Betrekkelijk voornaamwoord - les 62

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Betrekkelijk voornaamwoord

Terugblik

In de vorige les heb je geleerd wat een aanwijzend voornaamwoord is.

Doelen van deze les:

• Je weet wat de kenmerken en de functie zijn van een betrekkelijk voornaamwoord in een zin.
  
• Je kunt betrekkelijke voornaamwoorden herkennen in een zin.
  
• Je kunt zelf zinnen maken waarin je betrekkelijke voornaamwoorden gebruikt.

Betrekkelijk voornaamwoord

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woordgroep die al geweest is. Hij kan ook naar een hele zin verwijzen.

Bijvoorbeeld:

• Het proefwerk dat ik gisteren maakte, was moeilijk.
  

Het woordje ‘dat’ verwijst naar ‘het proefwerk’. ‘Dat’ is dus een betrekkelijk voornaamwoord.

Als iets ergens naar verwijst, kun je ook zeggen dat het daar betrekking op heeft. Dat is de reden dat deze woordsoort betrekkelijk voornaamwoord wordt genoemd.

Betrekkelijk voornaamwoord

Betrekkelijke voornaamwoorden zijn: 

• die
• dat
• wat
• wie

Dat betekent niet dat er in totaal maar 4 zijn, maar de andere betrekkelijke voornaamwoorden worden tegenwoordig bijna nooit meer gebruikt.

Die

Een van de meest voorkomende betrekkelijke voornaamwoorden is het woordje ‘die’. 

Voorbeelden:

• De jongen die jarig was, vierde een groot feest.
  
• Een koe die voor het eerst naar buiten mag, is dolgelukkig.
  
• De pen die op de grond viel, was kapot.
  

Valt je iets op als je naar deze voorbeelden kijkt? Let maar eens op de woorden die vóór het betrekkelijk voornaamwoord ‘die’ staan. Dat zijn allemaal de-woorden!

Dat

Een ander veelvoorkomend betrekkelijk voornaamwoord is ‘dat’. Zoals je misschien al kunt raden, verwijst het woordje ‘dat’ altijd naar een het-woord.

Voorbeelden:

• Het paard dat daar staat, is lief.
  
• Een ei dat te lang gekookt is, vind ik niet lekker.
  
• Het werk dat nog gedaan moet worden, neemt niet veel tijd in beslag.
  

Voor het betrekkelijk voornaamwoord ‘dat’ geldt dat het niet gebruikt kan worden in combinatie met de-woorden.

Wie

Het betrekkelijk voornaamwoord ‘wie’ komt iets minder vaak voor. Meestal kun je het vervangen door ‘degene die’.

Bijvoorbeeld:

• Wie dit op zijn geweten heeft, komt er niet mee weg!
  

Daar kun je van maken:

• Degene die dit op zijn geweten heeft, komt er niet mee weg!

Wat

Het betrekkelijk voornaamwoord ‘wat’ kan vaak vervangen worden door ‘dat wat’. 

Bijvoorbeeld:

• Wat jij hebt gedaan, kan echt niet.
  

Daar kun je van maken:

• Dat wat jij hebt gedaan, kan echt niet.
  

Zelfstandig werken

Wat: Je maakt les 62.

• Les 62: opdracht 1, 2, 3, 4, 7.
  

Hoe: Je maakt de opdrachten in je schrift. Je mag zachtjes overleggen.

Tijd: Je hebt vandaag 40 minuten de tijd.

Klaar: Als je klaar bent mag je oefenen met de oefeningen op Magister.learn of leren voor de toets.

Wat heb je geleerd?

Doelen van deze les:

• Je weet wat de kenmerken en de functie zijn van een betrekkelijk voornaamwoord in een zin.
  
• Je kunt betrekkelijke voornaamwoorden herkennen in een zin.
  
• Je kunt zelf zinnen maken waarin je betrekkelijke voornaamwoorden gebruikt.