4.1 Kenmerken van een reactie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

4.1 Kenmerken van een reactie

Bij het mengen en scheiden van stoffen, blijven de moleculen hetzelfde.

Dit is GEEN chemische reactie!

Een chemische reactie is het als moleculen blijvend veranderen. Dit kun je dus niet herhalen.

Zijn de volgende voorbeelden chemische reacties of niet?

Is dit een chemische
reactie?

1. Ja
2. Nee

Is dit een chemische
reactie?

1. Ja
2. Nee

Is dit een chemische
reactie?

1. Ja
2. Nee

Is dit een chemische
reactie?

1. Ja
2. Nee

Is dit een chemische
reactie?

1. Ja
2. Nee

Faseovergangen

Mengen

Scheiden

GEEN chemische reacties!

Bij een chemische reactie heb je 1 of meerdere beginstoffen en 1 of meerdere reactieproducten. 

Natrium reageert met chloor tot natriumchloride.

Beginstof(fen)? Reactieproduct(en)?

• beginstoffen = natrium en chloor
• reactieproduct = natriumchloride

Tijdens een reactie zijn er vaak reactieverschijnselen, zoals knallen, vonken, gasvorming, etc etc.

Het zuur worden van melk is een ...

1. Fase-overgang
2. Scheiding van een mengsel
3. Vorming van een mengsel
4. Chemische reactie

Een zoetje in de koffie is een ...

1. Fase-overgang
2. Scheiding van een mengsel
3. Vorming van een mengsel
4. Chemische reactie

Olaf (sneeuwpop) in de zon is een ...

1. Fase-overgang
2. Scheiding van een mengsel
3. Vorming van een mengsel
4. Chemische reactie

Roesten van een oude fiets is een ...

1. Fase-overgang
2. Scheiding van een mengsel
3. Vorming van een mengsel
4. Chemische reactie

Exotherm en Endotherm

• Wat betekent Therm?
• warmte (vorm van energie)

• Exo = extern 
• energie komt vrij

• Endo = intern
• energie is nodig
• (ndo in endo = nod van nodig)

Wet van massabehoud

massa beginstoffen = massa reactieproducten

Ontdekt door meneer Lavoisier (Wet van Lavoisier)

Chemische reacties

- beginstoffen veranderen in reactieproducten

- er is een energie-effect

- totale massa van beginstoffen zijn gelijk aan massa van de          reactieproducten

• er is een bepaalde reactietemperatuur nodig

Reactiesnelheid

Hoe sneller een reactie, hoe korter de reactietijd

5 factoren van invloed op de reactiesnelheid:

1. soort stof

2. temperatuur

3. concentratie

4. verdelingsgraad

5. katalysator

Effectieve botsing

Voor een reactie is een effectieve botsing nodig. Als moleculen van de beginstoffen met voldoende snelheid en op de juiste plek tegen elkaar botsen vindt er een chemische reactie plaats. 

Temperatuur verhogen

Temperatuur verhogen -> deeltjes bewegen sneller -> deeltjes botsen vaker en harder tegen elkaar aan, dus grotere kans op een effectieve botsing.

Fietsers: stel ze fietsen samen op het plein. Als ze harder fietsen, grotere kans tegen elkaar aan te botsen. 

Concentratie vergroten

Meer deeltjes in hetzelfde volume -> vaker effectieve botsingen grotere kans dat deeltjes tegen elkaar aan botsen.

Fietsers: zelfde schoolplein: meer fietsers op het plein -> grotere kans op botsen. 

Verdelingsgraad vergroten

Verdelingsgraad = hoe fijn is een stof verdeeld.

Als de stof fijn verdeeld is kunnen er vaker effectieve botsingen plaatsvinden en zal de reactiesnelheid dus groter worden.

Fietsers: als alle fietsers

in het peloton fietsen, kunnen de middelste 

fietsers nooit botsen, alleen de buitenste. 

Katalysator

 Een katalysator is een hulpstof waardoor de reactie sneller kan verlopen. 

Katalysator doet wel mee aan de reactie, maar raakt niet op. Het wordt wel gebruikt, maar niet verbruikt 

Kan niet worden verklaard met het botsende deeltjesmodel. 

Fietsers: alle fietsers worden zo opgesteld zodat ze kunnen botsen.