H5 BS8 Dominant en recessief

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H9: Erfelijkheid

BS8: Dominant en recessief

Herhalen vorige les

• Kun je uitleggen wat een allel is?
• Kun je uitleggen wat een mutatie is?

Nasbespreken HW

• Opdracht 1
• Opdracht 2

Doelen

•  Je kunt omschrijven wat dominant en recessief betekenen.
• Je kunt genotypes beschrijven aan de hand van de allelen.

Allelen

Genen kunnen verschillende versies hebben.

Elke versie van een gen noem je een allel.

Allelen

Iedereen heeft 2 versies van hetzelfde chromosoom.

Daarom heeft ook iedereen 2 allelen van elk gen.

Dit kunnen 2 dezelfde zijn of 2 verschillende.

Allelen

Allelen kunnen dominant of recessief zijn. Dominante allelen bepalen, als ze aanwezig zijn, de eigenschap van het organisme. Stel: gen voor verenkleur. Twee allelen Geel en Wit, Geel is dominant.

Allelen - notatie

Je gebruikt letters om de allelen aan te geven, hoofdletter voor een dominant allel, kleine letter voor een recessief allel.

In een vraag is soms de letter gegeven, soms mag je m zelf bedenken.

Bedenk dan een letter waarvan de hoofdletter en kleine letter er echt anders uitzien.

Wel: Rr, Gg, Aa, Bb, Rr, Ee

Niet: Kk, Ll, Ww. Vv, Oo, Pp

Allelen

Genotype                             Gg                                           GG                                         gg            Fenotype                         Geel                                         Geel                                      Wit

Allelen

                                    

                                      2 verschillende                   2 dezelfde                         2 dezelfde

                                     Heterozygoot                      Homozygoot                 Homozygoot

3 eigenschappen

Man/ vrouw (X/Y)

Geen kuiltje/ kuiltje kin (A/a)

Bruine ogen/ Blauwe ogen (B/b)

Bepaal Genotype van de vrouw

XX

AA of Aa of aa

BB of Bb of bb

Bepaal Fenotype van de vrouw

Man/ vrouw

Geen kuiltje/ kuiltje

Bruine/ blauwe ogen

Maak 6 eicellen

X 

A of a

B of b

Bepaal Genotype van de man

XY

AA of Aa of aa

BB of Bb of bb

Bepaal Fenotype van de man

Man/ vrouw

Geen kuiltje/ kuiltje

Bruine/ blauwe ogen

Maak 6 zaadcellen

X of Y

A of a

B of b

Nakomelingen

                                                            Nakomelingen krijgen óf een G óf                                                                  een g van deze ouder

Nakomelingen

                                                            Nakomelingen krijgen altijd een G                                                                van deze ouder

Nakomelingen

                                                            Nakomelingen krijgen altijd een g                                                                van deze ouder

Bevruchting

Dobbelsteen (toeval) bepaalt welke eicel met elke zaadcel versmelt.

Genotype baby

Elke baby heeft een andere combinatie van chromosomen, zelf als twee babys van dezelfde ouders zijn.

Dit komt door de combinatie van meïose (verdeling van de chromosoomparen over de geslachtcellen) en de bevruchting samenvoeging van twee sets chromosomen van beide ouders).

Fenotype baby

Bepaal de eigenschappen van jullie baby:

Man/ vrouw

Geen kuiltje/ kuiltje

Bruine/ blauwe ogen

Huiswerk

Maak van BS8 de opdrachten 1, 2, 3

Af: 21 februari