H1 Elektriciteit Samenvatting

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

H1 Elektriciteit Samenvatting

Planning H1 Elektriciteit

wk 48:  H1.2 Elektriciteit

wk 49 H1.3 Elektromagneten  

wk 50 H1.4 Elektronische schakelingen

wk 51: Samenvatting  + Oefentoets H1 (let op verplaatst)

wk 2: Herhaling H1 + bespreken oefentoets

wk3: Blokweek stage

wk 4: PTA H1 Elektriciteit

PTA: H1 woensdag 22 januari 2026

GT (H13, H15 en H16)

Geleider en isolator

Vorig jaar heb je al geleerd wat een geleider en een isolator is.

Wie weet het nog?

• Een geleider laat wel stroom door.
• Een isolator laat geen stroom door.

De meterkast

Hoofdkabel => Komt stroom binnen

Energiemeter=> hoeveel stroom verbruikt je?

Aardlekschakelaar

• Meet het verlies (lekkage) van stroom
• I > 30 mA => alles uit

Randaarde: => voert de stroom af via stopcontact mét randaarde

Zekeringen/groepen

• om overbelasting te voorkomen
• I > 16 A => zekering van die groep uit

Overbelasting

https://youtu.be/kBMykkyGCEM

Ampèremeter

Voltmeter

  Serieschakeling     &     Parallelschakeling

Stroomsterkte:

• Stroomsterkte overal gelijk
• Stroomtot = stroom1 = stroom2
  

spanning:

• Spanning verdeeld zich
• Spanning_tot = Spanning₁ + Spanning₂ 
  

Weerstand:

• Totale weerstand (vervangingsweerstand) tel je bij elkaar op
• Vervangingsweerstand = weerstand1 +          weerstand2 + weerstand3

Stroomsterkte:

• stroomsterkte verdeelt zich over de stroomkringen
• Stroom_tot = stoom₁ + stroom₂ + stroom₃
  

spanning:

• Spanning is gelijk per stroomkring
• spanning_tot = spanning₁ = spanning₂ = ....
  

Weerstand:

• de vervangingsweerstand kun je niet zomaar bij elkaar optellen
• Vervangingsweerstand = spanning_tot : stroom_tot

Vermogen

Vermogen berekenen

Vraag 14: p. 16

Een wasmachine (vermogen van 2 000 W) en een wasdroger ( 2 500 W) zijn met een verdeeldoos aangesloten op één stopcontact van 230 V. 

Laat zien met een berekening zien dat de installatieautomaat van 16 ampère zal uitschakelen zodra je deze twee apparaten tegelijk probeert in te schakelen.

Let op: 

• groter dan 16 A => uitgeschakeld
• kleiner dan 16A => blijft aan

Gegevens:

• vermogen wasmachine = 2000 W
• vermogen wasdroger = 2500 W
• Spanning = 230 V
• vermogen totaal = 4500 W

Gevraagd:

• Is de stroom groter of kleiner dan 16 A?

Formule:

• Vermogen = spanning x stroom
• stroom = vermogen : spanning

Uitwerking:

• stroom = 4500 : 230 = 19,56 A

Antwoord:

• Stroom groter dan 16 A => uitschakeling

Type magneten

Permanente magneet => Is altijd magnetisch

Elektromagneet => Wordt magnetisch wanneer er stroom door de spoel loopt

animatie

Een eenvoudige elektromagneet bestaat uit een spoel waar stroom doorheen gaat en een ijzeren kern. 

De kern zorgt voor een sterker magneetveld. Door de ijzeren kern gaat geen stroom.

Spoel

Weekijzeren kern

Relais (startmotor auto)

• Maakt gebruik van een elektromagneet.

• Is een schakelaar op afstand

• Als er stroom door loopt, wekt dit een magnetisch veld op

• Je hebt 2 stroomkringen nodig. 

Uitleg Reedcontact

• Wordt gebruikt als schakelaar / sensor
• schakelaar die werkt op een magneet
• Magneet bij reedcontact => gesloten contact => stroom

• Toepassingen:
  - positie/niveau sensor
  - fietscomputer/ km-teller

      - inbraakalarm raam

De fietsdynamo 

Een permanente magneet beweegt langs de spoel en magnetiseert een weekijzerenkern.

Als de dynamo wordt aangedreven, begint de magneet te draaien. => daardoor gaat er wisselstroom lopen in de spoel 

=> zo werkt elke elektriciteitscentrale

LET OP => ALTIJD WISSELSTROOM

De transformator

Transformeert (veranderd) de spanning: Stopcontact 230 V, maar telefoon moet 5 V hebben, Ai....

De transformator kan de spanning veranderen (transformeren).

Hij kan de spanning omhoog brengen en omlaag brengen.

Een ideale transformator is een transformator zonder energie verlies

Condensator

Dynamo

Transistor

Automatische schakelingen

1. De SENSOR:  weerstanden die reageren op licht (LDR) / temperatuur (NTC)
2. De VERWERKER: Beslist of er iets gebeurd: Relais en Transistor
3. De ACTUATOR: voert de actie uit: motor die deur opent, lamp / verwarming aan doet

• Condensatoren: soort oplaadbare batterij (tijdelijk energieopslag)

NTC

Negative Temp. Coëfficient

• Reageert op temperatuur
  
• Temperatuur omhoog =>
  

                         weerstand omlaag

LDR

Light dependent resistant

• Reageert op licht
• Meer Licht =>                                            weerstand omlaag

Diode en LED

Diode: 

• Schakelonderdeel dat één kant stroom doorlaat!

Led: 

• is een diode die licht uitzendt
• light emitting diode
  
• Wordt vaak gebruikt als controlelampjes
  

Transistor

Transistor heeft 3 aansluitpunten:

* Basis

* Collector

* Emitter

UIT: Geen stroom op Basis => geen stroom van Collector naar Emitter

AAN: Stroom op Basis => stroom gaat lopen van Collector naar Emitter

Kleurcodering: Binas 11 

Reken uit hoe groot bovenstaande weerstand is?

• geel 
• paars 
  
• rood 
  
• 4,7 kΩ 

Weerstand berekenen:

Weerstand = spanning : stroom

        [Ω]             [W]          [A]

Een televisie is aangesloten op de huisinstallatie. 

De weerstand is 200 Ω. 

Bereken de stroomsterkte door de televisie. 

Laat je berekening zien. 

Gegevens:

• weerstand = 200 Ω
• Spanning = 230 V

Gevraagd:

• Stroomsterkte = ? A

Formule:

• Weerstand = spanning : stroom
• Stroom = spanning : weerstand

Uitwerking:

• Stroom = 230 : 200 = 1,5 A

Antwoord:

• Stroomsterkte is 1,15 Ampère

Condensator (soort oplaadbare batterij)

Condensator                                                          Symbool

Een soort oplaadbare batterij: Schakelonderdeel waarin een kleine hoeveelheid elektrische energie kan worden opgeslagen.

Een schakeling met condensator

Als je de schakelaar

sluit => laadt de condensator op. 

Als je daarna de schakelaar opent => lamp blijft even branden op de stroom van de condensator.

Condensator

Nog vragen???

Morgen is de oefentoets, neem een opgeladen laptop mee (evt oplader meenemen!!!)