5.1 Invloed van voeding op je gezondheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.1 Invloed van voeding op je gezondheid!

Deze les leer je...

• Welke voedingsstoffen er zijn;
• Wat de functies zijn van alle voedingsstoffen;
• Wat er gebeurt met een teveel aan voedingsstoffen;
• Wat een normale energiebehoefte van een persoon is;
• Wat dissimilatie is;
• Wat een spoorelement is.

Welke 6 voedingstoffen zijn er?

Weet je het nog?

Welke van de 6 voedingsstoffen geven je energie?

Vetten - mineralen - vitamines - water - eiwitten - vetten - koolhydraten

Energie

Geen 

Energie

De vier functies van voedingsstoffen

1. Bouwstoffen: stoffen die worden gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels
2. Brandstoffen: stoffen die energie leveren
3. Reservestoffen: stoffen die worden opgeslagen in bepaalde delen van het lichaam
4. Hulpstoffen (beschermde stoffen): stoffen die ervoor zorgen dat je gezond blijft

Energie uit je eten halen

- Energie uit je eten wordt berekend in kilocalorieën

- Om te kunnen vergelijken: kilocalorieën/100 gram

- Hoeveel calorieën je nodig hebt ligt aan een aantal factoren

'Dutch Giant' Olivier Richters is 2,18m. Hij is in 8 jaar 70 kg aan spiermassa aangekomen

Koolhydraten

• Granen, rijst, bonen,  brood, suikers
• Brandstof => glucose
• Opgeslagen als glycogeen in spieren en lever (reservestof)

• Bouwstof

Eiwitten

• Vlees, vis, peulvruchten, noten, eieren
• Bouwstof voor (spier)cellen en enzymen
• Brandstof
• Kan niet worden opgeslagen

Vetten

• Olie, boter, noten, vlees, vis
• Brandstof
• Bouwstof voor celmembranen en hormonen
• Opgeslagen onder huid, merg van holle beenderen en rond organen (reservestof)

Water

• Belangrijk bestanddeel bloed, lymfe en weefselvloeistof
• Bouwstof
• Transportmiddel

Vitaminen en mineralen

• Vitaminen: beschermende stof
• Mineralen: beschermende stof en bouwstof

Overzicht

Voedingsvezels

Onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel

• Nemen water op
• Goed voor stoelgang (darmen)

Hoe weet je hoeveel energie in een voedingsmiddel zit?

Energie kan worden uitgedrukt in
kilocalorieën (kcal) of in kilojoule (kJ).

Aanduiding voor de hoeveelheid energie.

1 kcal = 4,2 kJ

Even aan de slag of door?

Aan de slag met opdracht: 5,6,7 (2x), 8

Waarom heb je in de pubertijd meer energie nodig dan als volwassene?

Energiebehoefte

Energiebehoefte per dag hangt af van veel factoren;
1.  Geslacht

2. Leeftijd
3. Lichaamsgrootte; mannen hebben een groter lichaamsgrootte
4. Lichamelijke inspanning; oftewel hoeveel energie je verbruikt.

Als er veel energie binnenkomt en minder wordt verbruikt, dan wordt het omgezet in reservestoffen en zo opgeslagen als vet.

= hoeveelheid energie die een persoon per dag nodig heeft.

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust
• Ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren.

• 1 uur stilzitten = 1 kcal/min.
• 1 uur hardlopen = 9 kcal/min.

Energiebehoefte

Energiebehoefte is ook afhankelijk van je ruststofwisseling
> Energie die nodig is om je lichaam draaiende te houden als je niet actief bent (vertering, ademhaling, hersenen etc)

> Deze is hoger bij sporters, zij verbranden meer energie in rust dan een normaal persoon

'Verbranden van energie' : Dissimilatie

Dissimilatie

= stapsgewijs afbreken van koolhydraten, eiwitten en vetten waarbij energie vrijkomt voor lichaamsprocessen

• Volledige dissimilatie: alleen met zuurstof
• Onvolledige dissimilatie: zonder zuurstof leidt tot melkzuur (verzuring)

Soort batterij

Opslag van energie

• Koolhydraat (glucose)

=> glycogeen
=> spieren, lever.

• Vet
  

=> in beenmerg, rond organen en onder de huid.

• Eiwitten

=> worden niet opgeslagen

Diëten

Als je wilt afvallen moet je letten op de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van stoffen.  

Gebrekziekte: ziekte die ontstaat door een gebrek aan een voedingsstof.

Pas op met diëten

Je kan ook te weinig eiwitten, vetten en koolhydraten binnen krijgen: 

- Eiwitten => spieropbouw
- Vetten => celmembraan
- Koolhydraten => hersenen
*van eiwitten en vetten kan glucose gemaakt worden*

Spoorelement

= mineralen waarvan kleine hoeveelheden nodig zijn

IJzer => rode bloedcellen
Calcium => bot-opbouw
Vitamine C => bindweefsels (heeft met weerstand tegen ziektes te maken)
Vitamine D => vrijmaken calcium voor opbouw botten

Huiswerk

Maken paragraaf 5.1:
- opdracht 9 t/m 13