10.1 Opgroeien

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2,3

 Par. 10.1 opgroeien

Deze les

• Uitleg over planner
• Uitleg over 10.1 deel 1
• Opdrachten maken

Leerdoelen

• Je kunt de levensfasen en de bijbehorende kenmerken noemen.
• Je kunt uitleggen wat lichamelijke en geestelijke ontwikkelingen is en voorbeelden hiervan noemen.
• Je kunt uitleggen wat hormonen zijn en hoe hormonen werken zodat er veranderingen ontstaan.
• Je kunt beschrijven hoe men groeit.
• Je kunt uitleggen waardoor mannen vaak langer zijn dan vrouwen.

Wat is de juiste volgorde van levensfasen.

1. Baby, peuter, kleuter, kind, adolescent, puber, volwassene, ouder
2. Baby, kleuter, peuter, kind, puber, adolescent, volwassene, ouder
3. Baby, peuter, kleuter, kind, puber, adolescent, volwassene, ouder
4. Baby, kleuter, peuter, kind, adolescent, puber, volwassene, ouder

Welke hormonen kennen jullie al?

Levensfasen

Twee soorten ontwikkeling:

• lichamelijk
• geestelijk

Voorbeelden?

Welke lichamelijke ontwikkeling hoort er bij een kleuter?

1. Veters strikken
2. Leren lopen
3. Leren zitten
4. Leren rennen

Welke geestelijke ontwikkeling hoort er bij een puber

1. Leren praten
2. Emoties een naam geven
3. Seksuele voorkeur ontwikkelen
4. Leren fietsen

Hormonen

Hormonen = regelstoffen. Gemaakt in hormoonklieren, bijv:

• Hypofyse = klein orgaantje onder aan de hersenen. 

Hormoonklier geeft hormonen af aan het bloed. Dan komt het bij doelwitorganen.

Werking hormonen

Op iedere cel zitten receptoren op het 

celmembraan.

Receptoren en hormonen hebben allemaal 

een eigen vorm, daarom passen hormonen 

alleen op bepaalde receptoren.

Bij lege receptoren gebeurt er niets. 

Als hormoon op receptor hecht, gaat de cel aan het werk.

Waar doet dit je aan denken?

Hoe groei je?

Je groeit door groeihormonen uit de hypofyse

1. hypofyse maakt groeihormoon
2. groeihormoon komt via bloed in al je organen
3. cellen in je bot reageren op het hormoon: celdeling.
4. Cellen worden groter= celgroei.

Waar groeien botten?

• uiteinden van de pijpbeenderen
• wervelkolom
• heupbeenderen
• kaak. 

Daar zitten kraakbeencellen die zich kunnen delen. Deze zitten in je groeischijven. 

Je stopt met groeien als de groeischijven van kraakbeen verkalken -> veranderen in bot.

Groeispurt

Groeihormoon regelt groei van je lichaam. 

In puberteit maakt de hypofyse veel 

groeihormoon. Dan krijg je een 

groeispurt.

Jongens beginnen later aan een 

groeispurt en de groeispurt is intensiever

en duurt langer. 

Opdrachten

Basis: 2, 3, 7 t/m 9, 11 t/m 15

Verdieping: 10, 16

Extra oefening: 4, 6, 12bc