4V-Samenvatting-ThemaEcologie-16062021-hk

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 5: Ecologie

Samengevat

Leerdoelen:

- je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven

- je kunt veranderingen van abiotische en biotische factoren beschrijven en hun onderlinge wisselwerking

- Samenvatting Thema Ecologie

Deze les:

- Overzicht van wat per Basisstof van Thema 5 behandeld is

- Basisstof 2 nader uitgediept

- Werken aan opdrachten Basisstof 2

B1: organisatieniveau's

- van molecuul tot biosfeer

- biotische & abiotische factoren

- emergente eigenschappen

(zie animatie 7:31)

Organismen

Basisstof 2

Welke organismen komen waar voor?

- bepaald door omgevingsfactoren: abiotisch

bijv.; klimaat (temp., licht, neerslag, wind, etc.)

of in water: zuurstofgehalte, pH, stroming, etc.

MACROKLIMAAT - MICROKLIMAAT

Bodem:

Klei: kleine deeltjes, veel waterfilm, veel mineralen, weinig lucht

Zand: grote deeltjes, weinig water en mineralen, veel lucht

Organische stof (humus) ook van belang bodemeigenschappen

Licht:

Nodig voor FOTOSYNTHESE

zonplanten & schaduwplanten

Veel planten en dieren gevoelig voor daglengte ('lichtsom')

Water

Planten zijn aangepast aan het beschikbare water

Waterdieren (bijv. trekvissen) hebben aanpassingen voor schommelingen in pH, zuurstof-  en zoutgehalte water

Temperatuur

- Enzym-activiteit afhankelijk van omgevingstemperatuur

- poikilotherme ('koudbloedige') dieren alleen actief bij bepaalde temperaturen

Tolerantie:

het vermogen van organismen om schommelingen in een abiotische factor te verdragen

Bijv.: temperatuur

Goed aangepaste organismen

hebben hoge tolerantiegrens ->

maakt groot vespreidingsgebied ('areaal') mogelijk

Als tolerantiegrens voor bepaalde factor wordt overschreden, dan wordt die abiotische factor de beperkende factor

In welk type ecosysteem verwacht je organismen met de grootste tolerantie?

1. in pioniersecosysteem
2. in climaxecosysteem

B3: Populaties (1)

Individuen hebben onderling relaties:

Concurrentie

Cooperatie

Symbiose

B3: Populaties (2)

De grootte van populaties is dynamisch:

populatiedichtheid fluctueert

dichtheidsafhankelijke & dichtheidsonafhankelijke factoren beïnvloeden populatiedichtheid

Negatieve terugkoppeling: als populatie groot wordt zal ' ie minder snel groeien/gaan krimpen en andersom

Populaties (3)

Groei van een populatie is afhankelijk van drie grootheden:

geboortecijfer

sterftecijfer

migratie

Draagkracht = maximaal handhaafbare populatiegrootte in een ecosysteem

Groeicurves: J-vormig en S-vormig

B4: Ecosystemen (1)

- Voedselrelaties: 

voedselketen, voedselweb

- Energiestromen:

Producenten oogsten zonne-energie

Consumenten eten organische stoffen als voedsel

B4: Ecosystemen (2)

Aantallen organismen of biomassa of energie per trofisch niveau weer te geven als piramide (al dan niet piramidevormig...)

Bruto Primaire Productie (BPP) = alle vastgelegde zonne-energie

Netto Primaire Productie (NPP) = BPP - dissimilatie planten

B5: Veranderende Ecosystemen

Successie: verandering van soortensamenstelling

Pionier- en climax-ecosystemen

Primaire successie: op kale ondergrond

Secundaire successie: op ondergrond met al humus of as oid.

(Stabiele) Evenwichtssituaties

Huiswerk:

Bestuderen Basisstof 2

Maken opdrachten 8, 9, 10 en 11

Klaar? Kijk welke opdrachten van dit thema je nog niet gemaakt hebt en ga daar mee verder!