Les 1 - Spijsvertering galblaas en alvleesklier

• KT1 theorie
• MBO
• Studiejaar 2

Kerntaak 1 theorie

Les 7

Periode 2

Leerjaar 1

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris 
2. Vorige les 
3. Lesindeling en Lesdoelen
4. Anatomie en pathologie van de alvleesklier
   
5. Zelf aan de slag 
6. Theorie galblaas 
7. Afsluiting en huiswerk 
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Verschillend in  medicatie bij maagklachten benoemen
• Uitleggen hoe de alvleesklier is opgebouwd en welke functies deze heeft.
• Uitleggen hoe de galblaas is opgebouwd en welke functies deze heeft.
  
• Vertellen welke aandoeningen de galblaas kent, welke symptomen hierbij horen en op welke manier deze aandoeningen behandeld kunnen worden.
• Vertellen welke aandoeningen de alvleesklier kent, welke symptomen hierbij horen en op welke manier deze aandoeningen behandeld kunnen worden.

Vorige les

Wat weet je nog over de
anatomie en fysiologie van de hepar?

De lever (hepar): Roodbruin orgaan

1.5 kilo (!)

Rechtsboven in de buik

Tegen het diafragma (middenrif)

Bestaat uit veel leverkwabjes

Wat weet je nog over de
pathologie van de hepar?

Hepatitis a, b en c

Oefenen met eerdere lesstof

Ga naar Canvas en maak de opdracht Oefenvragen Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.

Laat de studenten weten hoe lang ze er mee aan het werk kunnen en bespreek daarna m.b.v. de antwoorden gezamenlijk de opdracht. 

Alvleesklier

Alvleesklier: Pancreas

• 12-15 cm lang
• Ligt deels achter de maag
• Maakt verteringssappen

De alvleesklierbuis mondt uit

in de Papil van Vater in de 

twaalfvingerige darm (duodenum).

Alvleesklier(pancreas)

Interne secretie:

glucagon en insuline wordt afgegeven aan het bloed

Externe secretie:

pancreassappen, spijsverteringssappen, 

worden aan de darm afgegeven via een 

afvoerbuis. 

Ziekten van de pancreas

• Acute pancreatitis: het gedeelte dat spijsverteringssappen maakt is ontstoken. 

oorzaak: vaak galstenen of alcoholmisbruik, soms  virus
symptomen: pat. zit rechtop en voorovergebogen, misselijk, braken

• Chronische pancreatitis: alvleesklier is min of meer blijvend ontstoken.

oorzaak: vaak alcoholmisbruik, soms onbekend

symptomen: wisselend pijn in buik of rug. vettige ontlasting door tekort aan spijsverteringssappen. 

• Pancreascarcinoom: zeer ernstig (overlevingsduur 6-9 maanden. Wordt vaak laat ontdekt. (icterus doordat galwegen worden dichtgedrukt) 

Pancreatitis: 

Typerend voor de pijn is dat de patiënt rechtop zit en voorovergebogen, hij voelt zich ziek en misselijk en moet braken.

Chronische pancreatitis: Alvleesklier is min of meer blijvend ontstoken. Wisselde pijn in de buik of rug, deze kan afnemen als patiënt rechtop voorovergebogen zit. Door tekort aan spijsverteringssappen kan er vettige ontlasting zijn.

Vorige week hadden we het over de lever,

Maar zeg je lever...

Dan zeg je galblaas!

De galblaas

Galblaas:

• Ligt nét onder de lever
• Opslagplaats voor gal uit de lever
• Bevat 30-50 ml gal

Gal: Zorgt voor de vertering van vetten

• Geelgroene vloeistof, gemaakt door de lever
• Galzuren binden aan vetten voor betere opname

Een deel van de gal wordt weer opgenomen een deel wordt ook met de ontlasting uitgescheiden.

Galstenen

Galstenen: Ontstaan door ingedikte gal

• Let op de 5 F's (female, fat, forty, fair and fertile)

Symptomen:

• Geen pijn of koliekpijn met bewegingsdrang
• Misselijkheid, braken
• Geelzucht, ontkleurde ontlasting

Oorzaak is onbekend. Vaak zonder pijn (mensen hebben het meestal niet door)

Koliekpijn: het lichaam probeert de galsteen kwijt te raken door het spierweefsel samen te laten trekken.

Als het gal niet meer verder kan, dan hoopt dit zich op in de lever en komt uiteindelijk in het bloed terecht. Door stuwing kan er echter ook een ontsteking van de galblaas en alvleesklier ontstaan.

Behandeling: NSAIDs tegen de pijn, eventueel operatie. Diagnostiek door echografie.

Galstenen

Oorzaak: vaak onbekend.

Complicatie: 
Als het gal niet meer verder kan, dan hoopt dit zich op in de lever en komt uiteindelijk in het bloed terecht. Door stuwing kan er echter ook een ontsteking van de galblaas en alvleesklier ontstaan.

Behandeling:

NSAIDs tegen de pijn, eventueel operatie. Diagnostiek door echografie.

Oorzaak is onbekend. Vaak zonder pijn (mensen hebben het meestal niet door)

Koliekpijn: het lichaam probeert de galsteen kwijt te raken door het spierweefsel samen te laten trekken.

Als het gal niet meer verder kan, dan hoopt dit zich op in de lever en komt uiteindelijk in het bloed terecht. Door stuwing kan er echter ook een ontsteking van de galblaas en alvleesklier ontstaan.

Behandeling: NSAIDs tegen de pijn, eventueel operatie. Diagnostiek door echografie.

Galblaasontsteking 

Cholecystitis

Oorzaak: meestal omdat een galsteen de afvoer van galvloeistof naar de galwegen afsluit. 

Symptomen: 

• scherpe pijn rechtsboven in buik,
• misselijk, braken, koorts
• vaak voorafgaande aan de ontsteking: aanvallen van pijn in rechter bovenbuik en bewegingsdrang. (komt door beweging galsteen

www.bing.com

Galblaasontsteking 

• cholecystectomie
• als de gastenen vastzitten in de galwegen: ERCP (arts gaat met slang via de mond naar de galwegen en probeert vastzittende steen te verwijderen)
  nadien (binnen enkele weken) wordt alsnog cholecystectomie uitgevoerd. 
• drainage van de galblaas: als ERCP niet lukt én galsteen de galafvloed belemmert, kan er een drain worden ingebracht tot de operatie plaatsvindt.

Je kunt prima leven zonder galblaas omdat deze maar een tijdelijke opslagfunctie heeft. Gal wordt aangemaakt in de lever. Bij geen galblaas wordt gal in kleine hoeveelheden afgegeven aan dunne darm. Lichaam moet hier aan wennen, daarom kans op diarree kort na operatie. 

galblaasoperatie

Huiswerk

• Verder gaan met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
• Werken aan MBO  leren/Medilect
• Leren alle leerstof tot nu toe.