Aardgas is ontstaan tijdens het inkolingsproces van steenkool. Het werd uit het gesteente geperst en kwam terecht in de poriën van zandsteen uit het Perm.
Zout is ontstaan in het Perm toen Nederland een onderdeel was van een ondiepe zee. Het zout bleef toen over.
Slide 10 - Slide
Delfstoffen aan de oppervlakte*
Wanneer delfstoffen relatief dicht aan het oppervlakte liggen, worden ze door dagbouw gewonnen.
* kalksteen (Krijt), klei (Holoceen), zand en grind (Pleistoceen).
Delfstoffen in Nederland
Zand en grind is hier vooral in het Pleistoceen naartoe gebracht door woest stromende rivieren, het landijs en de wind, die na de ijstijd in Nederland vanaf een droge Noordzeebodem vanuit het westen waaide. Zand en grind wordt gebruikt als ophoog- en bouwmateriaal.
Kalksteen wordt gebruikt voor cementproductie en meststoffen. Nederland maakte tijdens het Krijt deel uit van een subtropische zee. Op de bodem van deze warme zee hopten zich grote hoeveelheden schelpen en skeletjes van micro-organismen op. Doordat dit miljoenen jaren doorging, ontstonden er dikke pakketen die veranderden in kalksteen.
Klei wordt gewonnen langs de grote rivieren. Die klei is daar gesedimenteert na overstromingen van de rivieren in het Holoceen. Deze klei wordt gebruikt voor de productie van bakstenen.
Slide 11 - Slide
Lagen in de bodem:
Gesteente waar de olie uit komt (source rock = moedergesteente)
1
Gesteente waar de olie nu in zit:
Doorlatend (permeable)!
2
De olie moet tegengehouden worden, anders wordt het naar het oppervlak gedrukt. Er is een ondoorlatende laag nodig (impermeable rock)
3
Slide 12 - Slide
Slide 13 - Video
nu in eigen woorden: hoe ontstaat aardgas? gebruik de begrippen uit de video
Slide 14 - Open question
Slide 15 - Video
Tekst
Slide 16 - Slide
Slide 17 - Video
Slide 18 - Video
Pleistoceen
(periode van 2,6 miljoen jaar tot 10.000 jaar geleden)
Grind & zand afzettingen
Slide 19 - Slide
Wat wordt er als laatste neergelegd door rivieren?
A
stenen
B
grind
C
zand
D
klei
Slide 20 - Quiz
Waarvoor kan zand, grind en klei gebruikt worden?
Slide 21 - Mind map
Afhankelijkheid van het buitenland
Nederland importeert delfstoffen die wij niet zelf kunnen delven (o.a. kritieke mineralen en fossiele brandstoffen).