H3 paragraaf 4 en 5 2023

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Politiek

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• benoemen wat de taken van het parlement zijn
• weet je welke rechten het parlement heeft

Taken van de regering

Wat doen de ministers?

• Uitvoeren van plannen en wetten (uitvoerende macht)
  
• Doen van wetsvoorstellen (mede-wetgevende macht)
  

• Ministers doen de meeste wetsvoorstellen, maar Kamerleden mogen dit ook doen.
  
• Goedkeuring Tweede Kamer en Eerste Kamer nodig!
  

Koning

• Staatshoofd van Koninkrijk der Nederlanden.
• Bijna geen macht, omdat hij zich niet met politieke kwesties mag bemoeien.

Taken van de regering 

Wat doet de koning?

• Handtekening zetten
• Troonrede voorlezen
  
• Beëdigen ministers en staatssecretarissen
  
• Overleg voeren met minister president
  
• Ons land vertegenwoordigen
  

Prinsjesdag

Troonrede - plannen voor het komende jaar 

Miljoenennota - verwachte inkomsten en uitgave van het komende jaar 

Ministeries:

Kabinet-Rutte IV (2022-heden)

Het kabinet-Rutte IV heeft twaalf ministeries plus acht ministers zonder portefeuille:

Ministerie van Algemene Zaken (AZ)

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)

Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ)

Ministerie van Defensie (Def)

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK)

Ministerie van Financiën (Fin)

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W)

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV)

Ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V)

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)

Minister zonder portefeuille:

Primair en Voortgezet Onderwijs (onder OCW)

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (onder BZ)

Langdurige Zorg en Sport (onder VWS)

Rechtsbescherming (onder J&V)

Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen (onder SZW)

Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (onder BZK)

Klimaat en Energie (onder EZK)

Natuur en Stikstof (onder LNV)

Kabinet of regering?

1. Kabinet
2. Regering

1. In Nederland bestaat de regering meestal uit één partij.
2. In Nederland moeten de partijen die de regering vormen rekening houden met elkaars standpunten.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Zijn de uitspraken juist of onjuist?
1. Omdat in Nederland de koning in de regering zit is Nederland geen echte democratie.
2. De koning mag zich niet bemoeien met politieke kwesties.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Bij de overheid werken............en politici. Welk woord is weggelaten?

1. Winkeliers
2. Ambtenaren
3. Bedrijven

De koning moet zijn …………………… elke wet.
Welk woorden zijn weggelaten?

1. mening geven over
2. familie inlichten over
3. handtekening plaatsen onder
4. rechters toestemming vragen voor

Op Prinsjesdag leest de Tweede Kamer voor wat de plannen van de regering zijn.

1. Juist
2. Onjuist

De ……………… leest op Prinsjesdag de plannen van de ministers voor.
Welk woord is weggelaten?

1. de minister van Binnenlandse Zaken
2. voorzitter van de Tweede Kamer
3. minister-president
4. koning

Waaruit bestaat de regering?

1. De koning en de ministers
2. De ministers
3. De Tweede Kamer en de ministers
4. De Tweede Kamer

In Nederland heeft de koning nog maar weinig macht.

1. Juist
2. Onjuist

De koning zit in de regering.

1. Juist
2. Onjuist

Het parlement

• Parlement       = Eerste Kamer (75) + Tweede Kamer (15
                                 = Staten-Generaal

                                    = volksvertegenwoordiging

• Eerste Kamer = Senaat
  

Eerste en Tweede Kamer

Tweede Kamer 

150 leden

Eerste Kamer 

75 leden

burgers

kiezen

kiezen

kiezen

Taken van het parlement

vraagt toestemming voor plannen aan

controleert

Wetgeving

minister

+

wetsvoorstellen

debat en stemming

Elk voorstel gaat eerst naar de Tweede Kamer. Kamerleden debatteren erover. Ze kunnen veranderingen voorstellen en als de meerderheid voorstemt, dan komt die aanpassing erin. Ze mogen ook zelf een wetsvoorstel indienen.

goedkeuren en aanvullen

goedkeuren

 De Eerste Kamer kijkt vooral of er geen fouten in staan en of de wet klopt met bijvoorbeeld afspraken met andere landen of met de regels in de grondwet. De Eerste Kamer mag een wetsvoorstel niet veranderen, maar alleen in zijn geheel goed- of afkeuren. Het werk van de Eerste Kamer is dus een soort laatste check.

stemming

Controleren

wetgevende taak

• Stemrecht
  
• Recht van amendement
• Recht van initiatief

• Vragenrecht
  
• Motierecht
• Recht van interpellatie
• Enquêterecht

controlerende taak

Taken van het parlement

Om de wetgevende taak uit te voeren heeft het parlement een aantal rechten:

• Stemrecht: goed/afkeuren wetsvoorstellen
• Recht van amendement: veranderen wetsvoorstellen (alleen TK)
• Recht van initiatief: zelf wetsvoorstellen maken (alleen TK)

Taken van het parlement

Om de controlerende taak uit te voeren heeft het parlement een aantal rechten:

• Vragenrecht: recht om minister of staatssecretaris een vraag te stellen. Antwoorden = verplicht!
  
• Motierecht: uitspraak waarin de Kamer haar mening geeft of vraagt een minister iets te doen.
  

                                 motie van afwijzing: de minister moet beter zijn best doen

                                 motie van wantrouwen: een Kamerlid vraagt een minister af te treden

• Recht van interpellatie: Kamerleden mogen een minister ter verantwoording roepen. Hij moet komen voor een debat.
  
• Enquêterecht: er komt een groot onderzoek naar een bepaalde kwestie. Een speciale commissie verhoort deskundigen en getuigen onder ede.
  

met welke stappen komt een wet tot stand?

0

Aan de slag:

opdrachten:

par 5:

4, 5, 7,  10, 11, 12, 14, 16, 17

Een Kamerlid wil graag dat een minister in zijn wetsvoorstel een wijziging aanbrengt. Van welk recht maakt het Kamerlid gebruik?

1. Recht van interpellatie.
2. Recht van amendement.
3. Stemrecht.
4. Recht van initiatief.

Welke uitspraken over de Eerste Kamer zijn juist?
1. De Eerste Kamer mag wetsvoorstellen veranderen.
2. De Eerste Kamer stemt als eerste over een wet.
3. De leden van de Eerste Kamer worden indirect gekozen.
4. Er zijn 75 Eerste Kamerleden.

1. 1 en 2
2. 1 en 4
3. 2 en 3
4. 3 en 4

Zijn de uitspraken juist of onjuist?
1. De Tweede Kamer stemt over wetsvoorstellen.
2. De ministers stemmen over de wetsvoorstellen van de Tweede Kamer.

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Welke zinnen zijn juist?
1. De Tweede Kamer neemt een wetsvoorstel aan als de meerderheid vóór stemt.
2. De Tweede Kamer controleert of de ministers alle plannen goed uitvoeren.

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Een belangrijke taak van de Tweede Kamer is de ministers controleren

1. Juist
2. Onjuist