1.3 Media en nepnieuws

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.3 Media en nepnieuws

Leerdoelen

1. Wat is nepnieuws?

2. Wat is manipulatie in het nieuws?

3. Wat is propaganda?

4. Wat is indoctrinatie?

5. Wat zijn complottheorieën? En geef een voorbeeld.

6. Waarom is het belangrijk dat het nieuws objectief is en niet subjectief?

7. Wat zijn vooroordelen?

8. Waarom denken wij vanuit een referentiekader?

9. Wat is selectieve waarneming?

forms.office.com

Nieuws van deze week

'Dader tramaanslag Gökmen T. is Nederlandse paspoort ontnomen'

Bron: Nos nieuws, 6/9/2002

Gökmen T., de man die levenslang kreeg voor het plegen van de aanslag in een Utrechtse tram in 2019, is zijn Nederlandse paspoort kwijt. Dat bevestigt de advocaat van een van de nabestaanden na berichtgeving van het AD.

Volgens advocaat Sébas Diekstra is zijn cliënt - de vader van een van de slachtoffers - onlangs op de hoogte gesteld dat T. zijn Nederlanderschap is ontnomen. De IND wil dit niet bevestigen. "We gaan niet in op individuele gevallen."

Omdat T. vastzit en vooralsnog geen uitzicht heeft op gratie, is de stap vooral symbolisch van aard. Pas als hij vrij zou komen, zou T. een ongewenste vreemdeling zijn en het land moeten verlaten.

De IND kan sinds 2010 het Nederlandse paspoort intrekken van burgers die een gevaar zijn voor de staatsveiligheid, bevestigt de dienst. Dat kan alleen als zij een dubbele nationaliteit hebben en niet statenloos worden. T. heeft ook de Turkse nationaliteit.

Een dilemma is

1. een lastige keuze tussen twee dingen die allebei voordelen of juist nadelen hebben
2. een botsing in het belang van de een met het belang van de ander
3. is een middel waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden
4. is een oordeel over iets of iemand zonder dat je de feiten kent

Dilemma:

1. Rijk maar geen vrienden
2. Arm en veel vrienden

Dilemma:

1. Geen handen hebben
2. Geen voeten hebben

Dilemma:

1. Sneller typen
2. Sneller lezen

Dilemma:

1. Nooit meer friet
2. Elke dag friet

Dilemma:

1. Kroket
2. Frikandel

Dilemma:

1. Leven in het verleden
2. Leven in de toekomst

Dilemma:

1. Geen ontbijt
2. Geen avondeten

Wat is een compromis?

1. Een kabinet waarin twee of meer partijen met elkaar samenwerken.
2. Persoon die gaat bekijken welke politieke partijen met elkaar willen regeren.
3. Persoon die onderzoekt welke partijen met elkaar het beste kunnen en willen regeren.
4. Tussenoplossing waar meerdere partijen zich in kunnen vinden.

Normen en waarden zijn cultuurkenmerken. Wat zijn normen?

1. Gedragsregels.
2. Opvattingen over wat belangrijk is.
3. Straffen.
4. Beloningen.

Van wie leer je normen en waarden? :

1. Vrienden
2. Thuis
3. Door je geloof
4. Door de overheid

Een voorbeeld van christelijke normen en waarden is....

1. Moord is een zonde
2. Naastenliefde is een zonde
3. Polytheïsme is belangrijk

Norm of waarde?
Bidden voor het eten.

1. Norm
2. Waarde

Norm of waarde?
Vriendelijkheid

1. Norm
2. Waarde

Norm of waarde?:
Vrijheid

1. Norm
2. Waarde

Wat is een belang?

1. Iets wat jij belangrijk vindt
2. Een soort wet
3. Een lastige keuze
4. Voordeel dat je ergens van hebt

Wat is sociale ongelijkheid?

1. Dat je op social media minder vrienden hebt dan een ander.
2. Dat je sociale leven best wel saai is.
3. Dat er een ongelijk verdeling van maatschappelijke kansen, inkomen, kennis en politieke macht is.
4. Dat er sprake is van heel veel sociale contacten in je leven en dat is oneerlijk tegenover anderen.

Huiswerk deze week

Maken:

1.1 Wat is maatschappijleer Vraag 5, 9, 11, 13 Blz 4

1.2 De maatschappijonderzoeken vraag 2 t/m 4, 8, 11 Blz 8

Problemen?

Nepnieuws

• Nieuws dat niet op waarheid berust, gemaakt om aandacht te vragen of voor de grap. 
• Kan zelfs ingezet worden bij verkiezingen. 
• Vaak schokkend, hoe meer er wordt geklikt hoe meer dit verschijnt in zoekmachines en op sociale media.

Manipulatie

• De situatie in een reclame is natuurlijk niet zoals die in het echt is.  Er is sprake van manipulatie.
• Manipulatie = Feiten worden met opzet weggelaten of veranderd.

Propaganda

Bewust eenzijdige informatie geven met als doel de mening van mensen te beïnvloeden 

Indoctrinatie

Mensen langdurig,
systematisch en 
dwingend eenzijdige
opvattingen
opdringen
met de bedoeling dat
zij deze opvattingen
kritiekloos
overnemen

Manipulatie, propaganda en indoctrinatie

Wat is 

polarisatie?

Polarisatie:  tegenstellingen tussen twee groepen zijn zo groot dat het problemen oplevert.

In tijden van crisis ontstaat er eerder polarisatie.

Complot theorieën

Welke complot theorieën kan jij vinden? Zoek een paar onderwerpen op.

5 minuten

Objectief / subjectief

Objectief = feiten, het weergeven zoals het is

Subjectief = je geeft aan wat je ergens van vindt

Filterbubbels

Algoritmes en big data > laten je zien wat je wil zien!

• Facebook
• Google
• TikTok
• YouTube

Selectieve waarneming

Stereotypes en vooroordelen

Verhaal & Stelling

Personen met migratieachtergrond vaker verdacht
In 2021 werd 2,0 procent van de inwoners met een niet-westerse migratieachtergrond verdacht van een misdrijf. Het aandeel verdachten onder de bevolking met een westerse migratieachtergrond was 0,8 procent, en bij een Nederlandse achtergrond 0,6 procent. Bron CBS 2022

Stelling: Alle criminelen zijn slachtoffers van hun genen en omgeving

Link CBS
Extra informatie

Attitudes: zijn meningen of voorkeuren die mensen erop nahouden

Cognitieve component: Stereotype: Toekenning van kenmerken aan het attitudeobject, cognities die mensen bij een groep, 'beelden'

Affectieve component: Vooroordelen: Gevoelens en emoties t.o.v. get attitude-object, dus gevoelens t.o.v. leden van andere groepen

Conatieve/gedrags-component: Discriminatie: neiging tot handelen m.b.t. het attitude object, als men zich op basis van groepslidmaatschap van een persoon op een bepaald manier gedraagt

Als feiten met opzet worden weggelaten of veranderd, noemen we dat ...

1. Beeldvorming
2. Persvrijheid
3. Manipulatie
4. Privacy

"Alle Russen drinken wodka" is een

1. Stereotype beeld
2. Vooroordeel
3. Vorm van indoctrinatie
4. Vorm van manipulatie

Noord-Koreanen horen steeds maar weer over 'hun geweldige leider' en dat de VS de vijand is. Welk begrip past hier het best bij?

1. Manipulatie
2. Selectieve waarneming
3. Beeldvorming
4. Indoctrinatie

In een reclame wordt verteld hoe lekker een hamburger is maar niet dat er veel vetten in zitten.

1. Indoctrinatie
2. Manipulatie

Onder propaganda verstaan we:

1. dat de massamedia worden gecontroleerd door de machthebbers.
2. dat de media alleen berichten uitzenden om mensen voor bepaalde ideeën te winnen
3. dat de massamedia feiten en meningen verwisselen.
4. dat mensen uit nieuws een selectie maken.

Welk woord past bij het beleid van de Chinese regering?

1. Propaganda
2. Indoctrinatie
3. Censuur
4. Debat

Indoctrinatie is:

1. inspelen op de selectieve perceptie van mensen.
2. het opdringen van eenzijdige opvattingen.
3. het vervormd waarnemen van bepaalde informatie.
4. opzettelijk bepaalde feiten weglaten.

Zijn de uitspraken juist of onjuist?
1. Een voorbeeld van een indoctrinatie is: “Dikke mensen zijn gezellig.”
2. Je beeldvorming is betrouwbaarder als je meerdere soorten media volgt.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Wat klopt niet?

1. Indoctrinatie is een extreme vorm van manipulatie
2. Indoctrinatie is langdurig eenzijdige meningen doorgeven
3. Indoctrinatie komt voor in Noord-Korea
4. Indoctrinatie gebeurt alleen bij vrouwen

Indoctrinatie heeft alleen met feiten te maken,

1. Juist
2. Onjuist

Wat hebben alle complottheorien gemeen?

1. De meeste dingen zijn echt waar
2. De complottheorien zijn heel vaag beschreven
3. Ze zijn vaak bedacht door mensen die in hun eigen realiteit willen leven
4. Er is geen bewijs dat het waar is

Welke uitspraak over het referentiekader is juist?

1. Dit kader bestaat uit normen, waarden en gedragingen.
2. Hoe diverser de kaders, hoe eenvoudiger het samenleven.
3. Dit kader wordt iedere vier jaar opnieuw vastgesteld.
4. Dit kader is bij vrouwen veelzijdiger dan bij mannen.

Huiswerk

Lezen

1.4 Kritisch denken Blz 24
2.1 Wat is een rechtstaat Blz 32
Maken
1.3 Media en nepnieuws Blz 12
Opdracht 2, 4, 7, 8, 11 en 14