bijeenkomst 5 - Formatief handelen

• Ges
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Overzicht Periode 1

• Thema: Johan de Witt Kijkwijzer
• Benodigde lesmaterialen: Kijkwijzer, klimwijzer, laptop, pen en papier

Bijeenkomst 1	Bijeenkomst 2	Bijeenkomst 3	Bijeenkomst 4
Startklaar	Leerdoelgericht werken	Afsluiting	Voorkennis activeren

Bijeenkomst 5	Bijeenkomst 6	Bijeenkomst 7	Bijeenkomst 8
Formatief handelen	Actieve verwerking	Inclusieve didactie	Concrete en herkenbare voorbeelden

Terugblik op voorkennis activeren

Programma

1. Leerdoelen

2. Instructie formatief handelen

3. Praktische toepassingen bespreken

4. Huiswerk 

5. Afsluiting

      Leerdoelen

1. Je kent de bouwsteen formatief handelen (R).
2.  Je kunt de strategieen van formatief handelen toepassen in je lespraktijk.(T1).
3. Je kunt de uitingsvormen van formatief handelen toepassen in je lespraktijk.(T2).
4. Je ontwerpt mogelijkheden voor leerlingen om dieper nadenken te stimuleren en zichtbaar te maken. (I)

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Kijkwijzer

Klimwijzer

Gericht werken vanuit gedeelde principes

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Waarom ?

gericht ondersteunen tijdens de lessen

het verhogen van de motivatie van leerlingen 

meer kansen om toe te werken naar diepgeworteld begrip

het versterken van de zelfregulatie-vaardigheden van leerlingen

Vier essentiele vragen bij 

formatief handelen

Wat wil ik bereiken?

Waarom is dit belangrijk?

Hoe weet ik of de leerlingen dit doel bereikt hebben?

Welke problemen kan ik verwachten?

didactisch pakket formatief handelen

Doelgericht handelen

Gericht op zelfstandigheid

Denkwerk stimuleren

Leerlingen in de actiestand

Vanuit hoge verwachtingen

didactisch pakket formatief handelen

Doelgericht handelen

Gericht op zelfstandigheid

Denkwerk stimuleren

Leerlingen in de actiestand

Vanuit hoge verwachtingen

Waar lopen we nu tegenaan?

Risico van een overladen toetsprogramma 

Risico van optellen losse toetsresultaten in plaats van het leren zichtbaar maken.

Ideale inrichting van een periode?

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

Constructieve afstemming

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

Hoe duidelijker je weet WAT leerlingen gaan leren in je les, onderwijsperiode of jaar, en hoe bewijs van het geleerde er uitziet, hoe meer dat richting geeft aan je didactiek.

leerdoelenkaart 

Open een leerdoelenkaart van je eigen vakgebied: 

Bespreek met een vakgenoot:

• de leerdoelen voor deze periode (reeel?)
• de leerstrategieen voor deze periode (benoemd?)
• het taalgebruik in de leerdoelenkaart (passend?)

Welke suggesties  heb je om deze leerdoelenkaart te verbeteren?

didactisch pakket formatief handelen

Doelgericht handelen

Gericht op zelfstandigheid

Denkwerk stimuleren

Leerlingen in de actiestand

Vanuit hoge verwachtingen

 zelfregulerend leren

De leerlingen zijn zelf in staat om hun leerproces te plannen, te monitoren, uit te voeren en bij te sturen.

 (Pintrich, 2004; Zimmerman, 2008)

Waarom is zelfregulerend leren belangrijk volgens jullie?

 zelfregulerend leren

Meer kennis op de lange termijn

welbevinden

betere leerresultaten

Hoe schatten de leerlingen hun eigen leren in?

De meeste leerlingen weten al goed wat ze weten en kennen.

De meeste leerlingen overschatten wat ze weten en kennen.

De meeste leerlingen onderschatten wat ze weten en kennen.

De meeste leerlingen overschatten hun begrip en gedragen zich daarna. 

Het belang van het test-effect. 

Leerlingen overschatten hun begrip en gedragen zich ook daarna. 

Terughalen versterkt de ontwikkeling van kennisschema's. 

Als de opbrengst zichtbaar is, levert het jou feedback op. 

didactisch pakket formatief handelen

Doelgericht handelen

Gericht op zelfstandigheid

Denkwerk stimuleren

Leerlingen in de actiestand

Vanuit hoge verwachtingen

Denkwerk stimuleren

"Geheugen is wat overblijft na denkwerk"

                                              Daniel Willingham

Op welke manieren laat jij ALLE leerlingen nadenken ?

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

Enkele manieren om begrip te beoordelen

didactisch pakket formatief handelen

Doelgericht handelen

Gericht op zelfstandigheid

Denkwerk stimuleren

Leerlingen in de actiestand

Vanuit hoge verwachtingen

Leerlingen in de actiestand

• leerstof herkneden tot een nieuw product. 
• Een leerling onthoudt meer door productieve strategieen te gebruiken 

• laat leerlingen schema's / samenvattingen maken in je les
• Laat leerlingen leerstof verklaren aan zichzelf of anderen
• Leer hun de strategien zelf ook aan

Bespreek een succeservaring met de Cornell methode:

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

didactisch pakket formatief handelen

Doelgericht handelen

Gericht op zelfstandigheid

Denkwerk stimuleren

Leerlingen in de actiestand

Vanuit hoge verwachtingen

Vervolgstap:
Waar zet jij op in de komende week? Hoe?

doelgericht handelen

zelfstandigheid van de leerling

denkwerk stimuleren

leerlingen in de actiestand

hoge verwachtingen

Inzet JdW map

leerstrategieen

doelgericht

Cornell-methode

strategien 

formatief handelen

kwaliteitsbesef bijbrengen

transformatieve feedback

Formatief handelen is een expertvaardigheid

strategien	uitingsvormen
formatief handelen	diagnostische vragen
kwaliteitsbesef bijbrengen	5-stappen model
transformatieve feedback	voorbeelden vergelijken
	hardopdenkend voordoen
	feedbackprocessen

Formatief handelen is een expertvaardigheid

denkprocessen	strategien	uitingsvormen
doelbewustzijn	formatief handelen	diagnostische vragen
misvattingen en en problemen voorspellen	kwaliteitsbesef bijbrengen	5-stappen model
gericht op de zelfstandigheiden denken van de leerlingen	transformatieve feedback	voorbeelden vergelijken
		hardopdenkend voordoen
		feedbackprocessen

Formatief handelen is een expertvaardigheid

denkprocessen	strategien	uitingsvormen	technieken
doelbewustzijn	formatief handelen	diagnostische vragen	willekeurig aanwijzen
misvattingen en en problemen voorspellen	kwaliteitsbesef bijbrengen	5-stappen model	wisbordjes
gericht op de zelfstandigheiden denken van de leerlingen	transformatieve feedback	voorbeelden vergelijken	denktijd
		hardopdenkend voordoen	'zeg het nog eens, maar beter'
		feedbackprocessen	klassikale feedback
			etc.

Formatief handelen is een expertvaardigheid

bewust formatief handelen

scholing 

ervaren

doorgaan

allemaal 

    Begrippen uit deze les

• formatief handelen
• zelfregulatie
• test-effect
• kwaliteitsbesef
• transformatieve feedback
• Hoge verwachtingen

(optie 1) Huiswerk

Reflecteer op je lessen van de komende week en schaal jezelf daarna in:

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

(optie 2) Huiswerk

Pas de vervolgstap die je voor jezelf hebt genoteerd toe in de lessen van de komende week.

Reflecteer op die toepassing en het resultaat.

Wil je meer weten over formatief handelen?

- https://toetsrevolutie.nl/

- https://doorloopjes.nl/wegwijzer/formatief-handelen/

Volgende week: actieve verwerking

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

      Afsluiten

1. Je kent de bouwsteen formatief handelen (R).
2.  Je kunt de strategieen van formatief handelen toepassen in je lespraktijk.(T1).
3. Je kunt de uitingsvormen van formatief handelen toepassen in je lespraktijk.(T2).
4. Je ontwerpt mogelijkheden voor leerlingen om dieper nadenken te stimuleren en zichtbaar te maken. (I)

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Je kent de bouwsteen formatief handelen. (R)

ja

nee

Je kunt de strategieen van formatief handelen toepassen in je lespraktijk.(T1).

😒🙁😐🙂😃

Je kunt de uitingsvormen van formatief handelen toepassen in je lespraktijk.(T2).

0100

In jouw lessen ontwerp je mogelijkheden om dieper nadenken te stimuleren en zichtbaar te maken. (I)

ja

regelmatig

soms

nee

Welke tip en welke top wil je ons teruggeven?