durendael

• Burgerschapskunde
• Basisschool
• Groep 4

De bijeenkomsten

4 bijeenkomsten

Online hulp op afstand

Per bijeenkomst een opdracht om tussentijds aan te werken

Wat is burgerschap in het onderwijs?

Burgerschap

Geen burgerschap

Wat is burgerschap?

Vd Ploeg, P (2022): zeggenschap i.p.v. zelfredzaamheid

Nieuwelink, H (2023): Burgerschap is het ideaal van vrije en gelijke mensen met het vermogen om maatschappelijk en politiek te functioneren en daarmee gezamenlijk de samenleving vorm te (kunnen) geven.

Eidhof, B (2019): Het toerusten van leerlingen met kennis, vaardigheden en houdingen, die ze in staat stellen om zelfstandig te handelen ten aanzien van sociale, maatschappelijke of politieke problemen.

Biesta: vrij vertaald: burgerschapsvorming is het ongrijpbare resultaat van ‘goed’ onderwijs.

De wet op burgerschap kwam er omdat: 

kennis van en over democratische instituties is te laag

De wet op burgerschap:

- het is soms lastig om gedeelde waarden te vinden

- is een gevolg van een veranderende en complexere maatschappij

Een aantal dilemma's:

Leerlingen mogen op school alleen in het Nederlands met elkaar of met een leraar praten

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Er moet ruimte zijn voor leraren die seksuele diversiteit onacceptabel vinden

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Een leerling moet alle ruimte krijgen om complottheorieën uit te leggen

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Dit is burgerschap

Maar hoe vul je dat nu in als school? 

Wat vraagt de overheid?

Sinds 2003 zijn er wetten rondom burgerschap

Maar vanaf Augustus 2021 is het volgende verplicht:

De opdracht vanuit de wet:

Er moet een visie zijn, burgerschap moet doelgericht zijn en samenhangend aangeboden zijn. Daarnaast moet dit alles te zien zijn in de schoolcultuur. Een school moet daarnaast inzicht hebben in de resultaten

De wet noemt indirect drie basiswaarden

Vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit

Die drie basiswaarden zijn dus belangrijk. En verder?

Dat is aan de scholen...

Burgerschap vraagt daarmee ook bezinning op de identiteit van de school. 

Welke waarden vind jij belangrijk om aan jouw leerlingen mee te geven?

Hoe zou jij graag willen dat jouw leerlingen na 4/5/6 jaar de school verlaten? Wat kunnen ze dan?

Veel scholen vinden dit een lastige taak

De wettekst wordt vaak ervaren als vaag

De roep om meer houvast is groot

Er komt meer houvast

Voor nu zijn er bouwstenen. 

Er zijn inmiddels  concept-kerndoelen

Vrijheid en gelijkheid

Onlosmakelijk verbonden met een democratische cultuur

Leerlingen leren hier hoe de democratische cultuur is ontstaan en hoe je die onderhoudt.

Macht en inspraak

Sterke kenniscomponent

Als kennis er is, ook basis voor meer:

- invloed uitoefenen

- kritisch zijn op (internationale) machtsverhoudingen

Democratische cultuur

Vooral dialoog en debat!

Kritisch kijken naar eigen standpunten 

Verschillen oplossen of accepteren

Identiteit

Ontdekken van de eigen identiteit

Hoe verhoudt je je tot anderen/andersdenkenden

Grenzen stellen, herkennen, benoemen en bewaken

Reflecteren op idealen en diversiteit en hoe je je daartoe verhoudt.

Diversiteit

Een heel breed begrip

Zeer actueel op scholen

Met name v.w.b. seksualiteit en gender

Maar diversiteit is breder

Solidariteit

Leren over ongelijkheid, discriminatie en uitsluiting (gelijkheidsbeginsel)

Opkomen voor elkaar en zorgen voor de omgeving

Digitaal samenleven

Mediawijsheid (op waarde schatten van bronnen, sociale media + digitale weerbaarheid)

Kerndoelen digitale geletterdheid

Duurzaamheid

Heeft veel aandacht van scholen. 

Verschil in onderwijsniveau en stad/platteland geeft wel grote verschillen

Uitvoering is gelijk aan solidariteit

Kenniscomponent, zoals SDG's is nog minimaal

Globalisering

Overlapt veel thema's: invloed van globalisering op het gebied van migratie, duurzaamheid, technologische ontwikkelingen en verdelingsvraagstukken

Technologisch burgerschap

Ontwikkelt zich razendsnel, daardoor ondergeschoven kindje. Wel veel vanuit STO

Ethische kant is belangrijk

Terug naar de praktijk:

Wat is nu nodig voor jouw leerlingen?

Wie zijn jouw leerlingen

- Wie zijn ze?

- Waar wonen ze?

- Wat speelt er?

- Wat ligt makkelijk en wat ligt gevoelig?

- Wat zegt dit over jouw burgerschapsonderwijs?

Opdracht

Maak een heldere contextbeschrijving.

Wie zijn je leerlingen?

Wat hebben zij nodig?

En wat betekent dat voor het burgerschapsonderwijs dat bij jou op school vormgegeven moet worden?

Schrijf daarnaast op welke kant je op wil met burgerschap. Hoe krijgt burgerschap vorm? En welke kernwaarden zijn belangrijk voor jouw school?

Vragen?

[e-mail]

www.burgerschapseducatie.com

Tweede bijeenkomst 

Check in: hoe gaat het met de ontwikkelingen rondom burgerschap?

😒🙁😐🙂😃

Welke waarden zijn af te leiden uit de wet op burgerschap?

1. Vrijheid, diversiteit en inclusiviteit
2. Vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit
3. Vrijheid, solidariteit en duurzaamheid
4. Vrijheid, diversiteit en verdraagzaamheid

Scholen moeten een visie hebben op burgerschap. Wat nog meer?

1. Beleid. Verder is het aan scholen zelf.
2. Een uitgebreide beschrijving over hoe BU verantwoord wordt
3. Het vak burgerschap moet aangeboden worden.
4. Een samenhangend en doelgericht aanbod

De verantwoordelijkheid voor burgerschap moet liggen bij:

1. De coördinator/kartrekker
2. Docenten met kennis rondom BU-thema's
3. Al het personeel
4. De directie

Mag burgerschap als vak aangeboden worden?

1. Ja
2. Nee

Burgerschap kan per school heel verschillend aangeboden worden

1. Waar
2. Niet waar

De bouwstenen zijn bindend

1. Waar
2. Niet waar

De context!

Wie zijn je leerlingen?

Wat hebben zij nodig?

En wat betekent dat voor het burgerschapsonderwijs dat bij jou op school vormgegeven moet worden?

Bespreek de vragen n.a.v. de context. De antwoorden schrijf je op. Dit vormt de basis voor je uiteindelijke visie

Waar maak je je zorgen om?

I.h.k.v. de maatschappelijke ontwikkeling van jouw leerlingen?

Wat willen we bereiken met ons burgerschapsonderwijs?

Het kan hier zinvol zijn om eerst een paar kernwaarden te formuleren die voor jouw school belangrijk zijn. 

Hoe willen we dit bereiken? 

Hier gaat het om de methoden, aanpakken en middelen die jullie belangrijk vinden. Denk aan lesvormen (projecten, debatten), schoolcultuur (rolmodellen, regels), of activiteiten die passen bij de schoolcontext.

Waarom is dit belangrijk voor onze school?

Dit helpt om een sterke basis en motivatie te formuleren, gekoppeld aan de specifieke context van jouw school. Het “waarom” maakt de visie betekenisvol en geeft richting aan het verdere uitwerken van hun visie.

Kunnen onze collega's dit?

Denk aan: het voeren van lastige gesprekken

Maatschappelijke thema's bespreekbaar maken

Een visie op burgerschap

Wat voor school ben je? Wie zijn je leerlingen?

Welke keuzes maak je, en waarom?

Welke waarden zijn belangrijk voor jouw burgerschapsonderwijs

Hoe wil je dat het burgerschapsonderwijs er concreet uit gaat zien?

Hoe ondersteun je collega's.

Je visie is niet in strijd met de wet.

Bespreek zoveel mogelijk van vandaag ook met je team.

Beschrijf een visie