vwo 4 De Nederlandse kust par. 1.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Opbouw Nederlandse kust

Dynamisch kustgebied:

Soms opbouw, soms afbraak.

Iedere dag is anders!

• Waddenkust
• Duinenkust 
• Estuarium
  

Zachte kust:

• stranden
  
• zandplaten
  
• duinen
  
• wadden
• zand en klei

Harde kust:

Harde waterkeringen gevormd door de mens

• zeedijken
• rotsen
• boulevards

Zachte kust en harde kust

Zachte kust

Harde kust

Dijken

Strand

Waddengebied

Door de mens aangelegd 

Estuarium

Een half gesloten waterlichaam (trechtervormig) aan de kust waarin zeewater wordt verdund met zoet water -> brak water.

Er is hier een duidelijke invloed van getijden.

Delta

Estuarium

Ontstaan van de kust

Dynamisch systeem:

• wind
• getijden
• zeestroming
• golfwerking

Weichselien 

(ca. 115.000 - 10.000 jaar geleden)

Strandwallen gevormd door getijdenstroming.

Duinen gevormd door wind.

zeespiegel 110 m lager dan nu!

Ontstaan

De afgelopen 2,5 miljoen jaar is zand via de rivieren de Noordzee in gestroomd

Tijdens de laatste ijstijd (Weichselien), was het water van de Noordzee gevangen in ijs. Veel zand is toen op de bodem van de Noordzee blijven liggen.

Dit zand is nu de basis voor de Nederlandse kust

Natuurlijke kust

De natuurlijke kust is dynamisch:

Zand wordt weggeslagen, terwijl op andere plekken de kust groeit.

Hierdoor kunnen zwakke plekken in de kustverdediging ontstaan

Springtij: de kracht van de zon en de maan werken in elkaars verlengde.

Doodtij: wanneer de aantrekkingskrachten van maan en zon haaks op elkaar staan.

Getijden

Springtij: extra hoog water!

Doodtij: weinig verschil tussen hoog- en laagwater.

Hoe noem je het verschijnsel als er extreem hoog water is.

1. Doodtij
2. Springtij
3. Getij
4. Noodtij

Getijdenstroom in de Noordzee

Langs de Nederlandse westkust gaat de vloedstroom van zuid naar noord.

Windrichting (en zeestroming) helpen een handje mee.

Getijdestromingen Noordzee

Eb

Getijdestromingen Noordzee

Vloed

Getijdestroom in de Noordzee

De getijdestroom heeft veel invloed op de kustvorming in de Noordzee. Met vloed stroomt het zeewater vanuit het noorden de Noordzee in. Omdat het water niet overal in 1 keer kan zijn, wordt het op verschillende tijden vloed op verschillende plaatsen aan de kust.

Vloed in de Noordzee

Op het plaatje kun je zien hoe de 'vloedgolf' langs de kust van Nederland trekt. Elk stapje is ongeveer een uur. Als het laagwater is in Vlissingen (Zeeland), is het op dat moment vloed op de Waddenzee.

De getijdenstroom in Nederland verplaatst zich van Noord naar Zuid

1. Juist
2. onjuist

Natuurlijke kust

Het zand wordt aangevoerd vanuit open zee door de vloedstroom.

Regel: de vloedstroom is sterker dan de ebstroom.

-->er komt meer water bij dan de ebstroom weer meeneemt

Stranddrift

De golfsnelheid is in diep water hoger -> sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift (kustverplaatsing). Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

Nederland:

- een delta met in het zuidwesten estuaria

- Waddenkust, Hollandse duinenkust, Zeeuwse estuariumkust

- zachte duinen, wadden en harde dammen, dijken

- getijdenstromingen (eb en vloed) transporteert zand langs de kust van zuid naar noordoosten en golfwerking brengt het zand naar de kust ==> vorming strandwallen, duinen, wandelen Waddeneilanden

- afbraak vooral tijdens stormen in herfst/winter en bij springtij

- kustverdediging na stormen/watersnoodrampen: primaire waterkeringen zoals Afsluitdijk en Deltawerken, dijken op deltahoogte en zandsuppletie

Slufter

De zee krijgt de ruimte om bij hoogwater het land in te stromen.

Slufter op Texel

Dynamisch kustbeheer: Getijden en wind houden de kust in stand en vormen een gradiëntrijk milieu (= allerlei overgangen in het landschap). 

Ecologische waarde blijkt uit grote (bio)diversiteit.

Welke gradiënten ontstaan er in de Slufter?

Beschermen tegen de zee (harde kust)

Door middel van duinen, primaire keringen en andere waterkeringen wordt de Zeeuwse delta afgeschermd van de zee.

Bescherming tegen de zee

Primaire keringen = voornamelijk dijken langs de grote rivieren, Zeeuwse wateren en het IJsselmeer. 

Stormvloedkeringen

Regionale waterkeringen (binnenwater: meren, rivieren, kanalen)

Bespreken opdracht 3

Vraag 3a

Bekijk bron 9 en 10

Je weet wat de overheersende windrichting in Nederland is. Kun je nu, als je let op de getijden, verklaren waarom de vloedstroom sneller is dan de ebstroom.

- De vloedstroom komt uit het zuiden en gaat naar het noorden. De overheersende windrichting is  zuidwest. Beide zorgen ervoor dat vloedstroom sneller stroomt.

De vloedstroom komt uit het zuiden en gaat naar het noorden. De overheersende windrichting is zuidwest. Beide zorgen ervoor dat vloedstroom sneller stroomt.

Vraag 3b

Wat is het gevolg van dit verschil voor het zandtransport voor onze kust?

- De vloedstroom brengt door de hogere snelheid meer zand richting kust, dan dat door de ebstroom weer richting zee wordt verplaatst. Het resultaat is een netto zandtransport richting kust.

De vloedstroom brengt door de hogere snelheid meer zand richting kust, dan dat door de ebstroom weer richting zee wordt verplaatst. Het resultaat is een netto zandtransport richting kust.

Vraag 3c

Hoeveel vloedstromen hebben invloed op het Nederlandse kustgebied en uit welk(e) gebied(en) komen zij?

- Twee vloedstromen. Een vloedstroom uit het Kanaal en een uit het noorden van de Noordzee.

Twee vloedstromen. Een vloedstroom uit het Kanaal en een uit het noorden van de Noordzee.

Vraag 3d

Een groep wadlopers maakt de oversteek naar Ameland en een andere groep naar Schiermonnikoog. Welke  groep moet als eerste vertrekken om 'droog' de bestemming te bereiken?

Verklaar je antwoord

De groep die naar Ameland moet eerder vertrekken omdat het bij Ameland eerder vloed wordt dan

bij Schiermonnikoog.

3d

Een groep wadlopers maakt de oversteek naar Ameland en een andere groep naar Schiermonnikoog. Welke groep moet als eerste vertrekken om ‘droog’ de bestemming te bereiken? Verklaar je antwoord.

- De groep die naar Ameland gaat moet eerder vertrekken omdat het bij Ameland eerder vloed wordt dan bij Schiermonnikoog.

Vraag 6a

In de introtekst van deze paragraaf lees je dat Schiermonnikoog langzaam op het grondgebied van de provincie Groningen schuift. Bekijk bron 10 en figuur 5 en verklaar waarom Schiermonnikoog in de loop van een paar eeuwen zich in oostelijke richting heeft verplaatst.

- De vloedstroom komt uit het westen en is sterker dan de ebstroom en de overheersende  windrichting is zuidwest Beide zorgen ervoor dat er meer zand in oostelijke richting wordt getransporteerd, waardoor aan de westkant afbraak plaats vindt en aan de oostkant aanwas.

De vloedstroom komt uit het westen en is sterker dan de ebstroom en de overheersende windrichting is zuidwest Beide zorgen ervoor dat er meer zand in oostelijke richting wordt getransporteerd, waardoor aan de westkant afbraak plaats vindt en aan de oostkant aanwas.

Vraag 6b

Op figuur 5 zie je dat een grote geul langs het eiland ver de Lauwerszee in stroomt. 

Wat is het grote verschil tussen de kust van 1800 en die van nu op deze plaats? 

Leg ook uit wat de gevolgen zijn.

- Voor 1800 had je hier een zachte kust en nu heb je een harde kust. Het getij is verdwenen en het water is nu zoet.

Voor 1800 had je hier een zachte kust en nu heb je een harde kust. Het getij is verdwenen en het water is nu zoet.