Ethiek les 14

• Filosofie
• HBO
• Studiejaar 2

Ethiek les 14

De mens en de natuur

Wat is nodig: kleine aanpassing of radicale cultuuromslag?

Voor vandaag

• oorsprong van milieu-ethiek
• spanning met traditionele ethiek
• morele gemeenschap: wie/wat hoort erbij?
• holistische vs. individuele benadering

Oorzaken van het probleem

• christendom (Gen. 1,28: "Vervult de aarde, en onderwerpt haar, en hebt heerschappij over ... al het gedierte")
• filosofie: mens als enige drager van morele waarde
• moderniteit: scheiding van subject/object
• dualiteit: scheiding van lichaam/geest
• kapitalisme: oneindige groei

Kan ethiek helpen?

"Last Man Argument" -- Routley

Kritiek op antropocentrisme

• versie 1: de mens moet niet alleen rekening houden met medemensen, maar ook met natuurwezens
  (zij zijn moral patients)
• versie 2: niet alleen de mens bepaalt wat goed is, maar het perspectief van natuurwezens moet ook meetellen
  (zij zijn moral agents)

Voorbeeld: Juukan Gorge

Verschillende vormen

van waardering / genot

Vraag

Heeft de natuur een intrinsieke waarde?

Morele gemeenschap

uitbreiding morele gemeenschap: een constant betwiste constante in de menselijke geschiedenis

• intergenerationeel
• zoöcentrisch
• biocentrisch
• ecocentrisch

Ecologische voetafdruk (1996)

https://standfortrees.org/footprint-calculator/

Dierenrechten, utilistisch:
Peter Singer

Dierenrechten, deontologisch:
Tom Regan

Biocentrisme: Paul Taylor

Respect for Nature: a Theory of Environmental Ethics

J.R.R. Tolkien

"Every tree has its enemy, few have any advocate."
(Letter #241)

"In all my works I take the part of trees as against all their enemies." (Letter #339)

Ecocentrisme

"A thing is right when it tends to preserve the integrity, stability, and beauty of the biotic community. It is wrong when it tends otherwise."

(Aldo Leopold, 1887-1948)

Holistische benadering

• ecosysteem centraal: geen recht op leven
• extra aandacht voor grote carnivoren
• onderscheid tussen wild en gedomesticeerd
• onderscheid tussen inheems en uitheems
• concentrische cirkels

Wilde natuur: voor zorgen of afblijven?