20.2 Opname en transport van water

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

20.2 Opname en transport van water

Doel 20.2

Je leert hoe planten hun waterhuishouding regelen

Je leert hoe hoge bomen water in hun toppen krijgen

KRACHT 3

KRACHT 2

KRACHT 1

Opname water

Planten nemen water (met opgeloste mineralen) op in de wortelharen --> vergrote worteloppervlak

Een wortelhaar is een uitstulping van een epidermis(opperhuid)cel van de wortel

BINAS 91B

Apoplast-route:

Via celwanden

Symplast-route:

Via cellen

Endodermis: actief transport van mineralen

Endodermis: osmose van water

Worteldruk 0,05 - 0,5 MPa

--> water wordt omhoog geperst

KRACHT 1

Centrale cilinder

Binnen de endodermis ligt de centrale cilinder.

In de centrale cilinder liggen 2 vaatsystemen:

Houtvaten (Xyleem): water en mineralen omHoog

Bastvaten (Zeefvaten/ Phloeem): water en organische stoffen meestal naar Beneden, soms naar Boven. 

Centrale cilinder (BINAS 91B)

Watertransport in houtvaten

Cohesie: polaire watermoleculen trekken elkaar aan (waterkolom)

Adhesie: watermoleculen ‘plakken’ aan de wand van de houtvaten

--> Capillaire werking

Houtvat van 25μm – waterkolom van 60 cm

KRACHT 2

Verdamping

In de bladeren zitten huidmondjes, die zorgen voor de gaswisseling in planten en hieruit verdampt ook water.

Watertransport in houtvaten

Door verdamping van water in de bladeren wordt vanuit de bladeren het water naar boven ‘gezogen’ = verdampingsstroom

Verdampingsstroom kan zorgen voor voldoende kracht voor een waterkolom van 100 meter.

KRACHT 3

KRACHT 3

KRACHT 2

KRACHT 1

Waterpotentiaal/ waterdruk

Waterpotentiaal (Ψ - psi) = de optelsom van alle krachten die van invloed zijn op de stroomrichting van het water:

Worteldruk/ Adhesie/ Cohesie/ Verdamping/ Zwaartekracht/ Osmose (Eenheid: Pa - druk)

Water stroomt richting de laagste Ψ

Waterpotentiaal/ waterdruk

Opgeloste stoffen: voor zuiver water is 0 (nul), opgeloste stoffen (osmotische waarde) verlaagt waterpotentiaal Ψ < 0

Worteldruk: druk bij turgor verhoogt waterpotentiaal Ψ > 0

Water stroom altijd naar de laagste Ψ.

Guttatie: druppelen van planten uit de bladeren als de verdamping klein is en de worteldruk groot

Als de luchtvochtigheid hoger wordt dan wordt de Ψ

1. Minder negatief
2. Negatiever
3. Minder positief
4. Positiever

In de praktijk:
Verklaar dat planten beter groeien door het omploegen van de grond

In de praktijk:
Waarom is het beter om snijbloemen schuin af te snijden?

1. Groter oppervlak voor wateropname

Door de steel schuin af te snijden ontstaat een groter open oppervlak dan bij een rechte snede.

Dit betekent dat de bloem meer water tegelijk kan opnemen, waardoor hij langer vers blijft.

2. Voorkomen van afsluiting van de vaatbundels

Als je recht afsnijdt, kan de steel plat op de bodem van de vaas liggen, waardoor de watergeleiding wordt geblokkeerd.

Een schuine snede voorkomt dat de steel tegen de vaas stoot en helpt water gemakkelijker naar de bloem te stromen.

3. Vermindering van luchtbellen

Lucht kan de vaatbundels in de steel verstoppen, waardoor wateropname moeilijk wordt.

Door schuin af te snijden, is de kans kleiner dat de steel tegen de bodem drukt en lucht insluit.

In de praktijk:
Waarom kan je het afsnijden van bloemen het beste onder water doen?

Doel 20.2

Je hebt geleerd hoe planten hun waterhuishouding regelen

Je hebt geleerd hoe hoge bomen water in hun toppen krijgen

BINAS 81E Plantaardig transportweefsel

BINAS 91A Anatomie blad

BINAS 91B Anatomie wortel

Begrippen 20.2

wortelharen, epidermis, apoplast-route, symplast-route, endodermis(cellen) , bandjes van Caspari, worteldruk, guttatie, houtvaten, cohesie, adhesie, verdampingsstroom, waterpotentiaal (psi - ψ), huidmondjes