Zinsontleding - SAMENVATTING

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Herhalen ontleden

Uitleg + verduidelijkende oefening

Persoonsvorm vinden

1. persoonsvorm is een vorm van een werkwoord
2. kan in enkelvoud of meervoud staan

Je vindt de persoonsvorm door de tijd van de zin te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. 

Je kunt vaak de persoonsvorm ook vinden door de zin vragend te maken (werkt niet altijd!).

Wat is de pv?

Een Japanse boot is onlangs gezonken.

Voor elk vak geeft je leraar huiswerk op.

Steeds meer brugklassers zijn stressgevoelig.

PV is onderstreept

Een Japanse boot is onlangs gezonken.

Voor elk vak geeft je leraar huiswerk op.

Steeds meer brugklassers zijn stressgevoelig.

Zinsdeelstrepen zetten

1. Zinsdeel bestaat uit één woord of een paar woorden die bij elkaar horen.
2. Elk zinsdeel  heeft één functie: wg, o, lv. Persoonsvorm is een zinsdeel dat hoort bij het wg of ng.
3. TIP: als je de persoonsvorm hebt gevonden - weet je dat alles wat daarvoor is ALTIJD één zinsdeel is.
   
   

Doe de zinsdeelproef:  Probeer steeds een woord of woordgroep voor de pv te zetten. Als dat zo is, is het een zinsdeel. 

Waar moeten de strepen?

Een Japanse boot is onlangs gezonken.

Voor elk vak geeft je leraar huiswerk op.

Steeds meer brugklassers zijn stressgevoelig.

De strepen zet je als volgt:

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.

WG of NG

NG: (naamwoordelijk gezegde) Een koppelwerkwoord (zijn, worden, blijven) met een aanvullend zinsdeel waarin een bijvoeglijk naamwoord (bn) of zelfstandig naamwoord (zn) staat. Onderwerp IS iets. Bij ng nooit een lv.

WG: (werkwoordelijk gezegde) Alle werkwoorden in de zin. Denk aan aan het/te +infinitief en splitsbaar werkwoord (H 2.7). Onderwerp DOET iets.

Leer het stappenplan van blz. 204 uit je hoofd
tot en met stap 5 = lijdend voorwerp.

NG - extra uitleg

NG: (naamwoordelijk gezegde) 

 => Onderwerp IS iets.

 => Er staat een koppelwerkwoord (zijn, worden, blijven) in de zin

       Het koppelwerkwoord is inwisselbaar door de andere twee kww'en. 

       Dus: staat er (een vervoeging van) zijn, dan kan dat ook worden
                 of blijven zijn.

=> het koppelwerkwoord koppelt het naamwoordelijk deel (een bijvoeglijk
      naamwoord (bn) of zelfstandig naamwoord (zn) met het onderwerp.

=>  Bij ng is er nooit een lv.

Vervoeging kww - 'zijn'

ik ben

jij bent / ben jij

hij/ zij/het is

wij zijn

jullie zijn

zij/ze zijn

Tegenwoordige tijd

ik was

jij was

hij/ zij/het was

wij waren

jullie waren

zij/ze waren

Verleden

 tijd

ik ben/was geweest

jij bent/was geweest

hij/ zij/het is/was                                         geweest

wij zijn/waren geweest

Voltooid deelwoord = geweest

Vervoeging kww 'worden'

ik word

jij wordt / word jij

hij/ zij/het wordt

wij worden

jullie worden

zij/ze worden

Tegenwoordige tijd

ik werd

jij werd

hij werd

wij werden

jullie werden

zij/ze werden

Verleden

 tijd

ik ben/was geworden.

jij bent/was geworden

hij/ zij/het is/was                                         geworden

wij zijn/waren geworden

Voltooid deelwoord = geworden

Vervoeging kww 'blijven'

enkelvoud

blijf / blijft

meervoud

blijven

Tegenwoordige tijd

enkelvoud

bleef

meervoud

bleven

Verleden

 tijd

enkelvoud

ben(t)/is gebleven (vtt)

was gebleven (vvt)

meervoud

zijn/waren gebleven

Voltooid deelwoord = gebleven

Wat is het gezegde?

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.

Het gezegde is:

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.         wg

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.           wg

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.      ng

Onderwerp

Onderwerp is de hoofdrolspeler in de zin. Begint NOOIT met een voorzetsel.

Manier 1: onderwerpsproef

pv veranderen van enkelvoud naar meervoud of andersom

zinsdeel dat mee moet veranderen, is het onderwerp

Manier 2: vraag stellen

Wie/wat  + gezegde? Antwoord hierop is het onderwerp.

Wat is het onderwerp?

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.         wg

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.           wg

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.      ng

Het onderwerp is:

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.         wg

                  o

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.           wg

                                                    o               

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.      ng

                            o

Lijdend voorwerp

• Belangrijke rol naast het onderwerp. Begint NOOIT met een voorzetsel.
• Komt voor in zinnen met werkwoorden waar je iets of iemand voor kunt
    zetten. Bijvoorbeeld: iets stemmen, iemand feliciteren
• NOOIT bij een naamwoordelijk gezegde.

Vinden door de volgende vraag te stellen:

Wie/wat + wg + o? Antwoord is het lijdend voorwerp.

Wat is het lijdend voorwerp?

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.         wg

                  o

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.           wg

                                                    o               

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.      ng

                            o

Wat is het lijdend voorwerp?

Een Japanse boot | is | onlangs | gezonken.         wg

                  o

Voor elk vak | geeft | je leraar | huiswerk | op.           wg

                                                    o               lv

Steeds meer brugklassers|  zijn | stressgevoelig.      ng

                            o