Ethiek

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Wat versta jij onder ethiek?

Wat is ethiek (definitie)

Ethiek is de wetenschappelijke of systematische studie van de moraal. Anders gezegd is ethiek ‘kritisch nadenken over wat (moreel) goed is om te doen’. Van oudsher wordt de ethiek gezien als een onderdeel van de filosofie. Ethiek en moraal worden vaak door elkaar gebruikt, maar zijn twee verschillende zaken: ethiek bestudeert de moraal.

bron:KNMG

Wat is volgens jou "moraal"?

Moraal

• Moraal is het geheel van handelingen maar ook de gedragingen die sociaal of maatschappelijk als gewenst worden gezien. Moraliteit heeft dus een alles omvattende betekenis.

• Moreel of moraal is datgene wat we als goed gedrag zien. Dit betekent niemand doden, maar ook niet stelen of iemand opzettelijk kwetsen.

Waarden en normen

• Moraal gaat over de waarden die mensen belangrijk vinden (bijvoorbeeld eerlijkheid, rechtvaardigheid, mededogen) en de normen die ze volgen in hun gedrag (bijvoorbeeld niet liegen, niet stelen, anderen helpen). 

Ethisch redeneren

Ethisch redeneren is een proces waarbij iemand een beslissing maakt over wat moreel juist is, door te overwegen welke normen en waarden van belang zijn en hoe de gevolgen van een bepaalde keuze zouden kunnen zijn. 

Het gaat om een kritische en bewuste reflectie op eigen waarden en de impact van keuzes op anderen. 

Ethische redeneren verloopt volgens een stappenplan....

Stappenplan Ethisch Redeneren

1: Gegevens verzamelen 

2: Verdieping 

3: Afweging/analyse 

4: Conclusie/aanpak 

Stap 1: Gegevens verzamelen 

• Beschrijf de situatie in een casus. Noem alle feiten die van belang zijn zoals bijvoorbeeld: leeftijd, ziektebeeld, symptomen, omstandigheden, andere betrokkenen. Geen conclusies trekken.

• Beschrijf wat de ethische vraag is.  

  

• Beschrijf wat je eerste reactie was, welke gevoelens deze situatie bij jou opriepen. 

Stap 2: Verdieping 

• Wie zijn er allemaal betrokken bij deze situatie? (denk aan: zorgvrager, familie, verpleegkundige, andere disciplines, de ziekenhuisorganisatie) 

•  Welke betekenis heeft deze situatie voor de verschillende betrokkenen?

• Welke waarden, normen/regels en belangen (denk aan belangen zoals: financiën, onrust, veiligheid, autonomie patiënt, verantwoordelijkheid, wetgeving) spelen hierbij een rol?  

Stap 3: Afweging/analyse 

• Zijn er tegenstrijdige waarden, normen en/of belangen?

•  Welke waarden, normen, belangen en/of argumenten zijn bepalend?  

Stap 4: Conclusie/aanpak 

• Vaak zijn er verschillende mogelijkheden hoe je de situatie aan kunt pakken, noem welke jij zou kiezen en leg uit waarom je deze kiest.  

• Beschrijf welk gevoel deze conclusie/aanpak je geeft.

Wat is een moreel beraad?

Moreel beraad

• Een "moreel beraad" (ook wel "ethisch beraad") is een gestructureerd gesprek waarin professionals gezamenlijk ethische vraagstukken uit hun werk bespreken. 

• Het doel is om een casus vanuit verschillende invalshoeken te bekijken, kritisch naar eigen aannames te kijken en te zoeken naar een passende oplossing