Thema Erfelijkheid b5 Genenparen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema Erfelijkheid

B5 Genenparen

Bladzijde 170 t/m 171 tekstboek

Er volgen eerst herhalingsvragen over 

b1 t/m b4

Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

De informatie op chromosomen voor één erfelijke eigenschap

1. is een fenotype
2. is een gen
3. is een chromosoom

De informatie voor alle erfelijke eigenschappen noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

Je ziet hier een afbeelding van de chromosomen van een..........

1. Gewone lichaamscel
2. Geslachtscel

Welk chromosomenpaar stelt de geslachtschromosomen voor? Leg je antwoord uit!

Welke geslachtschromosomen kan een man doorgeven aan zijn kinderen?

1. Alleen Y
2. Alleen X
3. X of Y

b5 Genenparen

Nieuwe theorie

Leerdoelen

1. Je kunt omschrijven wat een homozygoot genotype is en wat een heterozygoot genotype is.
2. Je kunt omschrijven wanneer een gen dominant is en wanneer een gen recessief is. 

Het gen van de vader en het gen van de moeder vormen samen een genenpaar.

Stijl haar of krullen?

Gen van je vader = steil

Gen van je moeder = steil

De beide genen zijn gelijk!

-> Je bent dan Homozygoot  voor deze eigenschap

Stijl haar of krullen?

Gen van vader = krullend 

Gen van moeder = krullend 

De beide genen zijn gelijk!

-> Je bent dan Homozygoot voor deze eigenschap

Stijl haar of krullen?

Gen van vader = steil haar

Gen van moeder = krullend

De beide genen zijn ongelijk!

-> Je bent dan Heterozygoot voor deze eigenschap

Stijl haar of krullen?

Blijkbaar is het gen van krullend haar sterker.....

Gen voor krullen = dominant

Gen voor steil = recessief

Stijl of krullen?

Deze persoon is HETEROZYGOOT voor de haarvorm

Het gen van krullend haar is dus dominant

Stijl of krullen?

Deze persoon heeft twee gelijke genen (=homozygoot). Deze genen zijn recessief.

Deze persoon is homozygoot recessief. 

Stijl of krullen?

Deze persoon heeft twee gelijke genen (homozygoot). De genen zijn dominant.

Deze persoon is homozygoot dominant.  

Welk gen recessief of dominant is verschilt per soort...

Van fenotype naar genotype

Fenotype                               Genotype

Homozygoot krul       =            AA

Homozygoot steil      =            aa

Heterozygoot              =            Aa

Gebruik duidelijke letters Aa, Bb, Dd, Ff, Ee, Qq, Gg 

https:

Genenparen

Voor het beantwoorden van de volgende vragen kun je de vorige slides of je tekstboek op blz 170 t/m 172 gebruiken.

Welk chromosomenpaar is heterozygoot?

1

2

3

1. Chromosomenpaar 1
2. Chromosomenpaar 2
3. Chromosomenpaar 3

Welke kleur ogen heeft de persoon met chromosomenpaar 1?

1

2

3

1. Bruine ogen
2. Blauwe ogen
3. Combinatie van bruin en blauwe ogen

2 gelijke genen voor een eigenschap noemen we:

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Homozygoot dominant
4. Homozygoot recessief

aa noemen we

1. Homozygoot
2. Homozygoot recessief
3. Homozygoot dominant
4. Heterozygoot

Aa kan je ook wel omschrijven als:

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief
4. Heterozygoot dominant

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Wat is de oogkleur van iemand met genotype Aa.

1. Bruin
2. Blauw
3. Groen

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Hoe noem je het genotype van iemand met genotype aa.

1. Homozygoot dominant
2. Homozygoot recessief
3. Heterozygoot

Er zijn konijnen met lange oren en konijnen met korte oren. Lange oren zijn Dominant. Wat kan het genotype van deze konijnen zijn?

bB: Zó mag je het genotype NIET noteren!

Altijd de hoofdletter eerst.

Bb

BB

bb

Fruitvliegjes komen voor met korte vleugels en normale vleugels. 

Men ontdekt een fruitvliegje dat normale vleugels heeft. 

Dat fruitvliegje is heterozygoot. Er zijn ook fruitvliegjes met korte vleugels.

Wat is het genotype van de verschillende fruitvliegjes uit de tekst?

korte vleugels

normale 

vleugels

(uit de tekst

hierboven).

extra

vraag

Bb

BB

bb

Er is ook een fruitvliegje met het genotype BB.

Welk fruitvliegje kan dat zijn?

Welk fenotype is dominant, als een zwarte cavia heterozygoot is?

Leg uit dat iemand waarbij het recessieve eigenschap zichtbaar is in het fenotype homozygoot moet zijn voor die eigenschap

Leg uit dat je bij iemand waarbij de dominante eigenschap zichtbaar is niet met zekerheid kan zeggen of de persoon homo of heterozygoot is voor de eigenschap

De begrippen op een rijtje (aantekening)

Genotype en fenotype

Het fenotype is het uiterlijk van het organisme. 

• Ontstaat door het genotype en invloeden uit het milieu

Het genotype zijn de erfelijke eigenschappen 

• Ontstaat bij de bevruchting
• Voor elke erfelijke eigenschap krijg je 1x info van je vader (een gen) en 1x info van je moeder (een gen)

Er zijn 3 soorten genotypen

1. Homozygoot dominant (bvb. AA)
   Dit genotype bevat 2x het dominante gen, dit wordt dus in het fenotype zichtbaar.
2. Homozygoot recessief (bvb. aa)
   Dit gen bevat 2x het recessieve gen, er is geen dominant gen. Het recessieve gen is zichtbaar in het fenotype 
3. Heterozygoot (bvb. Aa)
   Dit genotype bevat een recessief gen en een dominant gen dat in het fenotype zichtbaar is

Opdrachten werkboek!

Door opdrachten te maken ga je de stof steeds beter begrijpen. Je ziet ook wat je kunt verwachten bij toetsen.

Maken opdracht 17, 18 en 19 vanaf blz 164 werkboek.

Tijdens het 2e lesuur kijk je de opdrachten na m.b.v het antwoordenblad. Deze vind je bij de bestanden in TEAMS.

Maak alvast een samenvatting!