bespreking 2022-II

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

bespreking 2022-II

vraag 1

 maximumscore 2

Uit het antwoord moet blijken dat

• (door het verlaagd hemoglobinegehalte) er minder transport van

zuurstof is / er minder zuurstof beschikbaar is 1p

• (waardoor) er minder verbranding / (aerobe) dissimilatie mogelijk is

(waardoor de hoeveelheid energie die beschikbaar komt in de spieren

lager is en de prestaties afnemen) 1p

vraag 2

maximumscore 2

1 juist

2 onjuist

3 juist

indien drie nummers correct 2p

indien twee nummers correct 1p

indien minder dan twee nummers correct 0p

vraag 3

A (2p)

vraag 4

maximumscore 3

Uit het antwoord moet blijken dat

• (door de inname van natrium-ionen) de osmotische waarde van het

bloed stijgt / het bloed een hogere concentratie (natrium-)ionen bevat 1p

• (waardoor) meer water wordt vastgehouden (en de bloeddruk stijgt) 1p

• (door vaatverwijding) de weerstand van de vaten daalt / er meer ruimte

ontstaat voor het bloed (waardoor de bloeddruk daalt) 1p

Opmerking

Als de kandidaat antwoordt dat door vaatverwijding het bloed makkelijker

kan doorstromen, het derde scorepunt toekennen.

vraag 5 en 6

5: B (2p)

6: C (2p)

vraag 7 en 8

7: maximumscore 2

1 wel

2 wel

3 niet

indien drie nummers correct 2

indien twee nummers correct 1

indien minder dan twee nummers correct 0

8 : maximumscore 2

1 onjuist

2 onjuist

3 juist

indien drie nummers correct 2

indien twee nummers correct 1

indien minder dan twee nummers correct 0

vraag 9 en 10 en 11

9 maximumscore 1

Uit het antwoord moet blijken dat zuurstoftekort ontstaat.

10 D  (2p)

11 maximumscore 1

voorbeelden van een juist antwoord:

-Nee, want de erfelijke eigenschappen worden bepaald door de delen

van de planten met de bloemen en die zijn vatbaar voor fytoftora.

- Nee, alleen de niet-resistente genen worden doorgegeven.

We gaan verder met examen 2022-II

Heb je dit examen niet af, dan ga je dit eerst afmaken in de rode ruimte. Neem alleen een pen, BINAS en het examen mee (en een blaadje om de antwoorden op te schrijven)

Aan het eind van het 9e uur bespreek ik de herkansingstoets met degenen die 'm gemaakt hebben.

Maar voor we verder gaan...

Welke lessen heb je geleerd van het bespreken van de vragen gisteren?

Welke begrippen kende je bijvoorbeeld niet?

Welke tip heb je onthouden?

In welke valkuil moet je niet trappen?

Noteer dit in je schrift

vraag 12 t/m 15

12 A  (1p)

13 B  (2p)

14 A  (2p)

15 D  (2p)

vraag 16 en 17

16 maximumscore 2p

1 juist

2 juist

3 onjuist

indien drie nummers correct 2

indien twee nummers correct 1

indien minder dan twee nummers correct 0

17 maximumscore 1p

Uit het antwoord moet blijken dat de verblijfsduur in de (dikke) darm

verkort is / de voedselbrij de darm te snel verlaat (waardoor effectieve

waterresorptie niet mogelijk is).

vraag 18, 19 en 20

18 maximumscore 1p

voorbeelden van een juist antwoord:

- Als de dieren zouden paren, ontstaan mogelijk toch vruchtbare

nakomelingen.

- Als er weinig genetische verschillen zijn, is het mogelijk dezelfde soort.

- De tijd van scheiding kan te kort zijn om genetische verschillen te

veroorzaken.

19 C 2p

20 D 2p

vraag 21 (2p)

voorbeelden van een juist antwoord:

- Er is bij een klein aantal dieren minder genetische variatie, waardoor

de kans groter is dat de populatie uitsterft bij veranderende omstandigheden.

- Hierdoor treedt inteelt op, waardoor dieren sterven door recessieve afwijkingen.

• voor een juist genetisch aspect van een kleine populatie 1p

• voor een juist gevolg daarvan voor de overleving van de populatie 1p

Opmerking

Als de kandidaat antwoordt dat bij een kleine populatie de kans kleiner is

dat individuen een geschikte partner vinden, het eerste scorepunt

toekennen.

vraag 22 en 23

22 maximumscore 1p

Uit het antwoord moet blijken dat door het gebruik van dezelfde soort

tandpasta de (abiotische) omstandigheden in de mond meer op elkaar

lijken (wat leidt tot een meer overeenkomstig speekselmicrobioom).

23 D 1p

vraag 24 (1p)

voorbeelden van een juist antwoord:

- Door meting 1 kun je aantonen dat de melkzuurbacteriën die na de

tongzoen in de mond van de ontvanger voorkomen echt overgedragen

zijn via de tongzoen (en niet van nature in het speeksel voorkomen).

- Deze meting laat zien dat het percentage melkzuurbacteriën in de

mond verwaarloosbaar klein is.

- Om te meten hoeveel melkzuurbacteriën je van jezelf hebt. Hierdoor

kan je de toename van het aantal bacteriën vaststellen bij de ontvanger.

Opmerking

Aan een antwoord als: “Het is een controlemeting”, geen scorepunt toekennen.

vraag 25 en 26

25 C 2p

26 maximumscore 2p

Uit het antwoord moet blijken dat

• gebruik van antibiotica (mond)bacteriën doodt / de groei van (mond-)

bacteriën remt 1p

• (waardoor) de ziekmakende bacteriën zich kunnen vestigen / minder

concurrentie hebben van de al aanwezige bacteriën 1p

vraag 27

27 maximumscore 2p

lysozymen: aangeboren/niet-specifieke/aspecifieke (afweer)

antistoffen: verworven/specifieke (afweer)

zoutzuur: aangeboren/niet-specifieke/aspecifieke (afweer)

indien drie indelingen correct 2

indien twee indelingen correct 1

indien minder dan twee indelingen correct 0

vraag 28 (1p)

voorbeelden van een juist antwoord:

- Eiwitsplitsende enzymen uit het spijsverteringskanaal kunnen delen

van weefsels verteren.

- Bacteriën uit de darmen kunnen een infectie in de weefsels

veroorzaken.

- De hoge pH beschadigt de organen.

Opmerking

Als de kandidaat antwoordt dat er hierdoor minder voedingsstoffen

opgenomen kunnen worden, geen scorepunt toekennen.

vraag 29 (1p)

voorbeelden van een juist antwoord:

- De pH in het spijsverteringsstelsel van de mens is lager dan 11

(waardoor de kristallen niet oplossen).

- Spijsverteringsenzymen van de mens breken het gif af.

- In de menselijke darm zijn geen receptoren voor het Cry-eiwit

aanwezig.

vraag 30 (2p)

1 onjuist

2 onjuist

3 juist

indien drie nummers correct 2

indien twee nummers correct 1

indien minder dan twee nummers correct 0

vraag 31 (2p)

Uit het antwoord moet blijken dat

• op deze stroken (ook) niet-resistente katoendaguiltjes (over)leven /

katoendaguiltjes met dominante allelen (over)leven 1p

• (waardoor) paring/kruising zal optreden tussen resistente en niet-resistente katoendaguiltjes, waarbij (veel) niet-resistente/heterozygote

nakomelingen ontstaan (waardoor het percentage resistente

katoendaguiltjes in de populatie laag blijft) 1p

vraag 32 en 33

32 C 1p  BINAS 71G  Als je dit lastig vindt, steek je vinger op!

33 A 1p

vraag 34t/m 38

34 maximumscore 2p

• cellen van Schwann / schwanncellen 1p

• de impulsgeleiding versnellen / de impulsgeleiding sprongsgewijs laten

verlopen / isolatie van de uitloper 1p

35 B 1p

36 B 2p

37 maximumscore 1p

(letter) R

38 A 2p

vraag 39 en 40

39 maximumscore 1p

(primaire/secundaire) visuele schors / velden voor zien

40 maximumscore 2p

1 abiotisch

2 abiotisch

3 biotisch

4 abiotisch

indien vier nummers correct 2

indien drie nummers correct 1

indien minder dan drie nummers correct 0

vraag 41 en 42

41 maximumscore 2p

• (relatie met waterslak:) predatie 1p

• (relatie met zoogdier:) parasitisme 1p

42 maximumscore 2p

Uit het antwoord moet blijken dat

• (door de verdoving) de bloedzuiger niet wordt opgemerkt / de

bloedzuiger langer/meer bloed kan zuigen 1p

• (waardoor) de overlevingskans/voortplantingskans/fitness groter is

(dan bij de soortgenoten die deze eigenschap niet/minder hebben) 1p

vraag 43

43 maximumscore 2

1 fibrinogeen

2 hirudine

3 trombine

4 fibrine

indien vier nummers correct 2

indien twee of drie nummers correct 1

indien minder dan twee nummers correct 0

vraag 44

44 maximumscore 2p

• (onafhankelijke variabele:) (wel of geen) lieslaarzen / (wel of geen)

blote benen 1p

• (afhankelijke variabele:) het aantal (gevangen) bloedzuigers 1p

Opmerking

Als de kandidaat onafhankelijke en afhankelijke variabele verwisselt in een

verder correct antwoord, in totaal 1 scorepunt toekennen.

Tel je punten!

Max is 74 punten

Je cijfer kun je ongeveer berekenen door je puntenaantal te delen door 74, dit met 9 te vermenigvuldigen en er dan nog 1 punt bij op te tellen.

Dus (punten/74) * 9  + 1 = cijfer

Waren er nog vragen over 2018?

Zo ja, dan beantwoord ik die graag

Zo nee, dan volgt hier een leuke opgave over erfelijkheid

Een bepaald type doofheid bij mensen is erfelijk.
In de bron is een familiestamboom weergegeven.

Hoe erft dit type doofheid over?

1. Dominant, X-chromosomaal
2. Dominant, Autosomaal
3. Recessief, X-chromosomaal
4. Recessief, Autosomaal

Bij varkens is de vorm van de staart een erfelijke eigenschap. De staart kan recht zijn of gekruld. Twee ouders met een gekrulde staart krijgen jongen met zowel rechte staarten als gekrulde staarten.
Hoe groot is de kans op een vrouwtjesbiggetje met een gekrulde staart?

1. 3/4
2. 3/8
3. 1/2
4. 0