H2 4.2 Verlichting: Theorie en Praktijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen

• 4.2 Verlichting: Theorie en Praktijk

• Opdrachten

• Afsluiting  

Lesdoelen

• Aan het eind van deze les:

• Weet je wat de verlichting is

• Begrijp je de opvattingen van John Locke

• Kan je uitleggen hoe de Ideeen van John Locke een invloed hadden op Engeland.

Wat was het Edict van Nantes?

Volgens locke mocht het volk maatregelen nemen als de koning niet goed voor hun was, wat waren deze maatregelen?

Daar gaat een Lampje Branden

• Verlichting ~ Nieuwe manier van denken, Kritisch nadenken is heel belangrijk. 
• Moraliteit ~ Nadenken over wat goed of fout is
• Verlicht denken verdiept zich in geleikheid, rechten van mensen en rechten van vorsten.

Wat is de 'Verlichting?'

1. Uitvinding van de straatlantaarns
2. Steeds meer uitvindingen waarbij kennis belangrijker werd dan geloof
3. Steeds meer uitvindingen die het geloof helpen de bijbel te verklaren
4. Het schrijven van een nieuwe vertaling van de bijbel

Ja je moet wel nadenken

• Er wordt anders naar de wereld gekeken. Wetenschappers kijken naar de natuur voor ontdekkingen
• Er wordt meer gefocust op het eigen verstand inplaats van geloof ~ Rationalisme
• Christiaan Huygens maakte grote ontdekkingen in de sterrenkunden 
• Isaac Newton deed hetzelfde in de natuurkunde.
• Er werdt ook nagedacht over politiek en leiderschap, zoals bijvoorbeeld het Droit Divin ~ Absolutisme

Wat betekent rationalisme? Het rationalisme is…

1. een denkwijze waarin men meer hun ratio(verstand) gingen gebruiken in plaats van het geloof te vertrouwen.
2. een denkwijze waarin men geloofde wat de kerk hun vertelde en de wetenschap naast hun neer legden.
3. een denkwijze waarin men uit ging van de ratio(verstand) van de Paus.
4. een denkwijze waarin men meer hun gevoel gingen gebruiken in plaats van het geloof te vertrouwen.

Wat was het droit divin?

1. Dat was de regel dat alleen de adel mocht besturen en dat de koning de hoogste edelman was.
2. Dat was de regel dat de kerk de baas was over het geloof en mochten bepalen wat goed was.
3. Dat was het idee dat god de koning gekozen had, en dat het daarom goed was dat hij alle macht had.
4. Dat was een nieuwe manier van denken waar mensen optimistisch en rationeel werden.

Kan het licht aan?

• In de 17de eeuw werden er veel vragen gesteld en werd er nagedacht over de maatschappij ~ Verlichting
• John Locke Was een Engelse  filosoof en de eerste die opschreef dat het Absolutisme verkeerd was.
• Twijfelde aan de manier waarop Monarchie werkt. "Iedereen wordt gelijk geboren"
• Volgens Rousseau mocht een koning afgezet worden als hij niet goed was voor het volk (Sociaal contract)

Wat is het sociaal contract?

1. De vorst luistert naar het volk
2. De vorst beschermt het volk
3. Het volk luistert naar de vorst
4. De vorst is dienaar van het volk

Sociaal contract is een idee van:

1. Montesquieu
2. Locke
3. Rousseau
4. Voltaire

Off with his head

• Karel 1 koning van Engeland wordt in 1649 onthoofd hij werd gezien als een tiran en een landverader
• Hierna breekt er breekt een burgeroorlog uit in Engeland. Nieuwe Koning Jacobus 2
• Locke moet helpen bij het kiezen en stelt voor om de Nederlandse stadhouden Willem 3 te kroonen tot koning
• De koning moest zich aan bepaalde wetten houden om samen met het parlement te regeren

Dat is ook een goed punt

• Charles Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu was een Franse edelman met een duidelijke mening
• Montesquieu zat in het Franse Parlement
• Hij had veel kritiek op de samenleving maar die kon je niet uiten in Frankrijk.
• Montesquieu is anderhalf jaar in Engeland gebleven om te kijken hoe zij de koning aan banden hadden gelegd.

Hoe zie je de ideeen van Montesquieu terug in de moderne maatschappij?

Wat is volgens de Trias Politica een modern voorbeeld van Uitvoerende macht?

1. Rechters
2. Het parlement
3. De Regering
4. De Burgers

In een trias politica...

1. Controleren alle machthebbers elkaar, zodat er geen misbruik kan worden gemaakt van de wet
2. Werken alle machthebbers samen om misdadigers zo snel mogelijk te berechten
3. Bepalen de koning, de politie en de rechters welke wetten er zijn
4. Moet één wet langs drie organen voordat het wordt goedgekeurd

Trias Politica betekent ...
(wat is een ander woord voor Trias Politica?)

1. alleenheerschappij
2. scheiding der machten
3. vrijheid
4. Montesquieu

Kom jij ook naar de Salon?

• Het was erg moeilijk om dit soort ideeen te verspreiden. De macht van de koning mocht niet aan getwijfeld worden
• Kranten bestonden nog niet en boeken waren erg duur ~ Boekdrukkunst buiten Frankrijk
• Andere oplossing, geheim samenkomen en het tegen elkaar vertellen
• Salon afspraken, vaak georganiseerd door vrouwen ~ Filosofen delen informatie met elkaar. (Voltaire)
• "Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal uw recht om het 
• te zeggen met mijn leven verdedigen."

Wat gebeurde er in de 'salons' vooral?

1. Praten over vernieuwingen
2. Roddelen over bekende mensen
3. Praten over kunst
4. Karaoke

Wat was een belangrijk standpunt van Voltaire?

1. God bemoeit zich niet met de wereld.
2. Mensen moeten zelf nadenken.
3. Iedereen wordt gelijk geboren.
4. Vrijheid van meningsuiting

Adam Smith

'oud denken'

Das helemaal niet zo'n slecht idee

• 1749 Voltaire word uitgenodigd door Frederik de Grote (Pruisen) om te dienen in zijn hof.
• Frederik bewonderd Voltaire en voert bepaalde Verlichte maatregelen in
• Persvrijheid, meer rechten aan christenen, Schafte horigheid af op eigen grondgebied.
• Bleef wel een Absoluut vorst (Verlicht Absolutisme)

Verlichte Ideën op een rij

Vrijheidsdenken, Gelijkheidsideaal

Volkssoevereiniteit, Sociaal Contract

Scheiding der machten

Religieuze tolerantie, scheiding kerk en staat

Eigen belang, vrije markt

Verspreiding Verlichte ideeën

- brieven, toneelstukken

- publicaties (tijdschriften, boeken)

- discussies in koffiehuizen en salons

Gaston van Orleans (1608-1660); broer van koning Lodewijk XIII; wilde meer macht en streed tegen koning en adviseurs

Lodewijk XIII (1601-1643); 

kardinaal Richelieu (1585-1642): adviseur van Lodewijk XIII en Lodewijk XIV

kardinaal Mazarin (1602-1661): adviseur van Lodewijk XIV

Controle

Paragraaf  –  4.1 Lodewijk XIV, een absoluut heerser

Lees eerst de teksten goed door!
Opdrachten:  2, 3, 4, 5
LB blz. 80 t/m 83
WB blz. 92 t/m 94

Klaar? 

Zet deze opdrachten in je planner!

Opdrachten

Paragraaf  –  4.2 Verlichting: Theorie en Praktijk

Lees eerst de teksten goed door!
Opdrachten:  2, 3, 6, 7
LB blz. 84 en 85
WB blz. 95 t/m 98

Klaar? 

Zet deze opdrachten in je planner!

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Weet je wat de verlichting is
  

• Begrijp je de opvattingen van John Locke
  

• Kan je uitleggen hoe de Ideeen van John Locke een invloed hadden op Engeland.
  

Fijne dag!