Scriptie verdediging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Erfgoed educatie

In hoeverre kan regionale erfgoededucatie binnen de onderbouw van het VMBO-t bijdragen aan een verruiming van de kennis van de regionale geschiedenis?

Mijn hoofdvraag: "In hoeverre kan regionale erfgoededucatie binnen de onderbouw van het VMBO-t bijdragen aan een verruiming van de kennis van de regionale geschiedenis?"
 wordt begeleid door de volgende deelvragen:

1. Wat is (regionale) erfgoededucatie en welke meerwaarde heeft zij voor het geschiedenisonderwijs?
2. In hoeverre komt regionale geschiedenis aan bod in het onderwijs en in het bijzonder in de schoolboeken bestemd voor het vmbo-t?
3. Hoe kun je (regionale) erfgoededucatie op een efficiënte wijze inbouwen in het curriculum binnen de onderbouw van het vmbo-t?
4. Op welke manieren en met welk materiaal kun je (regionale) erfgoededucatie aantrekkelijk maken voor vmbo scholen

Enqûetes gericht aan docenten van verschillende scholen toonden dat...

1. Bijna iedere docent erfgoed educatie van groot belang vindt.

2. Ongeveer 50% van de docenten uitstapjes naar erfgoedinstelling maakt / gemaakt heeft.

3. Slechts ongeveer 25% van de docenten erfgoededucatie toepast in de door hen gegeven lessen...

Verlegenheidssituatie:
"Wat is erfgoededucatie?"

Erfgoed definiëren, geen simpel karweitje! 

Willem Freihoff (Dynamisch Erfgoed) geeft 3 definities voor erfgoed:
1.“De term erfgoed is in eerste instantie opgekomen als een aanduiding voor materiële objecten uit het verleden die de moeite van het bewaren waard werden geacht". 

2. “In een tweede, meer strijdbare en defensieve, maar ook meer selectieve betekenis van het erfgoedbegrip staat kwaliteit echter centraal. Erfgoed wordt dan vooral geïdentificeerd als iets zeldzaams en kostbaars dat in zijn bestaan word bedreigd, maar vanwege zijn waarde voor de groep bewaard moet blijven of levend moet worden gehouden” 

3. “Dat is het dynamische efgoedbegrip. Hierin is erfgoed niet verzakelijkt en eens en voor al vastgelegd als een herkenbaar product dat zichzelf gelijk blijft. Dit erfgoedbegrip is niet statisch, maar dynamisch. Het is niet in de eerste plaats gericht op consumptie, maar op productie van erfgoed. Het speelt met de bredere betekenis van cultuur, niet als een vaste verzameling van objecten, artefacten, realia of immateriële waarden, maar als agency” 
“In die dynamische zin staat erfgoed voor een toekomstgerichte selectie van wat wij als erfgoed willen vanuit een gewenste identititeitsvorming".

Marieke Kuipers en Marlite Halbertsma over erfgoed...

“Het begrip cultureel erfgoed dekt een pluriforme lading en is steeds in ontwikkeling. Cultureel erfgoed is wel eens omschreven als de visie van het heden op het verleden en de toekomst of als het hedendaags gebruik van het verleden. Het heden bepaalt wat van het verleden de moeite waard is om over te dragen aan de toekomst”

Na mijn literatuuronderzoek ben ik op zoek gegaan naar praktijkvoorbeelden

Welke middelen zijn er voor handen?

1. Via Belgica app

Welke middelen zijn er voor handen?

2. Story telling
D.m.v verhalen te vertellen kennis én empathie (inlevingsvermogen) vergroten.

3. Archiefeducatie
Uitstapje naar het archief om te leren werken met bronnen.

Welke middelen zijn er voor handen?

4. Buitenplaats als leeromgeving
Leren in de omgeving met kenmerkende gebouwen etc. Lespakketten al verkrijgbaar vanaf 5 euro.

5. Het geheugen van Nederland
Leerlingen leren om te gaan met een databank. Er worden 50 digitale collecties aangeboden.

Tijdens mijn stage bij het Thermenmuseum ben ik zelf materiaal gaan ontwikkelen

Parentalia: een Romeins feest ter verering én herdenking van de overleden voorouders.

Wie, wat, waar, wanneer, hoe?

De Parentalia was een besloten familiefeest waarbij er offers en diners werden georganiseerd voor de overleden voorouders.
Het feest stond in het teken van familie, samen zijn en het herdenken van de doden. Het vond plaats in februari en duurde 9 dagen. (algemene Romeinse rouwperiode)

In de praktijk

De leerlingen worden verdeeld in 3 groepen:
1. Platteland: de boeren. Zij verzorgen het diner en er worden ciabatta's gebakken.
2. De gelovigen: makers van godenbeeldjes. Zij verzorgen de offers dmv het maken van godenbeeldjes en het leggen van mozaïeken.

3: De stedelingen: pottenbakkers. Zij verzorgen de kruiken waarin de wijn bewaard wordt (diner).

Opdrachtenvel platteland.
Leerlingen krijgen hier informatie

over het onderwerp + hun taak wordt duidelijk uitgelegd.

Opdrachtenvel de stad.

Leerlingen krijgen hier informatie

over het onderwerp + hun taak wordt duidelijk uitgelegd.

Opdrachtenvel dood en begraven.

Leerlingen krijgen hier informatie

over het onderwerp + hun taak wordt duidelijk uitgelegd.

Kennis delen

De leerlingen gaan samen een pop-up expo inrichten. Hier komt de opgedane kennis samen.

Toepassen van erfgoededucatie binnen de brugklas

1. Bezoek Thermenmuseum: Toetsing van kennis over Romeins Heerlen vóór en na bezoek aan het Thermenmuseum.

2. Romanisering van Zuid- Limburg:  Leerlingen bekijken Zuid-Limburg vóór en na de komst van de Romeinen. Leerlingen krijgen informatie over de mate van romanisering in de regio én hoe we dit vandaag de dag terug zien.

Toepassen van erfgoededucatie binnen bij M2A

1. De Industriële Revolutie in Zuid-Limburg: Verslag over de invloed van steenkool als brandstof voor uitvindingen uit de Industriële Revolutie én de gevolgen hiervan voor het leven en de economie in Zuid- Limburg. (denk hierbij aan de werkgelegenheid in de mijnen en de gevolgen ervan op het leven in Zuid- Limburg)

Hebben mijn pilots het gewenste resultaat opgelevert?

1. Er is een meetbare vergroting van de kennis waargenomen
2. Maar: kleinschalig onderzoek, het is dus niet te bewijzen dat dit op grote schaal hetzelfde effect heeft

Beantwoording deelvraag 1:
Wat is (regionale) erfgoededucatie en welke meerwaarde heeft zij voor het geschiedenisonderwijs?

“Omgevingsonderwijs brengt de werkelijkheid terug naar het vak of leidt het vak terug naar de werkelijkheid. Daarmee is het een goed middel om tot vakkenintegratie te komen of tot een vakoverstijgende opzet van de lessen.” 

Beantwoording deelvraag 2:
"In hoeverre komt regionale geschiedenis aan bod in het onderwijs en in het bijzonder in de schoolboeken bestemd voor het vmbo-t?"

- Grote verschillen tussen methodes.
- Des te lager het niveau hoe beknopter de info.

- Weinig tot geen overgang tussen onderwerpen. Onderwerpen komen als het ware uit de lucht vallen.

Beantwoording deelvraag 3: "Hoe kun je (regionale) erfgoededucatie op een efficiënte wijze inbouwen in het curriculum binnen de onderbouw van het vmbo-t?"

Het is een lastige vraag waarop niet zo simpel een antwoord te formuleren is. Hierbij spelen allerlei factoren mee. Verschillen tussen docenten, tussen scholen, tussen curriculum etc. Een antwoord voor iedere situatie is er dan ook niet.
* Eigen ervaringen;
- Koppel onderwerpen uit het lesboek aan de omgeving. (geen extra belasting)
- Je hoeft er niet op uit.

Beantwoording deelvraag 4:"Op welke manieren en met welk materiaal kun je (regionale) erfgoededucatie aantrekkelijk maken voor vmbo scholen?"

-  Veel tastbaar en / of interactief materiaal. De leerlingen worden namelijk op een andere wijze uitgedaagd met het opnemen van de stof.
- Gemeenten en erfgoedinstellingen bieden veel materiaal aan dat toepasbaar is binnen het onderwijs.
-“the sky is the limit”.

Voorstel voor vervolgonderzoek

1. Praktijk onderzoek op grotere schaal uitvoeren.
2. Meer materiaal / pilots ontwikkelen.