(3) de tussenklank in samenstellingen: s of e(n)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

De tussenklank in samenstellingen: s of e(n)

Spelling KWT Les 3

Vandaag:

1. Opfrissen
2. Zelfstandig naamwoord
3. Verschillende meervoudsvormen
4. Zelf aan de slag

Hoe zat het ook alweer met...

ewolt van der berg
ali hussein
jan de boer

Wat is een zelfstandig naamwoord?

Vul het meervoud in van onderstaande woorden:
vogelnest
vleermuis
fuif
gymtas

Vul het meervoud in van onderstaande woorden:
huis
hogeschool
minuut
aperitief

Lesdoel

Na deze les weet je:

• Wat een samenstelling is
• wanneer je de tussenklank -s gebruikt
• wanneer je de tussenklank -en gebruikt
• wanneer je de tussenklank -e gebruikt

Wat is een samenstelling?

• Een samenstelling bestaat uit twee delen die je ook afzonderlijk (als losse, op zichzelf staande) woorden kunt gebruiken.

Voorbeelden:

• hamerhaai: hamer + haai
  
• knuffelallochtoon: knuffel + allochtoon
  
• geluidsoverlast: geluid + overlast
  
• krantenbericht: krant + bericht

De tussen -s

Hoofdregel:

In samenstellingen wordt een -s geschreven, wanneer deze ook wordt uitgesproken. 

Voorbeelden:

• stationsplein
• moederskindje
• scheepswrak

Tussen -e

Schrijf een tussen - e in de volgende gevallen:

- Het eerste deel heeft alleen een meervoud op –s: parade – parades, paradepaard. 

- Het eerste deel heeft twee meervouden: groente – groenten/groentes, groentesoep

- Het eerste deel heeft geen meervoud: tarwe – tarwemeel

- Het eerste deel verwijs naar een uniek exemplaar (maar één van): maneschijn, Koninginnedag, maar koninginnenkroon.

- Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: rijkelui, goedenacht, dwingeland

- Het woord wordt niet meer als samenstelling gezien: apetrots, schattebout, maar apenrots

Tussen -en

• Schrijf in een samenstelling de tussen -en als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op –en heeft (en niet ook nog een meervoud op –s!): 

hond – honden dus hondenhok, 

maar groente - groenten - groentes dus groentesoep

Kies de juiste spelling. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. Staatschuld
2. Personeelchef
3. Berenpoot
4. Beresterk

Kies de juiste spelling. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. Dorpstraat
2. Koninginnedag
3. Zonneschijn
4. Apetrots

1. zak..reis

2. reuz..leuk

3. boek..bon

4. gevar..geld

5. gemeent..huis

6. ap..lazerus

7. ziel..piet

8. red..lijk

9. zed..loos

10. gewet..loos

11. klakk..loos

12. sterr..dom

13. eig..dom

14. ber..vel

15. horlog..maker

16. groent..soep

17. tomat..soep

18. karn..melk

19. paard..bloem

20. krant..lezer

21. rak..lings

 

23. asperg

bed

24. eend

ei

25. lijk

pikker

• zakenreis
• reuzeleuk
• boekenbon
• gevarengeld
• gemeentehuis
• apelazerus
• zielepiet
• redelijk
• zedeloos
• gewetenloos
• klakkeloos
• sterrendom
• eigendom
• berevel
• horlogemaker
• groentesoep
• tomatensoep
• karnemelk
• paardenbloem
• krantenlezer
• rakelings

Vooruitblik

Week 45 (4)

Week 46 (5)

Week 47 (6)

Week 48 (7)

Week 49 (8)

Week 50 (9)

Week 51 (10)

Week 52

Week 1

Week 2 (11)

Week 3 (12)

Week 4 (13)

Week 5 (14)

aan elkaar of los

tekens bij letters (trema, liggend streepje en apostrof)

diakritische teken & getallen schrijven

zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden

de trappen van vergelijking

klinkers en medeklinkers

persoonsvorm tegenwoordige tijd PVTT

kerstvakantie

kerstvakantie

pvvt zwakke werkwoorden

pvvt sterke werkwoorden

voltooid en onvoltooid deelwoord

indirecte directe reden

Week 6 (15)

deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord