9.3 en 9.4 De opkomst van totalitaire staten, propaganda en massaorganisaties

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Welkom!

Vandaag

• Analyse van twee cartoons over Roosevelts New Deal
• Hoe WOI en economische crises bijdroegen aan de opkomst van totalitaire staten (focus: Duitsland)
• Russische Revolutie

Spending money

Big business

The patriotic appeal

Shoals of doubt

Farm relief

Unemployment

To port prosperity

FDR

Company

Bank confidence

Beer

De opkomst van totalitaire staten (9.3)

Je begrijpt hoe WOI en de economische wereldcrisis de opkomst van totalitaire systemen in de Sovjet Unie, Duitsland en Italië hebben beïnvloed

Vandaag:

Je kunt uitleggen welke kenmerken van een totalitair systeem te onderscheiden zijn en hoe die in nazistisch Duitsland te zien zijn

totalitaire staat

In Duitsland werd boos gereageerd op het Verdrag van Versailles. Bedenk hoe dit de beeldvorming over democratie beïnvloedde:

WOI als oorzaak voor opkomst totalitaire systemen

• Oude machthebbers zijn weg/afgezet en dragen geen verantwoordelijkheid voor het gigantische leed van WOI
• Nieuwe regeringen (vaak democratisch) beginnen al op achterstand - zij tekenen de vredesverdragen en worden verantwoordelijk voor de ellende na WOI en zijn kop van jut
• Rusland (1917), Italië (1922) en Duitsland (1933) zien de opkomst van totalitaire staten
  

Over hoe WOI de kritiek op democratische regeringen in de jaren 1920 in Duitsland beïnvloedt had ik een antwoord

1. Dat de kern raakte
2. Dat enigszins in de buurt kwam
3. Dat behoorlijk afweek van de kern
4. Ik had geen antwoord, ik had geen idee

Bedenk hoe een economische (wereld)crisis bij kan dragen aan toenemend wantrouwen richting regeringen en/of de roep op een sterke leider.

Economische oorzaken opkomst totalitaire systemen

1. Het vertrouwen in een regering staat of valt met hoe het economisch gaat en/of hoe economische tegenwind aangepakt wordt
2. De economische crisis in Duitsland (1919-1924) en de wereldcrisis vanaf 1930 zorgen voor massale werkloosheid
3. Kritiek op de economische aanpak door democratische regering neemt enorm toe...
4. ...en de roep op een sterke leider groeit

Over hoe een economische crisis de opkomst van totalitaire systemen beïnvloedt had ik een antwoord

1. Dat de kern raakte
2. Dat een beetje in de buurt kwam
3. Dat behoorlijk afweek van de kern
4. Ik had geen antwoord, want ik had geen idee

Kenmerken van een totalitaire staat

• Antidemocratisch 
• Militaristisch - verheerlijking van leger en geweld 
• Eén krachtige leider, die bovendien alwetend is - persoonsverheerlijking
• Eén partij is slechts toegestaan – propaganda en censuur
• Gebruik van geweld om tegenstanders uit te schakelen en zo het land/de politiek/de partij te zuiveren
• Ideologie wil totaal aanwezig zijn: in de samenleving en in de hoofden van mensen  

Vandaag...9.3 (vervolg)

Je begrijpt hoe het communisme opkwam in Rusland en zich vanaf oktober 1917 ontwikkelde tot een totalitaire staat onder Lenin en Stalin

communisme

Kenmerken van een totalitaire staat

• Antidemocratisch 
• Militaristisch - verheerlijking van leger en geweld 
• Eén krachtige leider, die bovendien alwetend is - persoonsverheerlijking
• Eén partij is slechts toegestaan – propaganda en censuur
• Gebruik van geweld om tegenstanders uit te schakelen en zo het land/de politiek/de partij te zuiveren
• Ideologie wil totaal aanwezig zijn: in de samenleving en in de hoofden van mensen  

Hitler is verantwoordelijk voor 17 miljoen doden. Stalin is verantwoordelijk voor

1. 13 miljoen doden
2. 15 miljoen doden
3. 19 miljoen doden
4. 23 miljoen doden

Tsaar - Lenin - Stalin

• Februari 1917 - Revolutie - Tsaar Nicolaas II afgezet, burgerregering treedt aan, zet WOI voort
• Oktober 1917 - Revolutie - Bolsjewieken (Communisten) o.l.v. Lenin grijpen de macht
• Maart 1918 - Vrede van Brest-Litovsk met Duitsland, einde WOI ten koste van grote gebiedsdelen
• 1918-1922 - Burgeroorlog tussen de Roden (communisten) en de Witten. Communisten trekken aan het langste eind
• 1922 Rusland wordt omgedoopt in Sovjet Unie, Moskou nieuwe hoofdstad
• 1924 Lenin sterft, opvolging is niet geregeld. Lenin waarschuwde in 1923 partijtop voor Stalin...
• 1928 Stalin blijkt de dominante leider
• 1928-1933 Vijfjarenplan
  Poging om van Sovjet Unie van een landbouwstedelijke naar een industriële samenleving te transformeren
  Middel: collectivisatie van de landbouw - boeren verplicht op kolchozen (staatsboerderijen) werken, privébezit wordt afgeschaft
  Landbouwproducten exporteren om transformatie naar industrialisatie te kunnen bekostigen
• 1932/33 Holodomor in Oekraïne - hongersnoden (2,5-7 miljoen doden), terreurcampagnes 
• 1936-1938 Grote Terreur - zuivering van de communistische partij en het leger door Stalin

Sovjet Unie onder Stalin

We bekijken een fragment uit 'In Europa' over Stalins terreur

Let op de verschillende kenmerken van een totalitaire staat die je herkent 

Vandaag...9.3 (vervolg)

Je begrijpt hoe het fascisme opkwam in Italië en vanaf 1922 onder Benito Mussolini de totalitaire ideologie werd, waarbij je overeenkomsten en verschillen tussen Italië, Duitsland en de Sovjet Unie kunt onderscheiden

Van welke totalitaire ideologie weet je het meest, van meest naar minst bekend?

1. Nazisme, fascisme, communisme
2. Fascisme, nazisme, communisme
3. Nazisme, communisme, fascisme
4. Communisme, nazisme, fascisme

Fascisme

• Fasces (Latijn): bundel roeden, Latijnse magistraat
• Zwarthemden
  
  
• Italië switcht in 1915 van bondgenootschap in WOI - van Centralen naar Geallieerden
  Drie jaar hevige gevechten tegen Oostenrijk-Hongarije, nauwelijks (terrein)winst
• Na WOI weinig 'beloning' voor Italië; politieke en economische onrust
  
  
• Groot(s)heid van het Romeinse Rijk laten herleven
• Middellandse Zee als 'Mare nostrum' van Italië 
• 1922 Mars op Rome --> regering omver
  
• Italië wordt éénpartijstaat, o.l.v. Mussolini (Il Duce)

Noem zoveel mogelijk overeenkomsten tussen (de opkomst van) de drie behandelde totalitaire staten
(Sovjet Unie, nazi-Duitsland en fascistisch Italië)