Thema 5 Erfelijkheid en evolutie B4 De evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5 

Erfelijkheid en evolutie

B4

De evolutietheorie

Wat gaan we doen?

• Intro
• Leerdoelen B4 (1 min)

• Uitleg B4: - Evolutie
  

                                                  - Variatie in genotypen
                                              - Natuurlijke selectie
                                                                  - Ontstaan van nieuwe soorten

• Zelfstandig aan de slag met de opdrachten (15 min)
• Afsluiter B4 (5 min)

            

Hebben plantencellen ook DNA?

1. Ja
2. Nee

Een allel is hetzelfde als een gen.

1. Ja, ze hebben beiden altijd dezelfde info.
2. Ja, ze liggen allebei op dezelfde plek en zijn dus gelijk.
3. Nee, ze liggen wel op dezelfde plek maar een gen is specifieker.
4. Nee, ze liggen wel op dezelfde plek maar een allel is specifieker.

Welke beschrijving hoort bij welk begrip?

Bevat informatie over één erfelijke eigenschap

Bestaat uit DNA en eiwitten

Is een variant van een gen

De stof die de code bevat over erfelijke eigenschappen

Chromosoom

Allel

DNA

Gen

Bij een mutatie in welk type cellen zijn de gevolgen het grootst?

1. Bij een mutatie in bloedcellen.
2. Bij een mutatie in geslachtscellen.
3. Bij een mutatie in huidcellen.

Maak de dubbele streng van het DNA molecuul compleet

Leerdoelen B4

5.4.1 Je kunt de evolutietheorie beschrijven

Er leven miljoenen soorten organismen op aarde. Deze vormen van leven kunnen er erg verschillend uitzien. Soorten kunnen ontstaan, veranderen en verdwijnen.

Evolutie

de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

Charles Darwin heeft de evolutietheorie ontwikkeld. Hij gaat uit van een periode van miljoenen jaren, waarbij genotypen veranderen, de natuur zelf selecteert wie overleeft en dat er nieuwe soorten ontstaan.

Variatie in genotypen

• De meeste planten en dieren planten zich geslachtelijk voort.
• Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie ingenotypen. Ook door mutaties kan variatie in genotypen ontstaan. 
• Als nieuwe genotypen ontstaan, kan dat leiden tot nieuwe fenotypen. 

Natuurlijke selectie

1. Sommige organismen krijgen veel nakomelingen, zoals vlinders of kikkers.
2. Niet alle vlinders en kikkers hebben een even grote overlevingskans. 
3. Vlinders of kikkers met een zwakke gezondheid of met een afwijkende kleur worden eerder gevangen door roofdieren.  
4. Deze vlinders en kikkers leven dan maar kort en hebben weinig kans om nakomelingen te krijgen. 
5. De vlinders en kikkers die sterk en gezond zijn en een goede schutkleur hebben, hebben de grootste kans om in leven te blijven en nakomelingen te krijgen.

Nog een 

voorbeeld...

• Individuen met een bepaalde eigenschap (gelere slakken) hebben een grotere kans om te overleven (ze worden niet opgegeten door lijsters).

• De individuen met deze eigenschap kunnen zich dus wel/vaker/meer voortplanten dan de individuen zonder deze eigenschap.

• De nakomelingen krijgen in hun DNA deze eigenschap van hun ouders (geel zijn).

• Uiteindelijk komen er dus meer individuen met die eigenschap.

Ontstaan van nieuwe soorten

Door:

• verandering in leefomgeving (bijvoorbeeld klimaat)
• isolatie (door bijvoorbeeld een rivier, berg, ijs, woestijn of een zee)

Een soort als geheel heeft een grotere overlevingskans als bij deze soort veel verschillende genotypen en fenotypen voorkomen. Altijd wel individuen die dan de juiste eigenschappen hebben...

Zelfstandig aan de slag

• Maak opdracht 1 t/m 7 (+8)

• Kijk de opdrachten na met het antwoordboek of digitaal
• Oefen de Flitskaarten en check de leerdoelen met de Test Jezelf

Klaar? 

• Lees de Samenhang en maak opdracht 9 als je eerder klaar bent...

Lever hier je samenvatting in...

Lesafsluiter B4

5.4.9 Je kunt de evolutietheorie beschrijven.

Bekijk eventueel nog de video's op je ELO!