K1: 5,2 Werken in de stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, t, mavo
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling
  
• Lesdoelen
• Werken in de stad
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

PTO4

• Hoofdstuk 5 - de stad in de middeleeuwen

• Hoofdstuk 6 - een nieuwe tijd

Waar ontstaan nieuwe steden vooral in de middeleeuwen?

1. Op plekken waar veel klei is, dit is nodig om huizen te bouwen
2. In de hoeken van domeinen
3. In grote weiden, daar is immers genoeg ruimte
4. Bij kruispunten en rivieren

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Uitleggen waarvan men in de stad leefden.

• Uitleggen hoe je een meester van een gilde kon worden.

• uitleggen welke voordelen het samenwerken in de Hanze met zich meebracht.

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Welke historische vaardigheid komt hier duidelijk aanbod?

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• IJzeren ploeg
• Halsjuk

Leg in je eigen woorden uit waarom nieuwe steden ontstaan.

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Noem een aantal voorbeelden van ambachten in de middeleeuwen

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Een voorbeeld van een meesterproef.

Om meester te worden moest een poort worden gemetseld.

Rechts: Het stadhuis van Leuven (België) is een mooi voorbeeld van architectuur uit de late middeleeuwen.

De start van de bouw begon in het jaar 1439 en heeft in totaal 30 jaar geduurd.

Links: het beeld van Desiderius Erasmus op het stadhuis van Leuven.

Wanneer mag iemand zelf een bedrijfje starten in een stad?

1. Als diegene van adel is.
2. Als deze lid is van de gilde in de stad.
3. Alleen de burgermeester mag een bedrijf beginnen.
4. Als er genoeg handel is in de stad.

Leg in je eigen woorden uit wat een gilde is.

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Welke voordelen had het samenwerken in de Hanze?

Video

Canonclips: De Hanze

00:21-00:26

Controle

Paragraaf 5,1 - Nieuwe steden
Opdrachten: 1, 2, 5, 10
LB blz. 72 en 73
WB blz. 94 t/m 97

Opdrachten

Paragraaf 5,2 - Werken in de stad
Opdrachten: 1, 2, 3, 7
LB blz. 74 en 75
WB blz. 97 t/m 99

Gildenopdracht 

• In individueel
• Op een A4
• Online kun je de opdracht vinden in het geschiedenis uur, magister

• Wat moet je doen? (lees de opdracht goed door!)

1. Naam van je gilde
2. Logo van je gilde
3. Regels van je gilde

Nabespreken

Aan het eind van deze les:

• Uitleggen waarvan men in de stad leefden.

• Uitleggen hoe je een meester van een gild kon worden.

• Uitleggen welke voordelen het samenwerken in de Hanze met zich meebracht.

Fijne dag!

Rond het jaar 1000 groeiden de oogsten snel. Welke oorzaak had dat?

1. De boeren hadden geleerd het land te bemesten.
2. De boeren lieten hun kinderen meehelpen op het land.
3. Er kwamen steeds meer boeren, omdat de mensen in steden ook moesten eten
4. De boeren gebruikten betere werktuigen.

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Als een gildelid ziek is, zorgen de andere leden voor hem en zijn gezin.

1. Waar
2. Niet waar

Een boer is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een timmerman is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een marktkoopman is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een zilversmid is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Als je goed genoeg was, moest je de ????
afleggen. Dat was een soort examen. Als je slaagde, mocht je lid worden van het gilde.

Welk woord moet er op de vraagtekens staan?

1. gilde
2. meester
3. meesterproef
4. leerling