Formuleren - incongruentie, tangconstructie en dat/als-constructie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Formuleren

Incongruentie, tangconstructie en dat/als-constructie

Leest deze zin lekker?

Ik denk dat als ik elke week op donderdag een tussenuur heb ik met veel plezier tijdens die uren ga schrijven en dat ik deze week alvast werk aan een planning en een opzet voor een opdracht voor biologie en scheikunde over de gevolgen van de omvang van vleesproductie voor het milieu en dat als er plaats is bij de computers in het open leercentrum ik volgende week in dat tussenuur alle informatie voor de tekst ga verzamelen.

Ontspoorde zinnen

• Maak zinnen niet te lang of ingewikkeld.
  
•  Wees niet bang om een 'punt' te zetten!
  
• Kijk waar je de zin kunt splitsen, soms moet je de zinsvolgorde wijzigen of woorden toevoegen om het kloppend te maken.
  

Loopt deze zin lekker?

Ik denk dat als ik elke week op donderdag een tussenuur heb ik tijdens die uren ga schrijven en dat ik deze week alvast werk aan een planning en een opzet voor een opdracht voor biologie en scheikunde over de gevolgen van de omvang van de vleesproductie voor het milieu.

Verbeter deze zin:
Ik denk dat als ik elke week op donderdag een tussenuur heb ik tijdens die uren ga schrijven en dat ik deze week alvast werk aan een planning en een opzet voor een opdracht voor biologie en scheikunde over de gevolgen van de omvang van de vleesproductie voor het milieu.

Antwoorden

• Ik denk dat ik deze week alvast werk aan een planning en een opzet voor een opdracht voor biologie en scheikunde.
• Deze opdracht gaat over de gevolgen van de omvang van de vleesproductie voor het milieu.
• Ik denk dat ik elke week tijdens een tussenuur op donderdag ga schrijven voor deze opdracht.

De tangconstructie

Zinnen bevatten een tangconstructie als woorden die grammaticaal bij elkaar horen, van elkaar gescheiden worden door andere woorden. Een tangconstructie wordt overspannen als de twee grijpers van de tang te ver uit elkaar staan. De lezers raken de draad dan vlugger kwijt.

Voorbeeld

Stuur ons het ingevulde formulier.

Stuur ons het in januari door de verzekeringsagent ingevulde en ondertekende formulier.

Stuur ons het formulier dat uw verzekeringsagent in januari heeft ingevuld en ondertekend.

Verbeter de zin:
De motor drijft de twee remdrukpompjes die boven op het motorblok gemonteerd zijn, aan.

Verbeter de zin:
Ik heb hem vandaag, nog voordat de vogeltjes floten en de bussen gingen rijden, gewezen op zijn leerplicht.

Tangconstructies

1. Twee delen van een scheidbaar werkwoord te ver uit elkaar. 

2. Een hulpwerkwoord en een zelfstandig werkwoord te ver uit elkaar. 

3. Een lidwoord en een zelfstandig naamwoord te ver uit elkaar. 

Oplossing

1. Bedenk wat echt belangrijk is en wat niet (wat niet belangrijk is laat je weg)

2. Zet bij elkaar wat bij elkaar hoort en hak een lange zin eventueel in tweeën.

3. Zet bij elkaar wat bij elkaar hoort en zet de informatie uit de ‘tang’ in een bijzin.

Dat/als-constructie

'De media stelt de politici onnodig kritische vragen, die dan toch niet beantwoord worden.'
Noteer het foute woord.

'Ik denk, dat als de minister vindt dat er te veel geweld op TV is, dat hij dan maatregelen moet nemen.'
Loopt deze zin lekker?

Ja!

Nee!

Dat/als-constructie

Een bijzin van voorwaarde begint vaak met als of wanneer. Je kunt zo'n voorwaarde dan het beste achteraan de zin zetten. Doe je dat niet, dan ontstaat er een dat/als-constructie. 

Daarom vind ik dat als films schokkende beelden bevatten of vormen van ernstig geweld, ze niet voor tien uur 's avonds moeten worden uitgezonden. 

Juiste zin:
Daarom vind ik dat films niet voor tien uur 's avonds moeten worden uitgezonden, als ze schokkende beelden bevatten of vormen van ernstig geweld. 

Verbeter de zin:
'Het rekeningrijden moet snel worden ingevoegd, omdat wanneer er niets gebeurt, Nederland binnenkort één lange file is.'

Verbeter de zin:
'Spraken de jongens af dat als ze geld genoeg zouden verdienen, ze in de zomervakantie naar Turkije zouden gaan?'

Maken

Bij deze les hoort:

H6.2 Stijlkwesties op zinsniveau - opdracht 1 (blz. 113)

Klaar? 

Maak dan de vorige opdrachten af: 

Stijlkwesties op woordniveau - opdracht 1 t/m 8 (vanaf blz. 109)

Heb je deze opdrachten ook af? Dan ga je lezen.

Terugblik

Deze les hebben we besproken dat:

-  bij elkaar horende delen (scheidbaar werkwoord, hulpwerkwoord zelfstandig werkwoord,  lidwoord en zelfstandig naamwoord) niet te ver uit elkaar mogen staan.
- de voorwaarde uit een bijzin van voorwaarde het beste achteraan de zin kan staan.