1.4. Waar blijft alle grind, zand en klei?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.4. WAAR BLIJFT ALLE GRIND, ZAND EN KLEI?

Hier zie je een deel van de gesteentekringloop. Vertel het verhaal van deze drie foto's. 

Tekenopdracht

We gaan weer een striptekening maken. Dit keer over het ontstaan van duinen. Laat in 4 beelden zien hoe jij denkt dat duinen ontstaan. Succes!

Dit moet je weten na afloop van de paragraaf

• Je weet op welke manier zandbanken, duinen, een delta en een estuarium worden gevormd.
  
• Je begrijpt dat in een laagvlakte sedimentatie optreedt en dat uit samengeperste sedimenten na lange tijd sedimentgesteenten ontstaan.
  
• Je kunt met behulp van een foto de naam en een aantal kenmerken van sedimentgesteente benoemen.

Begrippen: benedenloop, laagvlakte, middenloop, sedimentatie, delta, estuarium, zandbanken, strand, aanslibbingskusten, duinen, sedimentgesteente, zandsteen, schalie.

Het gesteente gaat kapot,
wat gebeurd er daarna?

Het verweerd materiaal wordt getransporteerd
en gesedimenteerd

Erosie = uitschurende werking van sediment dat getransporteerd wordt door wind, water en ijs.

Sedimentatie = neerleggen van los materiaal dat is meegenomen door rivieren, ijs, wind en zeewater

1

2

3

4

5

6

7

Zet op de juiste volgorde, geef bij ieder cijfer een korte omschrijving van het proces

Wat is het verhaal bij deze foto?

- Wat zie je?

- Waar is de foto gemaakt?

- Wat zijn tekenen van erosie die je kunt waarnemen in deze satellietfoto?

- Wat zijn tekenen van sedimentatie die je kunt waarnemen in deze satellietfoto?

- Wat is het verhaal bij deze foto?

Water de rivier geeft en neemt

Hoge stroomsnelheid
- Rivier snijdt zich in (V-dal)

- Meer erosie, minder sedimentatie

Lagere stroomsnelheid
- Rivier gaat meanderen

- als gevolg van erosie en sedimenatie

Laagste stroomsnelheid
- relatief veel sedimentatie

- rivier gaat zich vertakken

Wind geeft en neemt

erosie: wind blaast losse deeltjes weg en bodem met grof puin blijft over

sedimentatie: zand wordt ergens anders neergelegd, waardoor zandduinen ontstaan

Erosie in een rivier

Verticale erosie: V-dal

Horizontale erosie: meanderen

Water de zee geeft en neemt

erosie: golven eroderen de kust, 

waardoor kliffen en bogen ontstaan

sedimentatie: golven kunnen sediment afzetten, 

zoals bij zandstranden

Aanslibbingskust

Afbraakkust

Nederlandse kust

Zandbanken in Egmond aan Zee

Heb je je weleens afgevraagd, als je een frisse duik in de Noordzee neemt, waarom je opeens omhoog loopt als je verder van de kust af gaat? Net kon je niet meer met je voeten bij de grond en nu sta je opeens op een soort heuvel, die je vanaf het strand nog niet had gezien. Dit is een zandbank, een natuurlijk fenomeen dat een belangrijke rol speelt bij het beschermen van de Nederlandse kust. Zandbanken breken tijdens stormen namelijk golven, waardoor het strand beschermd wordt.

Deze bescherming van de kust is meer en meer nodig. De Nederlandse kust zal steeds grotere stormen ervaren die onze stranden en duinen bedreigen. Zonder extra ondersteuning kan onze natuurlijke kustbescherming de nieuwe weersomstandigheden mogelijk niet aan. In plaats van dat er een grote dijk geplaatst moet worden, zouden zandbanken ongezien en met minimale impact op de natuur deze extra bescherming kunnen bieden. Het jaarlijks toevoegen van extra zand zal wel nodig zijn om de zandbanken te onderhouden. Hoeveel zand is nodig, en waar precies? Dat kunnen we zien op satellietbeelden.

https://geografie.nl/artikel/onzichtbare-kustbescherming-zandbanken-en-satellietbeelden

IJs geeft en neemt

erosie: door schurende werking ijs met zand en stenen ontstaan U-vormige dalen, spitse bergtoppen en komvormige bekkens

sedimentatie: puin dat de gletsjers meevoeren vormt morene, morenewallen, middenmorenen, zijmorenen en eindmorenen

Bordtekening 

Bovenloop - middenloop - benedenloop

Teken de basis over. Schrijf vervolgens de volgende begrippen op in de juiste 'loop'

Stroomsnelheid hoog - minder hoog - laag

Erosie - verwering - sedimentatie 

Fasen van erosie en sedimentatie

Ontstaanswijze delta

1. Transport van zand en klei (verweringsmateriaal)
2. Stroomsnelheid neemt af
3. Zand en klei bezinkt (sedimentatie)
4. Rivierbedding raakt verstopt
5.  Rivier maakt nieuw doorgang naar de zee.

Nieuw land in zee dat ontstaat door sedimentatie waar een rivier in zee uitmondt.

Delta

Hoe herken je een delta?
-Een stuk land dat in zee uitsteekt.

-De rivier vertakt in meerdere geulen.

-Het heeft een vorm van een driehoek.

Einde rivier

Delta                  of               Estuarium

Delta:

• stroomsnelheid rivier stopt (door zee)
  
• Al het sediment zakt naar de bodem
  
• door ophoping ontstaat nieuw land
  

Estuarium:

• Hoge stroomsnelheid langs kust, sediment wordt meegenomen
  

of

• bij vloed dringt zeewater de rivier in
  

Google Earth ll

Bij de vorige opdracht heb je drie rivieren opgezocht. Zoek nu op waar de rivieren in de zee uitmonden. Is dat een delta of een estuarium? Hoe kun je dat zien? 

De geboorte van rivier de Po

Haar eerste meters

Wandelaars volgen de Po stroomafwaarts

Via een aantal watervallen stroomt de rivier het gebied van de gemeente Crissolo binnen. De Po heeft dan sinds de bron een hoogteverschil van 700 meter overbrugt. Op zonnige dagen is het hier langs beide oevers goed vertoeven. 

Zoek nu op waar de rivieren in de zee uitmonden. Is dat een delta of een estuarium? Hoe kun je dat zien?

Welke letter geeft de laagvlakte aan?

1. A
2. B
3. C

middenloop

bovenloop

benedenloop

zand 

klei

rotsen

grind

erosie

verwering

sedimentatie

Wat zie je hier?

1. Bovenloop
2. Middenloop
3. Benedenloop
4. Delta

Schalie 

Kalksteen 

Zandsteen 

Schelpen 

Klei

Zand 

Waaraan herken je sedimentgesteente?

1. Laagjes
2. Stolling
3. Fossielen
4. Los materiaal

Leerdoelen

- Je weet op welke manier zandbanken, duinen, een delta en een estuarium worden gevormd.

- Je begrijpt dat in een laagvlakte sedimentatie optreedt en dat uit samengeperste sedimenten na lange tijd sedimentgesteenten ontstaan.

- Je kunt met behulp van een foto de naam en een aantal kenmerken van sedimentgesteente benoemen.

Evaluatie
In hoeverre begrijp je nu de stof uit 1.4 en heb je de leerdoelen behaald?

010

Heb je de leerdoelen behaald?

😒🙁😐🙂😃

Het grotere plaatje

A

Bovenloop

B

Middenloop

C

Benedenloop