Knopenmonument

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 8

"Ze verschillen van grootte, kleur, vorm, ze zijn allemaal uniek, niet één is hetzelfde. Daarom is dit ook zo'n krachtig symbool. Anderhalf miljoen is een abstract getal, maar zo besef je, elke knoop is een kind, een mens."

Jeroen Krabbé

Knopenmonument: 'Elke knoop is een kind.'

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er door de nazi's zes miljoen Joden vermoord. De vervolging en vernietiging van de Joden noemen we de Holocaust. Onder deze zes miljoen mensen waren anderhalf miljoen kinderen en jongeren. 

Anderhalf miljoen vermoorde kinderen. Of beter gezegd. Anderhalf miljoen keer is er een kind vermoord!

Hoeveel kinderen zitten er bij jou op school? Hoeveel keer jouw school moet je doen om aan
1,5 miljoen kinderen te komen?

Anderhalf miljoen is zo een groot getal. Je kunt je er bijna niets bij voorstellen. Daarom bouwen we in kamp Westerbork een monument van knopen: één knoop voor elk kind. 

kamp Westerbork

Kamp Westerbork was tussen 1942 en 1945 een doorgangskamp voor Joden. De Joden uit Nederland werden er verzameld. Vanuit het kamp vertrokken bijna 100 treinen naar de concentratiekampen in Oost-Europa. De meeste mensen wisten niet waar ze terecht zouden komen en wat er met hen zou gebeuren. 

Sinti en Roma

Kamp Westerbork was niet alleen voor Joden een doorgangskamp. Ook 245 Sinti en Roma werden vanuit het kamp weggevoerd. Zij worden ook wel zigeuners genoemd. Volgens de nazi's waren ook zij minderwaardig. Het transport van Sinti en Roma is gefilmd. In deze beelden is Settela Steinbach te zien. Zij kijkt nog even tussen de treindeuren naar buiten. Settela was 9 jaar toen ze in Auschwitz werd vermoord.

kinderen

In heel Europa zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog zes miljoen Joden vermoord. Van hen waren 1,5 miljoen tussen 0 en 18 jaar oud. Ze kwamen voor een deel uit Nederland. In kamp Westerbork werd je vanaf 14 jaar gezien als volwassene. Van de 107.000 Joden die vanuit Nederland zijn weggevoerd waren er ongeveer 25.000 tussen 0 en 18 jaar oud.

monument

Op het kampterrein van Westerbork is al langer een monument te vinden waarmee de slachtoffers worden herdacht: de 102.000 stenen. Eén steen voor elk van de slachtoffers die uit Nederland werd weggevoerd. Ze hebben bijna allemaal een Davidster om de Joodse slachtoffers te herdenken. Ruim 200 stenen hebben een vlam ter herinnering aan de Sinti en Roma die zijn vermoord.  Ze zijn verschillend in hoogte om te laten zien dat ieder mens verschillend en uniek is.

Joden

De nazi's zagen Joden als minderwaardig en als bedreiging. Van de zes miljoen Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord, kwamen er 102.000 uit Nederland. Nederland had ongeveer 140.000 Joodse inwoners. Van hen overleefden dus maar ongeveer 30.000 mensen de oorlog.

Welke woorden komen bij jou op
als je denkt aan kamp Westerbork?

Alfred Bloch (1926)

Afred was 11 jaar toen hij in 1938 uit Duitsland vluchtte. De Joodse jongen kwam in een gastgezin in Amsterdam terecht. Hij was een vriendje van Hannah Goslar, de vriendin van Anne Frank. Toen hij een oproep kreeg om zich te melden nam hij afscheid van Hannah. In het boek over Hannah staat daarover: 

'In tranen nam Hannah afscheid. Alfred beloofde dat hij zou schrijven. Ze spraken af dat ze elkaar na de oorlog weer zouden ontmoeten. Hannah beloofde dat ze op hem zou wachten.' 

Met het eerste transport uit kamp Westerbork werd Alfred in juli 1942 naar Auschwitz gebracht. Hij was 15 jaar toen hij in september 1942 in Auschwitz werd vermoord.    

Judith Sanders (1942)

Judith Sanders werd geboren in Leeuwarden op 11 juni 1942. Ze was een baby van 4 maanden oud toen ze met haar vader, moeder en twee broers naar kamp Westerbork moest. Omdat haar vader een belangrijk baantje had in het kamp konden ze er bijna twee jaar blijven. In september 1944 moest Judith met haar familie naar het kamp Theresienstadt en kort daarna werden ze van daar naar Auschwitz gestuurd. Judith was 2 jaar toen ze op 8 oktober 1944 in de gaskamer van Auschwitz werd vermoord.

Edward (1936) en Leon (1934) Zwaap

Edward (links) en Leon (rechts) Zwaap kwamen uit Hilversum. Op 22 april 1943 kwamen ze met hun moeder aan in kamp Westerbork. Hun vader was daar al en werkte in het ziekenhuis van het kamp. De moeder van Leon en Edward was de bekende zangeres Esther Philipse. Ze trad ook op in het theater van kamp Westerbork. Ze is te zien in de filmbeelden die in het kamp zijn gemaakt. Met één van de laatste transporten vertrok het gezin uit kamp Westerbork. In oktober 1944 kwamen ze aan in Auschwitz waar ze allemaal direct na aankomst zijn vermoord. Leon was toen 10 jaar en Edward was 8. 

Dora Natt

Dora was 13 toen ze met haar twee jaar oudere broer vanuit Berlijn naar Nederland vluchtte in 1939. Ze kwam in het meisjesweeshuis in Amsterdam terecht en werd later opgenomen in een gastgezin waar ze als dienstmeisje werkte. In de zomer van 1942 kreeg Dora een oproep om zich te melden in kamp Westerbork. Meteen nadat ze daar was aangekomen werd ze doorgestuurd. Dora Natt was 17 jaar toen ze in Auschwitz werd vermoord. 

Joseph van Gelder (1934)

Jopie, zoals hij door iedereen werd genoemd, was bijna 7 jaar toen hij in september 1941 van school werd gestuurd. Omdat hij Joods was. Een paar maanden later moest hij ook de Jodenster dragen als hij door zijn woonplaats Haarlem liep. In de zomer van 1942 moest Jopie met zijn ouders en zus naar kamp Westerbork. Op 5 oktober 1942 werden ze in de trein naar Auschwitz gezet. Jopie werd daar direct na aankomst vermoord, een week voor zijn achtste verjaardag. 

Eva Beem (1932)

Eva was met haar broertje ondergedoken tijdens de oorlog. Ze werd verraden, opgepakt en kwam in kamp Westerbork in het weeshuis terecht. 'Met mij gaat het best', schreef ze in een brief uit het kamp. Op 3 maart 1944 werd Eva naar Auschwitz gestuurd. Ze was 11 jaar toen ze daar werd vermoord. 

Vanuit heel Nederland werden tijdens de Tweede Wereldoorlog Joden opgepakt en weggevoerd. Op de website van het Joods Monument kun je de namen van de slachtoffers opzoeken. Je kunt er ook zoeken op woonplaats. 

Kijk maar eens of er slachtoffers uit jouw eigen omgeving te vinden zijn.

Zijn daar ook kinderen bij?

Welk kind zou jij met een knoop willen herdenken? Noteer of onthoud een naam en de leeftijd van deze persoon.

https://www.joodsmonument.nl/nl/search?advancedsearch=true

Let op: de link opent in een nieuw tabblad. Bekijk de site en keer dan terug naar LessonUp

Ik herdenk:

Meedoen?

Als je met je klas ook knopen wilt inzamelen voor het knopenmonument dan zijn we daar natuurlijk heel blij mee. 

De knopen kunnen worden opgestuurd naar:

Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Oosthalen 8

9414 TG Hooghalen

Alvast bedankt!