[4V] De Reformatie 5.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

5.3 bladzijde 146

De Reformatie 

De Reformatie?

Doelen

Aan het einde van deze week kun je:

- aangeven waarom er kritiek bestond op de katholieke kerk;

- uitleggen welke bezwaren Luther tegen vijf sacramenten had;

- uitleggen waarom de aflaathandel de aanleiding was voor reformatie;

- een spotprent uit de tijd van de Reformatie interpreteren.

Kardinaal Robert Francis Prevost is in de vroege avond van 8 mei 2025 gekozen tot de 267ste paus. Hij heeft de pausnaam Leo XIV gekozen.

De 69-jarige paus Leo XIV, geboren als Robert Francis Prevost in Chicago, is de eerste Amerikaanse paus in de geschiedenis. 

Naast eenheid in de wereld vindt paus Leo XIV ook eenheid in de Kerk belangrijk. 

De keuze voor zijn naam werd voornamelijk geïnspireerd door een andere voorganger: Leo XIII. Die was paus van 1878 tot 1903 en de nieuwe paus bewondert hem om zijn inzet voor sociale rechten tijdens de Industriële Revolutie. „Ook in onze tijd biedt de kerk iedereen de rijkdom van haar sociale leer aan als antwoord op een nieuwe industriële revolutie”, zei Leo.

Luther in Rome

Scala Santa in de kapel 

Santa Lorenzo

Luther in Rome -Tijd van de ontdekkers en hervormers tijdvak 5

Verteltoon: alsof je een spannend verhaal begint, rustig en beeldend]

Stel je voor… Het is 1510. De jonge monnik Maarten Luther reist – te voet – meer dan duizend kilometer, van zijn klooster in het Duitse Erfurt naar het centrum van de christelijke wereld: Rome.

Hij is opgetogen. Dit is het hoogtepunt van zijn jonge geestelijke leven. Rome, de stad van Petrus en Paulus, van heiligen en martelaren. Hij verwacht heiligheid op elke straathoek. En dan…

[Verander toon: van verwondering naar verwarring]

…komt hij daar aan.

Wat hij ziet, is geen heiligheid. Het is theater. Een religieuze kermis.

Op straat wordt gelachen, gedronken, gefeest. Priesters prevelen razendsnel missen – 1, 2, 3 achter elkaar – want: tijd is geld. Hoe meer missen je zegt, hoe meer je verdient. Luther is verbijsterd. “Zeggen ze hier echt dertig missen per dag?” vraagt hij zich af. “Voor geld?”

[Gebruik handgebaren of mimiek bij het vertellen]

Hij ziet kardinalen dineren aan tafels vol zilveren schalen, bedienden die komen aanrennen met wijn, vlees, exotisch fruit. En ondertussen? Ondertussen betalen de armen in Duitsland aflaten, zodat zíj – de zondaars in Rome – kunnen leven als koningen.

En dan – het dieptepunt.

[Spanning opbouwen met stilte]

Luther beklimt op zijn knieën de Scala Santa, de heilige trap, 28 treden. Hij bidt op elke tree een Onze Vader, net als de andere pelgrims. Hij doet wat hem is geleerd: dit zou de zielen van zijn overleden ouders uit het vagevuur helpen bevrijden.

Op de bovenste trede stopt hij. Zweet op zijn voorhoofd. Knieën kapot.

Hij kijkt op. Om zich heen ziet hij toeristen. Gelovigen. Monniken. En ineens denkt hij:

“Wie weet of het waar is?”

Die vraag blijft bij hem.

Niet: wie heeft de macht?

Maar: wie heeft het gelijk?

[Korte stilte – kijk de klas rond]

Dat moment in Rome?

Dat was het begin van een wereldschokkende verandering.

Tip voor visuele elementen:

• Laat een afbeelding van de Scala Santa zien (de heilige trap in Rome).

• Toon een schilderij van de luxe pauselijke hofhouding.

• Gebruik een kaart met de reis van Luther (Erfurt – Rome).

• Projecteer een middeleeuwse aflaatbrief.

Wat is een aflaat?
Kies het beste antwoord.

1. Een briefje waarmee je in de hemel komt.
2. Een briefje waarop stond dat je zonden waren vergeven.
3. Een briefje waarop stond dat je geld aan de paus had betaald.
4. Briefjes die door monniken werden verkocht.

De aflaathandel

St. Pieters kerk van binnen

Lees 'Aflaatbrieven' (blz. 147)

Wat was Luthers kritiek op aflaatbrieven?

Arceer deze of schrijf het in je schrift

maak vraag 2, 3 en 4

op blz.  146-148

5.3 De Reformatie

De Reformatie 

Terugblik vorige les

Aflaathandel en Luther

Aan de slag met het werkblad

Wat is de naam van het tijdvak (16e eeuw)?

1. Tijd van ontdekkers en expansie
2. Tijd van ontdekkers en reformatie
3. Tijd van renaissance en hervormers
4. Tijd van ontdekkers en hervormers

Wat is "de reformatie"?

1. Het hervormen van de Rooms Katholiek kerk tot een kerk die werkt en leeft volgens de regels en ideeën van Jezus en de Bijbel.
2. Het refreshen / verversen van de christelijke tradities en regels van de katholiek kerk, naar de ideeen van de Renaissance.
3. Het vernieuwen van de regels en ideeën van de christelijke/katholieke kerk, zodat die in de nieuwe tijd meekan.
4. Het verbeteren van de bestaande regels en ideeën van de Katholieke kerk, zodat die in de nieuwe wereld een functie hebben.

Welk woord weg?

1. reformatie
2. contrareformatie
3. renaissance
4. protestantisme

Wat was geen kritiekpunt van Luther?

1. Hiërarchie in de kerk
2. Sacramenten
3. Aflaten
4. De doodstraf

Het verkopen van kerkelijke functies.
Welk begrip hoort hierbij?

1. Simonie
2. Sacrament
3. Commercie
4. Aflaat

Welk begrip past bij deze afbeelding?

Lees de onderstaande bron:

 Karel V besloot in 1550:

“Wij bevelen en verbieden: dat niemand boeken of geschifte van Maarten Luther, Ulrich Zwingli, Johannes Calvijn of andere ketters in zijn bezit al mogen hebben. Deze boeken mogen niet gedrukt worden of verspreid worden in kerken of op staat. Deze boeken zijn door de Heilige Kerk veroordeeld. Wij verbieden ook iedereen de Heilige Schift in het openbaar te bespreken of te discussiëren. Alleen godsgeleerden mogen dat doen.” 

Welk begrip past hierbij?

zelfstandig aan de slag met vragenblad

Zet je naam op het blad.

Alle informatie kan je uit paragraaf 5.3 halen.

Klaar? Lever je blad dan bij mij in

en ga aan de slag voor een ander vak.

Luther en Calvijn waren allebei hervormers, maar toch verschillen zij op verschillende punten van mening.

Toon dat aan, door:

• Met behulp van de bron te verduidelijken welke opvatting Luther heeft over het recht van een koning om te besturen en

• (zonder bron) uit te leggen hoe Calvijn daarover dacht.

Bron 

‘Zelfs als koningen slecht zijn en goddeloos, is toch het gezag en hun macht goed en van Godswege. Hoe slecht een koning ook moge zijn, toch zou God het dulden van zijn bestaan verkiezen, liever dan het gepeupel toe te staan tegen hem in opstand te komen.’

Naar: Maarten Luther, Tegen de moord- en roofzuchtige benden van de boeren (1524).

volgende les

https://schooltv.nl/video-item/high-speed-history-wat-is-het-calvinisme

https://schooltv.nl/video-item/wie-was-maarten-luther-hervormingen-in-de-kerk

Sacramenten

• 7 Sacramenten:
  

1. Het Doopsel
2. De Eucharistie
3. Het Vormsel
4. De Biecht
5. Het Huwelijk
6. Priesterwijding
7. Ziekenzalving

Sacramenten

• 7 Sacramenten:
  

1. Het Doopsel
2. De Eucharistie
3. Het Vormsel
4. De Biecht
5. Het Huwelijk
6. Priesterwijding
7. Ziekenzalving

Prenten uit de Reformatie

Maarten Luther

Puas Leo X

De paus moet ondersteund worden door zijn theologen. Is dat bij Luther ook zo?

Deze handachtige figuur is de duivel. Kijk maar eens wat er uit zijn mond en kont komt.

Lutherse theologen (=godgeleerde)

Katholieke parafernalia (kostbare spullen), zoals een kruis met Jezus eraan, Mariabeelden.

Deze man, die bij de paus hoort is Judas. Judus ken je ook al weer van...?

Is deze prent is pro-Luther of pro-paus?
Kies het beste antwoord.

1. Voor Luther, want Luther heeft de bijbel in zijn hand.
2. Voor de paus, want de paus heeft meer mensen achter zich.
3. Voor Luther, want de paus wordt met de duivel geassocieerd.
4. Voor de paus, want hij zit hoger dan Luther.

Deze prent is gemaakt door: katholieken / protestanten, want...

Deze prent is gemaakt door: katholieken / protestanten, want...

Deze prent is gemaakt door: katholieken / protestanten, want...

Doelen

Aan het einde van de les kun je:

- aangeven waarom er kritiek bestond op de katholieke kerk;

- uitleggen welke bezwaren Luther tegen vijf sacramenten had;

- uitleggen waarom de aflaathandel de aanleiding was voor reformatie;

- een spotprent uit de tijd van de Reformatie interpreteren.

Gevolgen van de Reformatie

Schrijf twee zaken op die je deze les hebt geleerd.

Dit snap ik nog niet zo goed: