Zinsstructuur en formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Les over zinnen en zinsstructuur.

Zinnen en zinsstructuur

Enkelvoudige zin

• Zin met één persoonsvorm
  

Samengestelde zin

• Zin met twee of meer persoonsvormen
  

Voorbeeld enkelvoudige zin

• Het wordt slecht weer vandaag.
• Ik ga vandaag naar de Action.
• Hij kijkt veel naar Star Wars.
  

Voorbeeld samengestelde zin

• Het wordt vandaag mooi weer en we gaan lekker naar het strand. 
• Hij kijkt veel naar Star Wars en schrijft daar over op zijn website.
  

Samengestelde zin

• Bestaat uit twee of meer zinnen.
• Kunnen nevengeschikte zinnen  zijn, of ondergeschikte zinnen.
  

Nevenschikking

- Zinnen kunnen los van elkaar voorkomen.

- Je zou in principe tussen alle zinnen een punt kunnen zetten.

Onderschikking

- De zinnen kunnen niet los van elkaar voorkomen.

- De zinnen zijn afhankelijk van elkaar.

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Nevenschikking voegwoorden

• En
• Maar
• Dus
• Want
  

Onderschikking voegwoorden

• Aangezien
• Als
• Dat
• Doordat
• Terwijl
• Toen
  

Formuleren 

Foutieve samentrekking 

Foutieve beknopte bijzin

Foutieve samentrekking

In zinnen kunnen woorden twee keer voorkomen 

Het feest duurde lang en het feest was erg gezellig. 

Soms kun je die woorden de tweede keer weglaten.

Het feest duurde lang en was erg gezellig.

Dat heet een samentrekking

Voorwaarden samentrekking

(1) Het feest duurde lang en (2) het feest was erg gezellig

Dezelfde functie: In beide zinnen is het feest het onderwerp

Dezelfde betekenis: het feest heeft dezelfde betekenis

Hetzelfde getal: het feest heeft hetzelfde getal

Samentrekking controleren

1. Noteer de weggelaten woorden.
2. Bepaal de functie, betekenis en getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel.
3. Bepaal de functie, betekenis en getal van de weggelaten woorden in het tweede deel. 
4. Controleer of ze in beide gevallen hetzelfde zijn: functie, betekenis en getal. 

Foutieve beknopte bijzin

Theorie foutieve beknopte bijzin

Je kunt met een beknopte bijzin gemakkelijk een fout maken, wanneer je het verzwegen onderwerp uit het oog verliest.

Na het probleem te hebben besproken, kwam de tram aanrijden. 

Uit de hoofdzin blijkt dat de tram het onderwerp is. Dat moet ook het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin zijn. En dat is in de eerste zin niet het geval: een tram bespreekt geen problemen. Die zin is dus grammaticaal fout.

Theorie foutieve beknopte bijzin

Het onderwerp van de beknopte bijzin moet dus hetzelfde zijn als de hoofdzin. 

Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

Deze zin klopt, want het onderwerp van de beknopte bijzin is 'mijn vader' en dat is hetzelfde onderwerp als de hoofdzin. 

Hoe verbeter je een foutieve beknopte bijzin? Er zijn twee manieren:

1. Verander de beknopte bijzin in een gewone bijzin met een persoonsvorm en een onderwerp.
   
   

1. Verander de hoofdzin en vul daar het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin in

Staand op de vuurtoren bood het strand een prachtige aanblik."

                                                       wordt

Terwijl hij op de vuurtoren stond, bood het strand een prachtige aanblik.

Staand op de vuurtoren bood het strand een prachtige aanblik."

                                                       wordt

Staand op de vuurtoren zag ik dat het strand een prachtige aanblik bood.