2-3 voltooid en onvoltooid deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom 2ha3!

Wat gaan we doen?

• Uitleg werkwoordspelling: voltooid en onvoltooid deelwoord
• Aan de slag!
• Afsluiting 

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat een voltooid en onvoltooid deelwoord is en hoe je dit moet spellen.
• weet je wat een bijvoeglijk gebruikt deelwoord is en                      hoe je dit moet spellen

Stappenplan werkwoordspelling

1. Is het een samengestelde of enkelvoudige zin?
2. Welke vorm van het werkwoord?
3. Welke regel hoort er bij die vorm?

Stappenplan werkwoordspelling

1. Is het een samengestelde of enkelvoudige zin?
2. Welke vorm van het werkwoord?
3. Welke regel hoort er bij die vorm?

Let op: is de persoonvorm enkelvoud of meervoud?

In welke tijd staat de zin?

Welke vorm van het werkwoord?

• persoonvorm (tt - vt - gw)
• voltooid deelwoord - onvoltooid deelwoord
• hele werkwoord (infinitief)
• bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord (bijvoeglijk naamwoord)

Welke vorm?

• Zoek alle werkwoorden uit de zin.
• Bepaal of je met één of twee gezegdes te maken hebt.
• Stel de persoonsvorm(en) vast.
• Stel vast met elke andere vormen van het werkwoord je te maken hebt.

Herhaling: persoonvorm

Persoonvorm vastgesteld --> en dan?

• vorm: vt - tt - gw 

PVTT

Ik-vorm

• ik loop, loop ik, loop jij/je

Ik-vorm +t       

• jij loopt, hij loopt, zij loopt

Hele werkwoord 

• wij lopen, jullie lopen, zij lopen

PVVT

Als de pv in de verleden tijd staat, wat is dan de volgende stap?

• sterk of zwak werkwoord

Lopen

1. sterk werkwoord
2. zwak werkwoord

Plagen

1. sterk werkwoord
2. zwak werkwoord

PVVT

Zwak werkwoord: klank verandert niet als je het vervoegt.

Sterk werkwoord: klank verandert als je het vervoegt.

--> Regel: schrijf op wat je hoort, zo kort mogelijk.

Zwak werkwoord vervoegen

• enkelvoud: ik-vorm tt + de of te
• meervoud: ik-vorm tt + den of ten

Welke vorm van het werkwoord?

• persoonvorm (tt - vt - gw)
• voltooid deelwoord - onvoltooid deelwoord
• hele werkwoord (infinitief)
• bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord (bijvoeglijk naamwoord)

Voltooid deelwoord (vd)

• Altijd met hulpwerkwoorden zijn/worden of hebben.

Voltooid deelwoord (vd)

• Altijd met hulpwerkwoorden zijn/worden of hebben

Sterke werkwoord eindigt op -en (kijken - gekeken, stelen - gestolen)

• Ik ben gevallen

Zwakke werkwoord eindigt op -d of -t 

• Ik word geschopt
• Ik heb gespaard

Voltooid deelwoord (vd)

• Altijd met hulpwerkwoorden zijn/worden of hebben.

• Ik ben gevallen
• Ik word geschopt
• Ik heb gespaard                       --> opschrijven wat je hoort

• Bij t-klank langer maken (geschopte, gespaarde  of 't ex-kofschip)

Onvoltooid deelwoord (od)

Zingend kwam ik het klaslokaal binnen.

• Je herkent een od als er nog iets aan de gang is.
• Je kunt er terwijl van maken
• infinitief + d
• huilend, roepend, schreeuwend, lachend

• Terwijl hij huilde, terwijl hij riep

Welke vorm van het werkwoord?

• persoonvorm (tt - vt - gw)
• voltooid deelwoord - onvoltooid deelwoord
• hele werkwoord (infinitief)
• bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord (bijvoeglijk naamwoord)

Het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

Van voltooide en onvoltooide deelwoorden kun je een bijvoeglijk naamwoord (bn) maken: een gelopen race; een lopend vuurtje.

Het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

• Is eigenlijk een bijvoeglijk naamwoord.
• Het zegt dus iets over een zelfstandig naamwoord.
• Het stamt af van een voltooid deelwoord.

• De verotte bladeren.             (de bladeren zijn verrot)
• Het geslepen  mes.                (het mes is geslepen)
• De geschilderde ramen.      (de ramen zijn geschilderd)

Eindigt het vd op -en?

De boom is gevallen.

Bij bijv.gebr.vd ook -en: 

de gevallen boom

Eindigt het vd op -en?

De boom is gevallen.

Bij bijv.gebr.vd ook -en: 

de gevallen boom

Eindigt het vd op d of t?

Het is gebruikt.

De weg is verbreed.

Bij bijv.gebr.vd: -e

Het gebruikte boek.

De verbrede weg.

Het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

Spel het bijvoeglijk naamwoord zo kort en eenvoudig mogelijk.

Behalve als je het dan verkeerd uitspreekt.

Het bekladde behang.

Stappenplan werkwoordspelling

1. Is het een samengestelde of enkelvoudige zin?
2. Welke vorm van het werkwoord?
3. Welke regel hoort er bij die vorm?

Let op: is de persoonvorm enkelvoud of meervoud?

In welke tijd staat de zin?

sterk

Aan de slag!

Wat? maken opdr. 1 

Hoe? zelfstandig (zachtjes overleggen met buurman of -vrouw)

Hulp? buurman of -vrouw, docent

Tijd? dit lesuur

Uitkomst? nakijken

Klaar? spelling H4 (lastige werkwoordsvormen)

              lezen

Afsluiting 

Aan het eind van deze les...

• weet je wat een voltooid en onvoltooid deelwoord is en hoe je dit moet spellen.
• weet je wat een bijvoeglijk gebruikt deelwoord is en                      hoe je dit moet spellen