld:  slachtoffer marktwerking

Drempelloos: om sociale gelijkheid te bevorderen, toegankelijk voor ieder

Rechts

Meer aan de markt overlaten

Concurrentie, prestatiebeloning

Marktwerking = beste prikkel.

Niet allerlei regels

Kijk uit: onbetaalbaar als iedereen onbeperkt uit ruif collectieve sector 

Niet alles gratis: eerlijk meebetalen profijtbeginsel studie, kinderopvang

Inkomensverdeling

Verschillende beroepen, verschillend salaris. 

Bruto = wat je verdient omdat je iets verkoopt of mensen beter maakt.

Netto = vervolgens belasting over betalen aan de overheid

Links: nivelleren: kleinere verschillen tussen mensen. Goed onderwijs/zorg.

Rechts: denivelleren: jouw verdienste, oneerlijk afstaan Stimuleert economie

vormen van actieve en passieve solidariteit?

fondswerving (rechts)

vrijwilligerswerk (links)

Links GL, PvdA, SP	Midden CU, CDA	Rechts VVD, D66
Informele solidariteit wordt vergroot door formele solidariteit = goede voorbeeld dus Cultuur van voor elkaar zorgen	Teveel formele solidariteit => maakt Informele solidariteit kapot	Solidariteit wordt verkleind = Verplichte solidariteit roept verzet op
Formele solidariteit afdwingen	Actieve informele solidariteit	Passieve solidariteit en eigenbelang

Is er solidariteit in de verzorgingsstaat?

Paragraaf lezen

21.C. Opdracht donor (debat tussen 3 visies) 

22: toepassing maatschappelijke stage en donor

Hoe wij- gevoel (sociale cohesie) vergroten? 

-> oftewel dat mensen solidair zijn (elkaar helpen)

Links: formele solidariteit afdwingen -> actieve overheid. 

Dit voorbeeld zal  informele solidariteit ook versterken.

Midden: actieve informele solidariteit organiseren: vrijwilligerswerk stimuleren (burgers zorgen voor elkaar)

Rechts: passieve informele solidariteit en eigen belang bij solidair zijn een goede zaak: fondswerving. Kleine rol overheid

Links conflictdenker zet centraal:

Rechts conflictdenker zet centraal:

Als die er geld in blijven stoppen, kan werkgelegenheid behouden blijven

gemeenschappelijke belangen

Te hoge werkdruk

Actie!

10: Een CDA Tweede Kamerlid zei eens het volgende:

 ‘De verzorgingsstaat heeft de informele solidariteit kapotgemaakt. Het zijn communicerende vaten: vermindert de formele solidariteit, dan zal de informele solidariteit stijgen en andersom’. 

  A de foto bevestigt het citaat

  B de foto is in strijd met het citaat

  C de foto heeft niets te maken met het citaat

  D de foto en het citaat zijn beide links georiënteerd 

A: links

B: rechts

C: links/midden

D: rechts

E: links

F: midden