16e en 17e eeuw: paragraaf 12 herhalen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De 16e en 17e eeuw

Literatuur: geschiedenis en theorie

Paragraaf 12

Literatuur en taal

Dezelfde kenmerken als alle kunst:

1. Realisme
2. Estheticisme
3. Classicisme

Epigram / puntdicht

Kort gedicht

twee of vier regels

geestige inhoud

verrassend slot (pointe)

Belangrijke Nederlandse epigrammenschrijver: 

Constantijn Huygens

Epigram / puntdicht

Epigram / puntdicht

Aforisme

Een korte krachtige zin met een levensles

Tegenwoordig: een korte geestige uitspraak

Aforisme

Een gek die zwijgen kan, gaat door voor een verstandig man.

Constantijn Huygens

 Waar de democratie de meeste last van heeft, zijn de kiezers: Jan Blokker 

Ik zou wel willen zwijgen, maar ik vind er de juiste woorden niet voor.

 Herman Brusselmans.

Voorbeeld aemulatio: nieuwe genre!

Het Sonnet 

Twee veel gebruikte 'soorten':

- petrarkistisch sonnet 

•  rijmschema abba abba cdc dcd

- Shakespeare sonnet

• rijmschema abab cdcd efef gg

Andere variaties ook mogelijk

Hoeveel regels heeft een sonnet?

1. 4
2. 6
3. 8
4. 14

Wat is, bij een sonnet, een volta?

1. inhoudelijke wending
2. strofe van 8 regels
3. tegenstelling
4. verandering van vorm

Het rijmschema van een sonnet kent een aantal variaties, maar het meest standaard is ...

1. ABAA ABAA CDD DCD
2. ABBA ABBA CDC DCD
3. ABBA ABBA DCD DCD
4. ABCD ABCD CDC DCD

Opdracht

Lees het gedicht Ziekentroost

(volgende slide of blz. 37 boek)

Beantwoord de vragen.

ZIEKENTROOST - J. Slauerhoff, Soleares, 1933

Pizarro had de vijftig overschreden

En weinig roem behaald uit veel gevaar;

Zijn eerste vrouw droeg veeren in het haar

En op zijn kleine akker werkte een tweede.

Hij stond bekend als drieste moordenaar,

Geen wet haast die hij niet had overtreden,

Maar dat behoorde tot de goede zeden

Op Hispaniola – hij was vijftig jaar.

Toen kwam de kans: met een vermolmd karveel

Maakte hij de reis die niemand vóór hem deed,

Veroverde met honderd man Peroe.

Vijftig was hij, ik dertig maar: wie weet

Ontdek ik niet het zesde werelddeel,

Al ben ik nu na een paar stappen moe?

Tussen welke regels ligt in dit sonnet de volta?

1. 1e en 2e strofe
2. 2e en 3e strofe
3. 3e en 4e strofe

Geef tenminste drie tegenstellingen tussen het eerste en tweede deel.

Wat is het rijmschema van een petrarkisch sonnet?

1. abab abba cdc dcd
2. abba cddc efe fee
3. abba abba cdc dcd
4. abab cdcd efef gg

Welk rijmschema heeft dit sonnet?