Brandaan Thema 4 les 4

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6

Brandaan Thema 3 Les 4

Doelen

Stap 1 en 2: Ik herhaal de doelen van de vorige lessen.

Stap 3 en 4: Ik leer meer over de eerste stoomtrein en Max Havelaar.

Korte samenvatting

Weet jij het nog? Sleep begrip naar uitleg.

Tekst

fabriek

stoommachine

huisnijverheid

industrie

Een ruimte waar mensen werken met machines.

Een machine die via stoom andere apparaten kan later werken. Hierdoor kon alles sneller worden gemaakt.

Werk dat thuis met de handen werd gedaan.

Alle fabrieken bij elkaar.

Het begin: Wie helpt Nederland?

• Fransen weg --> Nederland arm
• 1815 eerste koning: Willem 1 
• Koninkrijk der Nederlanden = Belgie+Luxemburg+Nederland
• Koning had een plan om Nederlanders rijker te maken.... Maar wat was zijn plan?

Wat liet Willem 1 bouwen voor de grote bedrijven?

Van windmolen en watermolen naar ...

Windmolen

Nadeel --> het moet waaien

Watermolen

Nadeel --> stromend water nodig

Toen kwam de stoommachine. Wie hebben deze uitgevonden?

1. De Nederlanders
2. De Fransen
3. De Engelsen
4. De Belgen

De stoommachine

• De Engelsen
• warmte/vuur + water
•  Wiel
• Steeds sneller
• In fabrieken

Hoe werkt een stoommachine? Zet in de juiste volgorde.

Als eerste

Als tweede

Als derde

Als vierde

De apparaten werken :)

Spullen naar de fabriek brengen

• Willem 1
• Wegen --> karren vol
• Kanalen: gegraven waterwegen --> schepen
• Sporen --> stoomtrein 

De val van het Koninkrijk der Nederlanden

• Noord vs. Zuid
• Zuid eigen koning (België)
• gevallen
• industrie

Wat betekent industrie?

1. weet ik niet
2. alle fabrieken bij elkaar
3. dat Belgie niet meer bij Nederland hoort
4. de rivier de indus

Huisnijverheid

• Arme boeren in het oosten
• Slechte oogst
• Honger
• Werken in de winter

Wat is huisnijverheid?

1. thuis lekker chillen
2. je huis stoffen
3. thuiswerken
4. huis van een boer

De taken

• Handelaar: brengt spullen naar de boeren, zoals wol
• Boeren maken textiel
• Handelaar verkoopt voor veel geld

Wat is textiel?

1. verschillende teksten
2. mooie stoffen voor kleren
3. kleren
4. stofjes

Waar kwamen de eerste fabrieken in Nederland?

1. westen
2. oosten

In welk gebied kwamen de eerste fabrieken?

1. Twente
2. Groningen
3. Limburg
4. Zuid-Holland

Eerste fabrieken

• In het oosten, omdat er veel textiel werd gemaakt door boeren
• Twente
• Boeren --> fabriek --> arbeiders
• Steden
• 16 uur per dag
• Kinderen

Hoe was het leven voor de arbeiders toen?

rijk

arm

boeren

arbeiders

handelaren

Meer fabrieken en lage prijzen

• Overal in Nederland fabrieken erbij
• westen
•  lagere prijzen
• ijzer: gebouwen, bruggen, hijskranen, schepen

Spullen van overzee

• kolonies: gebieden die Nederland overzee had veroverd
• kolonies van Nederland: Suriname, Curacao, Oost-Indie
• kolonies --> goedkope grondstoffen

Wat zijn grondstoffen?

1. stof uit de grond
2. een stof die je nodig hebt om iets van de maken
3. een stoffige grond

Weet jij nog een grondstof die we haalden uit de kolonies?

Dag en nacht werken

• volwassenen, ouderen, kinderen
•  12-16 uur per dag
• behalve op zondag
• kinderarbeid

Wat is kinderarbeid?

1. kinderen zijn vrij
2. kinderen leven in de fabriek
3. kinderen werken in de fabriek

Wat vind je van kinderarbeid?

Protest

• ongelukken
• ongezond
• oneerlijk
•  bazen fabrieken willen niet
• regering wel: kinderwetje van Van Houten

Wat is het kinderwetje van Van Houten?

1. regel: kinderen van ouder van 12 mogen werken.
2. regel: kinderen moeten werken
3. regel: kinderen mogen niet werken.

Werkte deze regel?

1. ja
2. nee

Nieuwe wet

• Onderzoek regering: wat gebeurt er in de fabrieken?
• SCHANDE!
• Nieuwe wet
• Controles van de regering
• strafgeld

Nu kwam de leerplichtwet voor kinderen. Wat is dat?

De leerplichtwet

• Tussen 7 en 12 jaar verplicht naar school
•  Geld van regering
• Nu: tussen 5 en 16 jaar
• Helaas... Gezinnen nog armer --> school = duur 

Les 4 stap 3 en 4

De eerste stoomtrein

Max Havelaar

De eerste stoomtrein

• 1839 Arend
• Haarlem-Amsterdam
•  Spullen ipv mensen (bang)
• Schepen en karren
• Gingen niet enorm snel 
• 25 minuten
• Spoorwegmuseum Utrecht (nagemaakt)

Hoe heette de eerste stoomtrein?

1. Arend
2. stoomtrein
3. Snarend
4. Barend

Tussen welke 2 steden reed de trein?

1. Haarlem-Amsterdam
2. Den Haag-Amsterdam
3. Haarlem-Den Haag
4. Amsterdam-Rotterdan

Hoe lang duurde een ritje?

1. 5 minuten
2. 25 minuten
3. 15 minuten

Max Havelaar

• schrijver
• Multatuli (schuilnaam Eduard Douwes Dekker)
• Indonesië
• boeren daar weinig betaald 
• SCHANDE!!
• Max Havelaar naam in het boek
• leven in Indonesië

Wat was de schuilnaam van Eduard Douwes Dekker?

1. Max Havelaar
2. Multatuli
3. Havelaar Max

Het boek ging over :

1. Indonesië
2. Curacao
3. Suriname