Les 4: Cicero - een biografie

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Marcus Tullius Cicero

Geboren:
Arpinum, 3 januari 106 v. Chr.

Overleden:
Formia, 7 december 43 v. Chr. 

Door de tijd heen

• Cicero wordt geboren een jaar na Marius' eerste consulaat
• Als 20'er: burgeroorlog tussen Marius en Sulla
• Als 30'er: opkomst Pompeius en Crassus
• 63 v Chr.: consul (suo anno & homo novus,  1e sinds Marius)
• Opkomst triumviraat - Caesar, Pompeius, Crassus
• Kiest kant van Pompeius in strijd tegen Caesar
• Tegenstander van Antonius, daarom vermoord

Carrière (80-64)

• Geboren in provinciestad, uit ridderstand of equites
• Opleiding in retorica, filosofie, rechtsgeleerdheid
• 80: eerste rechtszaak: Pro Sexto Roscio Amerino
• 79(?): Huwelijk met Terentia (aristocraat)
• Tot 77: studiereis naar Griekenland & Asia Minor
• 75: quaestor - financieel bestuurder; senator
• Daarna: assistent-gouverneur op Sicilië 

Carrière (80-64)

• 70: In Verrem; rechtszaak tegen (ex-)gouverneur Sicilië
• 66: praetor - juridisch bestuurder
• steunt Gnaeus Pompeius Magnus die volmachten eist in de strijd tegen Mithridates

Cicero Consul (63)

• 63: verkozen tot consul suo anno (43 jaar oud)
• Eerste homo novus sinds Marius (107)
• Krijgt steun van optimates vanwege Catilina
• Lucius Sergius Catilina zou een staatsgreep willen plegen
• De Catilina: redevoeringen tegen Catilina met "bewijs"
• Catilina ontvlucht Rome, organiseert militair verzet
• December: contact met Allobrogen voor bondgenootschap
• Cicero verijdelt dit, samenzweerders zonder proces geëxecuteerd
• Zomer 62: Catilina sneuvelt in Etrurië

Bona Dea-schandaal

• Cicero noemt zichzelf Redder des vaderlands
• 62: feest van Bona Dea in huis van Pontifex Maximus Caesar
• Verboden voor mannen, maar patriciër Publius Claudius wordt betrapt
• Cicero getuigt tegen Claudius, maar vrijspraak wegens omkoping
• Cicero weigert plaats in het Triumviraat (Crassus, Pompeius, Caesar)
• Claudius wordt plebejer door adoptie => Clodius
• 58: Clodius wordt volkstribuun; nieuwe wet:
• Executeren van Romeinse burgers zonder proces is strafbaar

Ballingschap en terugkeer

• Cicero ontvlucht Rome, huis geplunderd en verwoest
• Wet tegen Cicero: officieel verbannen; knokploegen in Rome
• 57: terugkeer en rehabilitatie door steun van Pompeius
• Politieke rol lijkt uitgespeeld; filosofische geschriften
• 53: dood van Crassus; spanning tussen Caesar en Pompeius
• 51: Cicero gouverneur in Klein-Azië voor 1 jaar
• Terugkeer in 50 voor Christus

Burgeroorlog

• 49: Caesar trekt over de Rubicon
• Cicero kiest na lang aarzelen de zijde van Pompeius
• 48: Pompeius verslagen en later gedood
• 47: Cicero krijgt toestemming om terug te keren naar Rome
• 46: scheiding van Terentia; 45: dood van Tullia
• 44: dood van Caesar; Cicero keert zich tegen Antonius
• 43: nieuw Triumviraat en conscriptie

Einde

• Cicero probeert te vluchten, maar mislukt
• Gedood door soldaten van Antonius
• Hoofd en handen tentoongesteld op het Rostrum in Rome

Werken van Cicero: redevoeringen

Cicero wordt beschouwd als de grootste redenaar van Rome. Van hem zijn 58 redevoeringen bewaard, waaronder:

• In Verres (tegen de ex-gouverneur van Sicilië
• Philippicae (14 redevoeringen tegen Marcus Antonius)
• In Catilina (tegen de vermeende samenzwering)

Theorie van de retorica

Meerdere werken over de theorie van de welsprekendheid.

Belangrijkste werk: de oratore.

Redenaar moet naast technische vaardigheden ook kennis hebben van de filosofie en de geschiedenis.

Filosofische werken

Cicero wilde de filosofie van de Grieken toegankelijk maken voor de Romeinen. 

Belangrijkste filosofieën: Plato, Stoa, Epicurus.

Schrijft deze werken vooral als hij politiek buitenspel staat.

Neemt net als Plato de dialoog als medium, maar lange betogen i.p.v. korte vragen en antwoorden. 

Brieven

Bijna 900 brieven van Cicero zijn bewaard. 

Belangrijkste verzameling: Ad Familiares (deels met antwoorden).

Ook: Epistulae ad Atticum, naar zijn vriend Atticus.

Daarnaast brieven aan broer Quintus en aan en van Brutus.