Hoofdletters en leestekens

• Nederlands
• Basisschool
• Groep 7,8

Eet, kinderen

Eet kinderen

Eet, kinderen.

Eet kinderen.

Stop, niet schieten!

Stop niet, schieten!

Loop, niet wachten.

Loop niet, wachten.

Leestekens

DOEL

- je kunt hoofdletters, punten, uitroeptekens en vraagtekens gebruiken

- je kunt hoofdletters, dubbele punten en aanhalingstekens in citaten gebruiken

- je kunt komma's gebruiken

LEESTEKENS GOED GEBRUIKEN

Verschillen in betekenis

- Katten, spinnen, ijsberen, vissen, gieren, vliegen en honden slapen

- Katten spinnen, ijsberen vissen, gieren vliegen en honden slapen

Waardoor komt het verschil in betekenis?

Weet je nog?
Wanneer gebruik je hoofdletters?

HOOFDLETTERS

Elke zin:

-Begint met een hoofdletter

- Eindigt met een punt, een vraagteken (als het een vraag is) of een uitroepteken (als het een zin met veel nadruk is)

Zo gebruik je HOOFDLETTERS

• aan het begin van een zin: Het feest duurt tot tien uur.
  
• als de zin met ’s begint, verschuift de hoofdletter: ’s Middags eet ik brood.
• bij namen: Stan Mol, Turfstraat, Apeldoorn, SP, Ford, Kerstmis, Puma.
• bij woorden die van namen zijn gemaakt: Oost-Europese, Chinese.

GEEN HOOFDLETTERS

Let op: 

namen van dagen van de week (vrijdag), maanden (november), seizoenen (herfst) en windstreken (westen) 

krijgen GEEN hoofdletter.

Wanneer gebruik je géén hoofdletter?

1. Namen van winkels
2. Familienamen
3. Namen van maanden
4. Namen van musea

Meer LEESTEKENS

Naast punten, vraagtekens en uitroeptekens zijn er nog meer leestekens: 

komma, dubbele punt en aanhalingsteken.

Als aanhalingsteken kun je " of ' gebruiken.

Wanneer gebruik je géén hoofdletter?

1. Namen van feestdagen
2. Namen van jaargetijden
3. Namen van personen
4. Namen van bedrijven

Op dit leesteken eindigt een gewone zin.

Als je iets roept of een bevel geeft, eindigt je zin op dit leesteken.

Een vraagzin eindigt op dit leesteken.

Bij dit leesteken rust je even in een zin.

,

KOMMA

Een komma laat zien hoe je de zin uitspreekt en waar je een korte pauze invoegt:

    Klaas gaat naar, huis Jan niet.

    Klaas gaat naar huis, Jan niet.

– tussen de delen van een opsomming 

    appels, peren, bananen en manderijen

KOMMA

– Na een naam of een uitroep aan het begin van een zin:

Pip, kom je eten?

– Voor voegwoorden, zoals maar, want, doordat, nadat, omdat...

Sammie moet naar de tandarts, want ze heeft een gaatje.

Welke zin klopt helemaal?

1. Piet, Jan en Peter vragen om snoep?
2. Piet Jan en Peter vragen om snoep.
3. Piet , Jan , en peter vragen om snoep.
4. Piet, Jan en Peter vragen om snoep.

DUBBELE PUNT

Een dubbele punt laat zien dat je iets aankondigt of opsomt.

Voor dit recept heb je nodig:

-1 ei

-2 appels

Waar staat de dubbele punt goed in de zin?

1. Ik kan kiezen: uit rood of blauw.
2. Ik kan kiezen uit: rood of blauw.
3. Ik kan: kiezen uit rood of blauw.
4. Ik kan kiezen uit rood: of blauw.

DUBBELE PUNT in een citaat

Als je iemands woorden weergeeft in de directe rede, dus letterlijk, heet dat een ‘citaat’. Met een dubbele punt kun je een citaat aankondigen. Je zet het citaat tussen aanhalingstekens:

– Jasper zei: ‘Overmorgen ben ik jarig.’

– Danique vroeg: ‘Wie heeft zin in een potje voetbal?’

Als het citaat vooropstaat, gebruik je geen dubbele punt:

– ‘Overmorgen ben ik jarig’, zei Jasper.

chris roept paul er is een orkaan over nederland duitsland en polen geraasd

ik heb gehoord dat er veel schade is zegt paul

De juf zei: "Jullie hebben goed meegedaan.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Achter 'meegedaan'
2. Achter 'goed'
3. Achter de punt
4. Deze zin is al goed

"Nu is het tijd om te oefenen, zei juf.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Na 'zei'
2. Na 'tijd'
3. Na 'oefenen'
4. Na 'juf'

‘Sara zei:‘ Ik heb een super vakantie gehad.

1. Goed
2. Fout

Fernando vroeg: ‘Wil je de suiker aangeven?’

1. Goed
2. Fout

GEEN citaat

Als je iemands woorden in de indirecte rede weergeeft, 

gebruik je geen aanhalingstekens. en geen dubbele punt.

– Jasper zei dat hij overmorgen jarig is.

directe rede: Jasper zei: ‘Overmorgen ben ik jarig.’

indirecte rede: Jasper zei dat hij overmorgen jarig is.

Aanhalingstekens

4 vormen bij citaten

1. Sofie zei: "Ik woon hier."

2. "Ik woon hier", zei Sofie.

3. "Hier," zei Sofie, "woon ik."

4. Er staat 'Verboden toegang' op dat bordje. 

Uitleg citaten

Een citaat is 'iets' wat iemand letterlijk gezegd heeft.

Voorbeeld:

Juf zegt: 'Het kan nog wel een tijdje duren.'

'Ga naar huis toe', zei Jim tegen zijn buurjongen.

Wanneer gebruiken we nog meer aanhalingstekens?

Bij een zelfbedacht woord.

'Kletscafé'

'Weetwoorden'

'Minemi'

Wanneer gebruiken we aanhalingstekens?

Bij sarcasme

De snelheidsovertreder werd 'liefdevol' op de bon geslingerd.

Ik kreeg het 'geweldige' cijfer 5 voor mijn spreekbeurt. 

De man was erg 'blij' met de bekeuring die hij kreeg. 

Marly zei tegen Waldo: ‘Ik kan je niet vinden.’

1. Goed
2. Fout

Thomas zei ‘Daar heb ik geen zin in.’

1. Goed
2. Fout

De jongen riep: ‘Maurice, wacht even!’

1. Goed
2. Fout

GELEERD

- je kunt hoofdletters, punten, uitroeptekens en vraagtekens gebruiken

- je kunt hoofdletters, dubbele punten en aanhalingstekens in citaten gebruiken

- je kunt komma's gebruiken

LEESTEKENS GOED GEBRUIKEN

Wat vond je van de les?

1. 
2. 
3. 
4. 

Welke zin klopt helemaal?

1. Eet je soep op!
2. Eet je soep op?
3. Eet je soep op
4. Eet, je soep op.

Welke zin klopt helemaal?

1. Heb jij het koud!
2. Heb jij, het koud.
3. Heb jij het koud?
4. Heb jij het koud.