ADR Awareness

• Algemeen
• MBO
• Studiejaar 1

10 mei 2025

ADR Awareness

Mirjam Fiege

Programma

08:00 - 08:30 Binnenkomst

08:30 - 09:30 Introductie

09:30 - 09:45 Pauze

09:45 - 12:00 Gevaren(klassen) en verpakkingen

12:00 - 12:45 Lunch

12:45 - 14:00 (Wettelijke) regels

14:00 - 14:15 Pauze

14:15 - 15:15 Documenten, Laad- en losprocedure, handelen bij ongevallen

15:15 - 15:45 ADR-Game

15:45 - 16:00 Afsluiting

• Bewustwording van risico's van gevaarlijke stoffen

• Kennis van de regelgeving 

• Verantwoordelijkheden 

• Veilig handelen / preventief handelen

• Handelen bij incidenten 

Doelen van vandaag

Hoe voelen jullie je vandaag?

😒🙁😐🙂😃

Wat weten jullie (al) over mij? Of wat denken jullie over mij?

Wie ben ik?

Respect voor elkaar

Fouten maken 

Stel vragen

Veiligheid

Op welke afdeling werk je?

Loods / magazijn

Customer Service

Planning

Anders

Korte voorstelronde

• Stel jezelf voor

• Beantwoord de vraag: 

Als ik een gevaarlijke stof was dan was ik ..., omdat ...

Voorkennis

Schrijf op de gele memo's de volgende antwoorden:

Vraag 1:

Op welke manier kom je nu al in je werk in aanraking met ADR of gevaarlijke stoffen?

Vraag 2:

Wat hoop jij vandaag in ieder geval te leren of te weten te komen?

Voorkennis

Vraag 1: 

Waar hebben jullie (waarschijnlijk) mee te maken in jullie dagelijkse werkzaamheden:

• Laden en Lossen
• (Tijdelijke) opslag
• Schades
• Controle van de aanvragen van klanten
• Vragen van klanten
• Communicatie met klanten 
• Planning maken met gevaarlijke stoffen

Voorkennis

Vraag 2:

Aan het einde van de training, komen we terug bij de antwoorden op vraag 2, om te kunnen concluderen of jullie eruit gehaald hebben wat jullie nu verwachten. 

Een stof is gevaarlijk als deze één of meerdere van de volgende eigenschappen bezit: 

• explosief
• giftig
• radioactief 
• heet
• brandbaar
• infectueus
• bijtend
• milieugevaarlijk
• oxiderend
• verstikkend

Wanneer is een stof gevaarlijk

Wanneer is een stof gevaarlijk?

Gevaarlijke stoffen zijn er in drie vormen, dit wordt de aggregatietoestand genoemd:

• Vast
• Vloeibaar
• Gasvormig

Een verschil in temperatuur of druk kan ervoor zorgen dat een stof van de ene aggregatietoestand in de andere overgaat. 

Gevarenklassen

Gevaarlijke stoffen hebben een eigen nummer. Hieraan zijn ze wereldwijd te herkennen. Dit is het UN nummer. Dit viercijferige nummer, is door de Verenigde Naties toegekend aan een bepaalde gevaarlijke stof. 

Het UN-nummer kom je tegen op:

• Vervoersdocumenten 
• Colli
• Kemlerborden bij tankvervoer of losgestort vervoer. 

Tabel A

Tabel A is een lijst van alle gevaarlijke stoffen. 

Deze tabel bevat naast alle UN-nummer en de bijbehorende vervoersvoorwaarden. De tabel bevat 20 kolommen met informatie over de gevaarlijke stof. Je vindt er onder andere:

• UN nummer
• Naam van de stof
• Klasse waarin de stof valt
• Verpakkingsgroep (mate van gevaar)
• Geldende etiketten 
• Bijzondere bepalingen
• Verpakkingseisen

Verpakkingsgroepen

Gevaarlijke stoffen hebben een eigen nummer. Hieraan zijn ze wereldwijd te herkennen. Dit is het UN nummer. Dit viercijferige nummer, is door de Verenigde Naties toegekend aan een bepaalde gevaarlijke stof. 

Het UN-nummer kom je tegen op:

• Vervoersdocumenten 
• Colli
• Kemlerborden bij tankvervoer of losgestort vervoer. 

Verpakkingsgroep	Betekenis
I	Zeer gevaarlijk
II	Gevaarlijk
III	Minder gevaarlijk

Ontplofbare stoffen en voorwerpen

Hoofdgevaar: Explosie

Bijzonderheden: 

• Mag niet samengeladen worden met andere gevaarlijke stoffen
• Strengere eisen aan voertuigen
• Voor chauffeurs moet hier een aparte training voor gevolgd worden

Klasse 1

Klasse 2

Gassen

Hoofdgevaar:

• Brandbaar (2.1)
• Niet brandbaar en niet giftig (2.2)
• Giftig gas (2.3)

Bijzonderheden: 

• Een gas kan meerdere gevaren hebben, dit wordt aangeduid met 1 of meerdere letters: F A T O C

Brandbare vloeistoffen

Hoofdgevaar: Brandbaarheid

Bijzonderheden: 

• Kookpunt = Is de temperatuur waarbij de brandbare vloeistof overgaat tot een brandbare damp
• Vlampunt = Is de temperatuur waarbij de damp ontstoken kan worden 

Klasse 3

Klasse 4.1

Brandbare vaste stoffen

Hoofdgevaar:

• Brandbaar 
• Zelfontleding 

Bijzonderheden: 

• Vaste stoffen en voorwerpen die gemakkelijk kunnen ontbranden
• Vaste ontplofbare stoffen in niet-explosieve toestand

Voor zelfontbranding vatbare stoffen 

Hoofdgevaar: Brandbaarheid, zelfontbranding

Bijzonderheden: 

• Pyrofore stoffen: deze kunnen in contact met lucht al in kleine hoeveelheden binnen 5 minuten ontbranding
• Voor zelfverhitting vatbare stoffen
• Luchtdicht verpakt

Klasse 4.2

Klasse 4.3

Stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen

Hoofdgevaar:

• Brandbaar 

Bijzonderheden: 

• Waterdichte verpakking

Oxiderende stoffen

Hoofdgevaar: Brandbevordering

Bijzonderheden: 

• Geven zuurstof aan een brand
• Zijn zelf niet brandbaar

Klasse 5.1

Klasse 5.2

Organische peroxiden

Hoofdgevaar:

• Brandbaar
• Brandbevordering

Bijzonderheden: 

• Bevatten veel zuurstof
• Zijn instabiel 
• Moeten vaak onder tempratuursbeheersing vervoert worden

Giftige stoffen

Hoofdgevaar: Vergiftiging

Bijzonderheden: 

• Acute vergiftiging
• Chronische vergiftiging

Klasse 6.1

Klasse 6.2

Infectueuze stoffen

Hoofdgevaar: Besmetting

Bijzonderheden: 

• I1 = Gevaarlijk voor mensen
• I2 = Alleen gevaarlijk voor dieren
• I3 = Ziekenhuisafval
• I4 = Biologische stoffen

Radioactieve stoffen

Hoofdgevaar: Radioactiviteit en straling

Bijzonderheden: 

• Het vervoer van goederen uit klasse 7 moet aan strenge eisen voldoen. 
• Extra eisen aan voertuigen
• Extra eisen aan chauffeur

Klasse 7

Klasse 8

Bijtende stoffen

Hoofdgevaar: Brandwonden, vorming van bijtende stoffen

Bijzonderheden: 

• Bijtende stoffen komen voor als vaste stof, vloeibare stof of als gas. Bijtende gassen zijn ingedeeld in klasse 2

Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen

Hoofdgevaar: diverse gevaren

Bijzonderheden: 

• Asbest
• Lithiumbatterijen 

Klasse 9

Giftige stoffen zijn ingedeeld in klasse:

1. 2.3
2. 6.1
3. 5.2

In klasse 1 is ingedeeld:

1. Brandbare vloeistoffen
2. Oxiderende stoffen
3. Ontplofbare stoffen of voorwerpen

Het hoofdgevaar van oxiderende stoffen is:

1. Brandbaar
2. Giftig
3. Brandbevordering

Wat is de omschrijving van klasse 4.3

1. Stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen
2. Giftige stoffen
3. Infectueuze stoffen

Sleep het juiste klasse-nummer naar de juiste etiket

2.3

7

8

5.2

Verpakkingen

Aan de buitenkant van een verpakking is niet meteen te zien of er gevaarlijke stoffen in zitten. Daarom moet een verpakking met daarin gevaarlijke stoffen: 

• gevaarsetiketten 10 x 10 cm 
• kenmerking (UN nummer)

dragen. Een gevaarsetiket geeft aan welke gevaarlijke eigenschappen de stof in de verpakking heeft. 

Verpakkingen

Wat betekent het als op een verpakking twee verschillende gevarenetiketten zitten?

Verpakkingen

Algemene eisen voor verpakkingen:

• Ze moeten van goede kwaliteit zijn en sterk genoeg om de schokken en belastingen 
• Bestand zijn tegen 'normale' handmatige of machinale behandeling tijdens het voervoer
• Elk verlies van inhoud moet uitgesloten zijn
• Gesloten zijn in overeenstemming met de door de fabrikant geleverde informatie
• Geen resten gevaarlijke resten aan de buitenkant bevinden

Extra eisen aan verpakkingen

Extra eisen voor verpakkingen:

• Wanneer een verpakking beschadigd is en lek is. Dan moet de verpakking in een bergingsverpakking vervoert worden.

• Richtinggevende pijlen zijn nog het enige verplicht ADR behandelingsetiketten, uiteraard dienen deze verpakkingen op in de juiste richting behandeld te worden. 

Richtinggevende pijlen

UN nummer (met stofnaam)

Gevaarsetiketten

Keuring kenmerk van de verpakking

(Wettelijke) regels in het ADR

Waarom is er een ADR wetgeving?

Gevaarlijke stoffen worden al eeuwenlang gemaakt en vervoerd. Vroeger ging dat nogal eens fout, met doden, gewonden en veel schade tot gevolg. Om mens, dier en omgeving te beschermen tegen ongelukken, besloot een aantal Europese landen in 1957 te starten met een overeenkomst. Deze kennen wij als de ADR wetgeving. 

Inmiddels is het verdrag uitgegroeid tot ver buiten Europa en wordt het ADR iedere twee jaar bijgesteld of aangescherpt. 

(Wettelijke) regels in het ADR

IMDG code = Zeevracht

ICAO-ti = Luchtvracht

Instanties houden toezicht op naleving van WVGS. Deze instanties zijn ook vastgelegd in de wet: 

• ILT
• Douane
• NVWA

Opsprongsambtenaren zijn: 

• Politie en Marechaussee

Wat denken jullie dat het verschil is tussen opsporingsambtenaren en toezichthoudende ambtenaren? 

Toezichthoudende instanties

Bij het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn verschillende partijen betrokken. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de veiligheid. Iedere betrokkene heeft hierin eigen taken. Dit om schade te voorkomen. 

De belangrijkste betrokkenen bij het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn:

• Afzender
• Vervoerder
• Ontvanger

Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid

Waar is de afzender voor verantwoordelijk?

De afzender moet:

• Nagaan of de gevaarlijke goederen vermoerd mogen worden
• Controleren of de gevaarlijke goederen zijn ingedeeld volgens het ADR
• De juiste gegevens en documenten aanleveren aan de vervoerder
• De goederen aanbieden in geschikte verpakkingen, voorzien van de juiste etiketten en kenmerken

Verantwoordelijkheid van de afzender

Waar is de vervoerder voor verantwoordelijk?

De vervoerder moet:

• Controleren of de zending voldoet aan de ADR voorschriften
• Controleren dat de documenten aanwezig zijn en worden meegenomen
• Controleren dat het voertuig en lading geen gebreken heeft
• Controleren op overbelading
• De juiste etiketten en kenmerken aanbrengen aan het voertuig
• De juiste veiligheidsuitrusting bij zich hebben

Verantwoordelijkheid van de vervoerder

De ontvanger mag het aannemen van de goederen niet zonder goede reden vertragen. Ook mot de ontvanger na het lossen controleren of de ADR-voorschriften zijn nageleefd

Verantwoordelijkheid van de ontvanger

ADR-eisen vervoerder

Wanneer een vervoerder ADR vervoerd, moet het voertuig en de chauffeur voldoen aan de ADR eisen de belangrijkste zijn:

• Een chauffeur moet in het bezit zijn van een ADR certificaat
  
• Schriftelijke instructies in de cabine in de taal die de bemanning kan lezen en begrijpen
  
• Voertuig moet de verplichte uitrusting hebben (brandblussers, enz.)
  
• Bemanning moet verplichte uitrusting hebben (veiligheidsbril, laarzen, enz.)
  
• Kenmerking en etiketteren van het voertuig

Er zijn 3 vrijstellingen, wanneer hieraan voldaan wordt. Vervallen er een aantal ADR-eisen.

• 1000 punten regeling 
• Gelimiteerde hoeveelheden (LQ)
• Vrijgestelde hoeveelheden (EQ)

ADR-eisen vervoerder

De vrijstelling op beperkte hoeveelheden geldt wanneer het vervoersdocument aangeeft dat je voor 1000 punten of minder aan gevaarlijke stoffen vervoert. Dit geldt niet per zending, maar over alles wat het voertuig bezit. 

Het kan dus in de praktijk dat een klant goederen aanbied die onder de 1000 punten is, maar misschien dat er nog andere gevaarlijke goederen bijgeladen worden, dan kom je wel over de 1000 punten heen. 

1000 punten regeling

Ga naar www.1136.nl om snel de punten uit te kunnen rekenen

Bij gelimiteerde hoeveelheden wordt gekeken naar de maximale inhoud van gevaarlijke stoffen per binnenverpakking. Wanneer goederen dus aan de eisen van gelimiteerde hoeveelheden voldoet, is deze vrijgesteld van de ADR regels. 

Indien een transporteenheid meer dan 8 ton aan gelimiteerde hoeveelheden vervoert, dan moet aan de voor- en achterzijde van het voertuig een kenmerk van minstens 25 x 25 cm bevestigd zijn. 

Gelimiteerde hoeveelheden

Bepaalde gevaarlijke stoffen zijn in zeer kleine hoeveelheden vrijgesteld van he ADR

Het maximum aantal colli per voertuig is 1000

Denk hierbij het monters voor onderzoeken 

Vrijgestelde hoeveelheden

Kenmerking van het voertuig

Een voertuig dat gevaarlijke stoffen vervoert, moet de 

juiste borden en  gevarenetiketten dragen

Algemene voorschriften:

• Oranje borden hebben de afmeting van 40 x 30 cm
• Het etiketteren van voertuigen gebeurd in het algemeen alleen bij tankwagens en los gestort vervoer
  

• Etiketten moeten minsten 25 x 25 cm groot zijn
• Etiket 9A wordt niet als voertuigetiket gebruikt
• Een voertuig moet aan 3 zijden geëtiketteerd zijn, een container aan 4 zijden

Een aanhangwagen of oplegger met gevaarlijke goederen die tijdens het vervoer wordt losgekoppeld van het voertuig moet aan de achterkant een oranje bord blijven dragen

Zodra de gevaarlijke goederen gelost zijn, moeten de borden ingeklapt zijn. 

Wanneer klap je de borden open?

Kenmerking van het voertuig

Er gelden voor een aantal gevaarlijke stoffen een samenladingsverbod met andere gevaarlijke stoffen:

• Klasse 1 (reist alleen)
• Colli met etiket 4.1 en 1 alleen met 4.1 en 1
• Colli met etiket 5.2 en 1 alleen met 5.2 en 1 en 5.2 zonder 1

Gescheiden houden van lading:

• Colli met etiket 6.1 of 6.2 (ook als bijkomend gevaar) en een aantal stoffen in klasse 9mogen niet samen geladen worden met levensmiddelen, genotsmiddelen of diervoer

Samenladingen

Documenten

Tijdens het transport van gevaarlijke goederen zijn een aantal documenten verplicht:

• Het vervoersdocument
• Schriftelijke instructies
• Een gelding identiteitsbewijs van ieder bemanningslid
• Een geldig ADR certificaat voor de bestuurder

Het vervoersdocument

Het vervoersdocument bevat in ieder geval deze informatie:

• Gegevens van de afzender
• Gegevens van de ontvanger
• Welke lading wordt vervoert
• Het aantal colli
• De wijze van verpakking
• De hoeveelheid in kg of liters

De taal van het document is de taal van het land van afzending en (wanneer dit niet Engels, Duits of Frans is) nog in het Engels, Duits of Frans. 

Spinner

1. Roep maar een UN nummer...

2. Zoek het maar op...

Het vervoersdocument

Het vervoersdocument bevat in ieder geval deze informatie:

• Gegevens van de afzender
• Gegevens van de ontvanger
• Welke lading wordt vervoert
• Het aantal colli
• De wijze van verpakking
• De hoeveelheid in kg of liters

De taal van het document is de taal van het land van afzending en (wanneer dit niet Engels, Duits of Frans is) nog in het Engels, Duits of Frans. 

Documenten

EBij de informatie van de lading moet het volgende worden geschreven:

• UN-nummer,
  
• stofnaam,
  
• gevaren (bijkomende gevaren),
  
• verpakkingsgroep,
  
• tunnelbeperkingscode
  

Dit gaan wij even oefenen...

In welke taal moet het vervoersdocument worden geschreven?

1. In een officiële taal van het land van afzending, en bovendien, als die taal niet Engels, Duits of Frans is, in het Engels, Duits of Frans
2. In een voor de chauffeur begrijpelijke taal, een officiële taal van het land van afzending, in alle talen van doorvoer en het land van bestemming
3. In een voor de chauffeur begrijpelijke taal en bovendien, als die taal niet Engels, Duits of Frans is, dan in het Engels, Duits of Frans

Wat is bepaald ten aanzien van het laden van levensmiddelen en colli met etiket 6.1 en 6.2?

1. Colli voorzien met de etiketten 6.1 en 6.2 moeten tijdens het vervoer gescheiden worden gehouden van levensmiddelen, genotmiddelen en voer voor dieren
2. Colli voorzien van de etiketten 6.1 en 6.2 mogen tijdens het vervoer samen met levensmiddelen, genotmiddelen en voer voor dieren worden geladen in een box pallet
3. De levensmiddelen moeten minimaal 60cm van colli met het etiket 6.1 en 6.2 afstand worden beladen

Wat is de juiste notering op een vrachtbrief? 

1. BROOMPENTAFLORIDE UN 1745, 5.1 (6.1, 8), I, (B/E)
2. UN 1745 BROOMPENTAFLORIDE, 5.1 (6.1, 8), I, (B/E)
3. UN 1745, 5.1 (6.1, 8), I, (B/E)

Tom is een Nederlandse chauffeur. Hij gaat op maandag laden in Italië. In zijn lading zitten gevaarlijke stoffen. Zijn rit gaat via Oostenrijk en Tom lost uiteindelijk in België. In welke taal moet het vervoersdocument opgemaakt zijn?

1. Italiaans en Nederlands
2. Italiaans en Engels
3. Engels en Duits

In welke taal moet bij binnenlands vervoer de schriftelijke instructie zijn opgemaakt?

1. Nederlands
2. Nederlands en een taal die de bemanning begrijpt
3. Een taal die elk lid van de bemanning kan lezen en begrijpen

Laad- en Losprocedure

De kans dat er iets misgaat bij het vervoer van gevaarlijke stoffen, is het grootst tijdens het laden en lossen. Om deze risico's zo klein mogelijk te houden is het goed om een aantal basisregels altijd te volgen:

• Zorg ervoor dat je weet welke goederen je moet laden of lossen en wat de mogelijke gevaren en risico's zijn. 
• Controleer of de juiste gevaren labels en UN-nummers erop staan
• Controleer op schades
• Draag altijd de geschikte PBM's 
• Gebruik altijd de juiste materialen om te lossen
• Controleer of de materialen in goede staat zijn
• Roken is ten strengste verboden in de omgeving van ADR
• Stapel alleen wanneer de verpakkingen hier geschikt voor zijn, vloeistoffen altijd onderop. 
• Controleer bij het laden ook het voertuig op gebreken

Stuwen en vastzetten

Een voertuig moet zo zijn ingericht dat de gevaarlijke stoffen goed kunnen worden vastgezet. Dit voorkomt dat lading gaat schuiven en beschadigt, waardoor gevaarlijke stoffen kunnen vrijkomen.

Ook moeten andere goederen stevig worden vastgezet (en ook eventuele losse onderdelen, zoals pompwagens)

Voorkomen en bestrijden van ongevallen

Door je aan de veiligheidsregels te houden tijdens het laden en lossen, voorkom je ongevallen. 

Wat moet je doen als er wel een ongeval met gevaarlijke stoffen in de loods plaatsvindt? 

Handelen na een ongeval

Handel de stappen volgens de PAMAN af,

• Zorg allereerst voor je eigen veiligheid. Stap niet meteen op het gevaar af. 
• Zorg ook voor andermans veiligheid. Waarschuw direct je collega's en zorg dat iedereen uit het gevaar blijft
• Markeer het plaats van het ongeval. Zorg ervoor dat het voor iedereen duidelijk is wat er aan de hand is
• Eventueel hulpdiensten / BHV alarmeren
• Ga vervolgens handelen volgens de schriftelijke instructies. 

EHBO

Een gevaarlijke stof kan op verschillende manieren het lichaam binnendringen:

• Via mond (eten of drinken
• via de luchtwegen
• Via de huid of via een verwonding

Om jezelf te beschermen tegen gevaarlijke stoffen, volg je de veiligheidsvoorschriften op en draag je de passende PBM's. 

Wat doe je als jij of een collega toch in aanraking komt met een gevaarlijke stof?

EHBO

Verleen eerste hulp maar houd rekening met:

• Geen eerste hulp verlenen als de kans bestaat dat je zelf gewond raakt
• Geen mond op mondbeademing toepassen wanneer het slachtoffer gevaarlijke stoffen heeft binnengekregen
• Infomeer hulpdiensten en vermeld altijd het UN nummer van de gevaarlijke stof

Bij verbranding (warmte, bijtende of sterk gekoelde stoffen)

• Koel de wond met lauw, zacht stromend water
• Laat eventuele vastgekleefde kleding zitten

Terug naar de vraag van vanmorgen

Wat hoopten jullie te leren of te weten te komen?

Veiligheid is geen toeval, het is een keuze

Welk cijfer geven jullie de training van vandaag?

010

Hoe gaan jullie naar huis?

😒🙁😐🙂😃

Bedankt