4.9 Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Wat gaan we doen?

• Terugblik voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord
• Nakijken opdr 4 en 5
• Dictee
• Uitleg trema, apostrof, accent
• Maken opdr 8 + 10

Instapopdracht (5 min.)

Opdracht 1

blz 71

Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

Een voltooid deelwoord kan bijvoeglijk gebruikt worden:

Het verlichte fietspad

De verbrede weg

Het gebakken ei

Vaak schrijf je wat je hoort. 

Let op: schrijf het bijvoeglijk naamwoord zo kort mogelijk.

Tegenwoordig deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

Schrijf wat je hoort:

De fluitende man

Het kletsende meisje

Een blaffend hondje

Een ontwijkend antwoord

Nakijken

Opdracht 4 + 5

Dicteewoorden

Luister goed en schrijf de woorden op.

Trema

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn. Plaats het trema altijd op de eerste letter van de volgende lettergreep:

– zee-en, dus zeeën

- melodie-en, dus melodieën

- re-unie, dus reünie

- kopi-eren, dus kopiëren 

Trema

Let op bij:

-eum: linoleum

-iing: verfraaiing

-cien: opticien

-ieus: melodieus.

Trema

Let op (vervolg):

bea-, gea-, beo-, geo-, beij-, geij-: beargumenteren, geantwoord, beoefenen,                                                                         geopereerd, beijverd, geijzeld

maar: geë-, geï- en geü-:                   geëigend, geïllustreerd, geüniformeerd

Bij woordafbreking vervalt het trema. Vóór de letter waarop het trema staat, kan het woord in principe worden afgebroken.

Apostrof

Als weglatingsteken op de plaats van een weggelaten letter:

– ’s avonds (des avonds), ’s winters, ’s-Heerenberg; d’r tasje (haar tasje)

– ’t Gaat vannacht behoorlijk vriezen. (Het gaat…)

– Truus’ excuses, Lex’ paraplu; 

    vergelijk: het boek van Willem → Willems boek

Om uitspraakproblemen te voorkomen bij het meervoud: 

-papa’s (spreek uit: pappaas), piano’s, paraplu’s, taxi’s

Apostrof

Om uitspraakproblemen te voorkomen bij bezitsaanduidingen: 

Lara’s roddelrubriek, Theo’s abonnement, Jiri’s zwaard

Meestal is er geen uitspraakprobleem. Schrijf in die gevallen de bezits-s aan het woord vast:

Robs racewagen, tantes theeservies, mijn vaders boot

Apostrof

Om uitspraakproblemen te voorkomen bij meervouds- en verkleinvormen en in afleidingen van letter- en cijferwoorden:

cd’tje, hbo’er, PvdA’er, vwo’s, 65+’er, sms’en, ge-sms’t

Bij verkleinwoorden op -y:  baby’tje, lolly'tje

Accent 

Er zijn drie accenttekens: het accent aigu (streepje voorover: é), het accent grave (streepje achterover: è) en het accent circonflexe (dakje: ê):

Accenttekens komen bijna alleen voor op de letter e: café, carrière

In enkele gevallen komen ze ook op andere letters, bijvoorbeeld: maître, enquête

Accent 

Om klemtoon aan te geven gebruik je het accent aigu. Zet het dan op alle klinkers van de lettergreep:

- Hij is volgens mij dé persoon om hier orde op zaken te stellen.

- Jos heeft alleen ruzie met zijn óúdste broer en niet met de jongste.

Plaats, als er een uitspraakprobleem dreigt, accenten op het telwoord één, maar niet op hoofdletters: ‘Juliette heeft één scooter en twee fietsen.’

Maar: Kan een van jullie de deur even dichtdoen? (zonder accenten)

Cedille

De cedille onderaan de c (ç) zorgt ervoor dat een c als s klinkt, wanneer die voor een a, o of u staat:  reçu, Curaçao. 

Normaal klinkt de c in die gevallen als k: carnaval, correct.

Welke reeks woorden is juist gespeld?

1. cafe, garaçe, ruine
2. enquête, Alex's fiets, kopiëren
3. lolly'tje, baby's, 's zomers
4. s' morgens, piano's, lolly' tje

Welke reeks woorden is juist gespeld?

1. reünie, accu's, dvd' tje
2. melodiën, financiën, zeeën
3. perzikken, beärgumenteren, Liz' ouders
4. s' nachts, geopend, paraplu's

Oefenen

maken opdracht 8 + 10