5.1 Overheid, burgers en bedrijven

• Economie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

H5 Hoe werkt de overheid?

Paragraaf 5.1 Overheid, burgers en bedrijven

Wat weten we nog/al?

Overheid

Burgers

Bedrijven

Leerdoelen 5.1

• Je kunt uitleggen wat collectieve goederen zijn en wat de collectieve sector is.
• Je kunt uitleggen wat de particuliere sector is en hoe daar marktwerking plaatsvindt.
• Je kunt voor- en nadelen noemen van privatisering.
• Je kunt uitleggen hoe de overheid met subsidie en accijns het gedrag van burgers beïnvloedt.

Collectieve sector

De overheid levert en betaal voorzieningen waarvan iedereen gebruik kan maken, dit zijn collectieve goederen.

Deze worden geleverd door de collectieve sector, die bestaat uit de overheid en instellingen voor de sociale zekerheid.

Er zijn collectieve goederen omdat:

• Voor iedereen van belang zijn. (politie)
• Een vaste kwaliteit moeten hebben (rechtspraak
• Niet apart betaalbaar is (straatverlichting)
• Voorzieningen voor iedereen betaalbaar moeten zijn (onderwijs)

Waarom moeten voorzieningen voor iedereen betaalbaar zijn?

1. Om de overheidsuitgaven te verlagen.
2. Om gelijke toegang tot essentiële diensten te garanderen.
3. Om winst te maken.
4. Om de vraag te stimuleren.

Particuliere sector

• De particuliere sector bestaat uit burgers en bedrijven.
• Bedrijven in de particuliere sector proberen winst te maken.
• Hierbij is dus altijd sprake van marktwerking.
• Dat betekent dat aanbieders van producten met elkaar concurreren om klanten de krijgen.
• Hierbij concurreren ze met prijen en kwaliteit.
• De particuliere sector werkt soms voor de overheid.

Wat is het doel van bedrijven in de particuliere sector?

1. Winst maken.
2. Samenwerken met de overheid.
3. Hulp bieden aan de overheid.
4. Geen winst maken.

Privatisering

• Soms vindt de overheid dat het aanbieden van bepaalde goederen of diensten geen overheidstaak meer is. Ze kunnen dan besluiten tot privatisering.
• Privatisering betekent dat particulieren bedrijven deze taken in handen krijgen. Treinvervoer en postbezorging zijn voorbeelden hiervan.
• Het doel hiervan is concurrentie en dat daardoor de prijs en dienstverlening verbetert. 
• Het tegenovergestelde van privatiseren is nationaliseren. 

Wat is privatisering?

1. Het verhogen van de belastingen op goederen en diensten
2. Het bevorderen van samenwerking tussen bedrijven
3. Het overdragen van taken aan particuliere bedrijven
4. Het behouden van taken in handen van de overheid

Aanmoedigen en ontmoedigen

De overheid wil dat we gezonder leven, minder vervuilen en minder energie verbruiken. Daarom probeert ze het gedrag van burger te beïnvloeden. Dit doen ze door:

• Subsidie te geven op producten die de overheid wil stimuleren, zoals een zonneboiler.
• Accijns te heffen op producten die schadelijk zijn of slecht voor het milieu, zoals alcohol.

Hoe probeert de overheid gedrag van burgers te beïnvloeden?

1. Door verboden op te leggen
2. Door alleen subsidies te gebruiken
3. Door subsidies en accijns te gebruiken
4. Door alleen accijns te gebruiken

Je kunt nu

• Je kunt uitleggen wat collectieve goederen zijn en wat de collectieve sector is.
• Je kunt uitleggen wat de particuliere sector is en hoe daar marktwerking plaatsvindt.
• Je kunt voor- en nadelen noemen van privatisering.
• Je kunt uitleggen hoe de overheid met subsidie en accijns het gedrag van burgers beïnvloedt.

Begrippen paragraaf 5.1 

• Collectieve sector
• Marktwerking
• Particuliere sector
• Privatisering

Aan het werk!

Maken opdrachten 5.1: 3, 4, 7, 8, 9 en 10 

Maken Rekenopdrachten: 1 en 2

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken herhalingsopdrachten 5.1

Veel goed? -> Maken plusopdrachten 5.1