Prehistorie en oudheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Jagers en boeren

Het leven van jagers-verzamelaars

-De eerste mensen

-Een nomadisch bestaan
*jagers-verzamelaars
*kleine groepen
*kleine sociale verschillen
*taakverdeling
-Prehistorie

Het leven van jagers-verzamelaars

De agrarische revolutie

-De eerste boeren

*waarom?
*Klimaatverandering?
*Snelle bevolkingsgroei?

De agrarische revolutie

-De eerste boeren

*waarom?
*Klimaatverandering?
*Snelle bevolkingsgroei?

-Wereldwijd verschijnsel

-Een nieuwe levenswijze

Gevolgen agrarische revolutie

-snelle bevolkingsgroei

-ontwikkeling veeteelt

-nieuwe technieken

*neolithicum

*bronstijd
*ijzertijd

Vooruitgang of niet?

-minder gezond
-lagere levensverwachting
door:
*eenzijdig voedsel
*mislukte oogsten
*infectieziekten

-sociale ongelijkheid

De eerste steden

-Mesopotamië 3300v.C.
-vruchtbare grond (Eufraat)
-arbeidsverdeling en 

 hiërarchie

https://www.youtube.com/watch?v=cT6my2CSsRA

https://www.youtube.com/watch?v=XyPKb2ZDcC0

Steden buiten Soemerië

-Egypte (Nijl)

-wereldwijd ver-
schijnsel
in korte periode

https://www.youtube.com/watch?v

=WY_Bt9Py678

Ontwikkeling van het schrift

-Soemerische uitvinding

-rebussen

-spijkerschrift (einde

prehistorie)

-Hiërogliefen
-rond 2600 opkomst 

literatuur

Ontwikkeling van het schrift

-Feniciërs (1500v.C.)
-Nederland 50 v.C)

Stadsstaten

Steden gingen omringend

platteland overheersen. 

Stadsstaten ontstaan.

Staatsvorming

Samenwerken stadsstaten. Gevolg:
groter aangesloten

afgebakend gebied olv een koning

(een staat)

Staten ontstonden in Mesopotamië

en ook in Egypte.
https://www.youtube.com/watch?v=hO1tzmi1V5g 

Staatsvorming

Koning Narmer bracht rond

3000 v.C. heel Egypte onder zijn hoede.

Hij noemde zich farao.

Farao's baseerden hun macht op 4

pijlers:

Staatsvorming

Ambtenaren en het leger 

Belastingsysteem

Propaganda

Goddelijke legitimering

Farao

Zoon van Ra (Re). 

Farao dus goddelijk

Had invloed op alles in 

Egyptische samenleving.

Maät

Religie onlosmakelijk verbonden

met Egypte.

Samenleving gefundeerd op de

Maät. De farao was daarvoor

verantwoordelijk.

Mesopotamie vs Egypte

Belangrijke overeenkomst: 

religie zeer dominant.

Belangrijke verschil: 
M: hiernamaals  is een duistere
onderwereld:

E: hiernamaals is een paradijs. 

De Griekse wereld

Griekenland geen staat met

koning en centraal bestuur,

maar ruim 200 stadstaten
(poleis).

De Griekse wereld

Elke polis had eigen

wetten en bestuur.

Vaak oorlog met elkaar maar 

ook veel gemeenschappelijk:

De Griekse wereld

-Taal
-Cultuur

Verspreiding Griekse cultuur

Tussen 750 en 550 v.C.
vanwege 

bevolkingsgroei en 

voedseltekorten.

Verschillende bestuursvormen

Aristocratie

Tirannie

Monarchie

Democratie (Athene)

Atheense democatie

dèmos kratos

vrouwen, slaven, niet-

atheners uitgesloten

directe democratie

Atheense democatie

Angst voor tirannie.

Daarom:

-raad van 50, iedere maand

gewisseld.
-iedere dag andere voorzitter
-volksjury door loting
-elk jaar 10 nieuwe generaals
-Ostracisme

Griekse filosofie

Socrates (470-399 v.C)

Wat is een goed leven?

Streven naar zelfkennis 

door stellen van vragen

'Socrates op sneakers'

Ter dood veroordeeld 

Plato (427-347 v.C)

Leerling van Socrates

Ideeënleer (allegorie van de grot)

Dualisme

'Het lichaam is de kerker van de ziel'

Plato

https://www.youtube.com/watch?v=vVO7DcUM5wU

Het Hellenisme

Inleiding

https://www.youtube.com/watch?v=K7lb6KWBanI

Eerste 6 minuten bekijken van de docu.

Philippus II

• Koning van Macedonie verovert de Griekse stadstaten
• Mogelijk door verzwakking na Peloponnesische oorlogen tussen Athene en Sparta
• --> einde autonomie 

Alexander de Grote
r. 336 v. Chr. - 323 v. Chr.

• Doel: Perzische Rijk veroveren 
• Hij versloeg zijn tegenstander Darius III in  de veldslagen bij Issos (333 v. Chr.) en Gaugamela (331 v. Chr.)
• Sticht nieuwe steden in veroverde gebieden
  --> Alexandrië

Succes

Drie verklaringen voor succes van Alexander:

1. Karakter: doorzettingsvermogen, militair inzicht, zelfvertrouwen
2. Inspelen op lokale gewoontes
3. Streeft doelbewust naar een gemengde elite

Hellenisme

• Griekenland = Hellas
• Verspreiding van de Griekse cultuur
• Dit gaat zowel bedoeld als onbedoeld
• --> massahuwelijk in Susa

Diadochen

• Na de dood van Alexander wordt zijn rijk verscheurd door zijn generaals
• Uiteindelijke rijken:

1. Egypte + klein Azië : Ptolemeus
2. Mesopotamië + Perzische rijk: Seleucus
3. Griekenland + Macedonië: Antigonus

Gevolgen Hellenisme

• Politieke veranderingen:

Grieks werd de officiële taal, 

bestuursorganen geïntroduceerd (niet democratisch maar oligargisch!)

• Culturele veranderingen:
  Theater, kunst, religie, tempels.

De Romeinse Republiek

(509 v. Chr. - 27 v. Chr.)

De Romeinse Republiek 

• De naam republiek komt van: res publica. Dat betekent: publieke zaak, in het Latijn.

• Op papier is de republiek een democratie...

• ...maar in de praktijk is een kleine groep mensen aan de macht. Dit heet: aristocratie

De Romeinse Republiek 

• De republiek wordt bestuurd door de senaat ('raad van ouderen'). Dit waren rijke Romeinen.
  

• Het volk kiest elk jaar 2 leiders: consuls

• Zij voerden de besluiten van de senaat uit
  
  
• Controle door volksvergadering

Het Romeinse Rijk groeit!

• Wat begon als een kleine stad groeit in een paar eeuwen uit tot een enorm rijk.
  
  
• Diplomatie en oorlogvoering

• Op deze kaart zie je de veroveringen tussen 500 v. Chr. tot ongeveer 40 v. Chr.
  

Burgeroorlogen

133 v. Chr. tot 44 v. Chr.

• Heersen over dit machtige rijk, dat wil iedereen wel!
• Tussen de machtigste Romeinse mannen ontstaat een aantal ruzies die uitlopen in burgeroorlogen. Uiteindelijk verjoeg Caesar al zijn tegenstanders ern werd eerste consul.

Julius Caesar wordt vermoord

44 v. Chr.

• Julius Caesar wordt steeds machtiger. Tegenstanders denken dat Caesar zelfs koning wil worden: ze moeten hem tegenhouden.
• Hij wordt in de Senaat door andere senatoren vermoord.

Octavianus neemt wraak

44 v. Chr.

• De geadopteerde zoon van Julius Caesar, Octavianus, neemt wraak
• Hij schakelt de daders en andere tegenstanders één voor één uit.
• Ook zijn vroegere medestander, Marcus Antonius, en diens geliefde: Cleopatra

Imperator Caesar Augustus

27 v. Chr. - 14 n. Chr.

• Uiteindelijk is er niemand machtiger dan hij. De rust in het rijk is terug.
• De senaat bedankt Octavianus hiervoor en geeft de titel Augustus ('de verhevene') te geven. 
• Augustus wordt de eerste keizer (princeps) van het Romeinse Rijk.

Het Romeinse Keizerrijk

(27 v. Chr. -  476 n. Chr.)

• Rome zal meer dan 500 jaar een keizerrijk zijn
• Ongeveer 80 keizers hebben dan geregeerd.

Het Romeinse Rijk

753-509 v.C: koninkrijk 
509 - 27 v.C: republiek (volksvergadering en senaat
27 v.C- 476: keizerrijk (keizer en senaat)

https://www.youtube.com/watch?v
=6cWbnUrB51E

Klassieke cultuur

Overname Griekse vormentaal,

filosofie en wetenschap

Romanisering in NW Europa

Bestuurlijk: zelfde wetten
economisch: veilig handelen
sociaal/cultureel: inwoners zijn deel van Romeinse Rijk.

https://schooltv.nl/video/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-romeinen-en-bataven/#q=romeinse%20rijk