3.2 Stroomgebieden en stroomstelsels

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

3.2 Stroomgebieden en stroomstelsels

I. Noordzee

II. Eems

III. Maas

IV. IJssel

V. IJsselmeer

VI. Rijn

VII. Schelde

VIII. Waal

Egypte

Syrië

Israël

Jordanië

Irak

Turkije

 

Nijl

Jordaan

Dode zee

Eufraat

Tigris

Middellandse zee

Aswandam

Atatürkdam

Gebergtes:

Cantabrisch gebergte

Pyreneeën

Castiliaans Scheidingsgebergte

Spaanse hoogvlakte of Meseta

Sierre Nevada

Water:

 Atlantische oceaan Ebro

Taag

 Middellandse zee

Steden:

 Madrid

  Barcelona

  Almeria

FF herhalen

met vragen

Waar begint de waterkringloop

1. In de zee
2. In de bergen
3. Nergens, het is een kringloop
4. In de wolken

Hoeveel procent van al het water op de aarde is drinkbaar?

1. 1 %
2. 5 %
3. 10 %
4. 20 %

Het zoute water op aarde zit in de ....

1. meren en rivieren
2. gletsjes en ijskappen
3. zeeën en oceanen
4. In de lucht

De hoeveelheid water op aarde verandert

1. Waar
2. Niet waar

Het grootste deel van het water op aarde bestaat uit ....

1. Zoet water
2. Zout water

Reliëf is...

1. Grote rivieren
2. Bossen
3. Hoogte verschillen
4. Losliggende stoeptegels

3.2 Stroomgebieden en stroomstelsels

Leerdoelen

- Weet je uit welke onderdelen een stroomstelsel bestaat;

- Begrijp je dat debiet iets anders is dan regiem;

- Begrijp je dat het verval en verhang de stroomsnelheid bepalen. 

Hierboven: stroomgebied van Rijn. 

Wat is een stroomgebied?

Een stroomgebied is het verzamelgebied 

van een rivier waarbinnen alle neerslag

 en grondwater via de zijrivieren 

uiteindelijk in de hoofdrivier stroomt. 

Wat is een waterscheiding?

De waterscheiding is de grens tussen 

de stroomgebieden. 

Dit zijn altijd gebergten

of andere vormen van reliëf 

in het landschap.

Reliëf zorgt voor waterscheiding!!!

Waterscheiding = grens tussen twee stroomgebieden

Reliëf = hoogteverschillen binnen een landschap

Waterscheiding: rode stippelijn

Drie delen van een rivier / stroomstelsel

1. De bovenloop in de bergen.
   
2. De middenloop, vaak door een dal.
   
3. De benedenloop, waar de rivier uiteindelijk via een delta of estuarium in zee loopt.
   

Bovenloop -                  Middenloop                         Benedenloop

Bron van de rivier       Middelste gedeelte          Laatste gedeelte.

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Erosie

Transport

Sedimentatie

Opbouw rivier: 3 delen 

Water stroomt snel -> veel erosie

Water stroomt langzaam -> veel sedimentatie

Rivier splitst zich. Er ontstaat een delta.

Het kleine stukje voor de rivier in zee komt = delta. 

Verschillen tussen Rijn en Maas

In de bovenloop is de Rijn een echte gletsjerrivier, maar als de rivier Nederland binnenstroomt is ze een gemengde rivier geworden. In Nederland krijgt de Rijn alleen nog water van neerslag en grondwater. De Maas is een regenrivier en krijgt geen smeltwater van gletsjers. En dat kun je zien aan het debiet.

Wat is het debiet???

Debiet is de hoeveelheid water die per seconde op een bepaald punt in de rivier passeert. 

Debiet

Dit is de hoeveelheid water die op een bepaald punt door de rivier stroomt. Het debiet wordt uitgedrukt in m3 per seconde.

Bovenloop

Smalle rivier

Lager debiet

Erosie

Snel stromend

Benedenloop

Brede rivier

Hoog debiet

Sedimentatie

Langzaam stromend

Waarom is het debiet van de Rijn bij Lobith (NL) hoger dan bij Basel (Zw)?

Een gletsjerrivier heeft het hele jaar hetzelfde debiet

1. juist
2. onjuist

Wat is het regiem van een rivier?

regiem = verdeling van water dat gedurende het jaar door de rivier stroomt. De rivier vervoert niet altijd evenveel water. 

regenrivier: in de herfst en winter meer water.

gletsjerrivier: in de lente en zomer meer water. 

Debiet en regiem

Debiet: de hoeveelheid water 

                die een rivier afvoert op een bepaalde plek  (in m3/sec)

Regiem: verdeling van water dat gedurende het jaar door de rivier stroomt.

Debiet/ regiem

1. Regenrivier (Maas)

• Onregelmatig regiem
• Laagste afvoer in de zomer

2. Gletsjerrivier:

• Vrij regelmatig regiem
• Laagste afvoer in winter

3. Gemengde rivier (Rijn)

• Regelmatig regiem

Lobith??

Lobith is een Nederlandse plaats waar  de Rijn Nederland binnenstroomt.

Verval

De Rijn stroomt 175 km door Nederland en mondt uit in de Noordzee. 

Het hoogteverschil tussen Lobith en de zee is 14 m.

Dit heet het verval -> het hoogteverschil tussen twee punten langs een rivier.

Verhang

Als je 14 m het hoogteverschil deelt met het aantal km tot de zee - 175, dan krijg je het hoogteverschil per km.

Dit heet het verhang.

14m : 175 km = 

14m: 175 000m= 0,08m = 8cm

Verval=

hoogteverschil=

2500-2000= 500 m

Verval en verhang