3.7 Grammatica - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Wat gaan we doen?

Begin maken met 3.7 Grammatica

3.7 Grammatica

Ik kan de lijdende en bedrijvende vorm herkennen en gebruiken.

Bedrijvende vorm

Jara laat de hond uit.

In deze zin is Jara het onderwerp. Zij doet iets: zij laat de hond uit.

In deze zin verricht het onderwerp de handeling uit het werkwoordelijk gezegde. Zo’n zin noemen we bedrijvend of actief.

Andere voorbeelden van bedrijvende zinnen:

De docent legt het meewerkend voorwerp uit.

De leerlingen maken de oefeningen.

Lijdende vorm

De hond wordt uitgelaten.

In deze zin is de hond het onderwerp. Dit onderwerp doet zelf niets. In deze zin ondergaat het onderwerp de handeling van het werkwoordelijk gezegde. Zo’n zin noemen we lijdend of passief.

Andere voorbeelden van lijdende zinnen:

Het meewerkend voorwerp wordt uitgelegd.

De oefeningen worden gemaakt.

Van bedrijvend naar lijdend

Van een bedrijvende zin waarin een lijdend voorwerp staat, kun je een lijdende zin maken. Het lijdend voorwerp van de bedrijvende zin wordt het onderwerp van de lijdende zin.

Jara | laat | de hond | uit.                           De hond | wordt | uitgelaten | door Jara.

 

Door-bepaling

De hond wordt uitgelaten door Jara.

In sommige passieve zinnen staat informatie over wie de handeling uit het werkwoordelijk gezegde verricht. Het zinsdeel met door maakt duidelijk wie iets doet. Dit noemen we een door-bepaling. De door-bepaling benoemen we in de zinsontleding als bijwoordelijke bepaling (bwb).

 

Lijdende vorm

Lijdende zinnen bestaan altijd uit een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord:

-In de onvoltooide tijd staat altijd worden/werden + voltooid deelwoord

   De hond wordt door Jara uitgelaten. (o.t.t.)

   De hond werd door Jara uitgelaten. (o.v.t.)

-In de voltooide tijd staat altijd zijn/waren + voltooid deelwoord.

  De hond is door Jara uitgelaten. (v.t.t.)

  De hond was door Jara uitgelaten. (v.v.t.)

 

Kenmerken lijdende vorm

1 Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling.

2 Er staat een door-bepaling in, of die kun je erbij bedenken.

3 De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid 

   deelwoord.

 

Opdracht

Opdracht 4a, 5, 11