Aanpassing van organismen aan de omgeving

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Welkom bij de les

Natuurwetenschappen

Aanpassing van organismen
aan hun omgeving 

Ik kan na deze les:

• uitleggen dat organismen met bepaalde kenmerken, in een welbepaalde omgeving, meer overlevingskansen hebben dan andere organismen en zich voortplanten
• de vijf klassen van de gewervelden opsommen
• de huidbedekking bij de verschillende gewervelden herkennen
• de functies van de verschillende huidbedekking vergelijken
• de drie functies van de kleur bij organismen beschrijven
• de begrippen fossiel, opportunist en exoot uitleggen
• de aanpassing van organismen op de omgevingsfactoren bespreken

Eventjes ons geheugen opfrissen...

een biotoop

abiotische factor

Wat is ....

een biotische factor 

?

Wat is een biotoop?

1. Een plaats in de natuur waar levende wezens zoals samenleven.
2. Een verscheidenheid aan levende wezens in een bepaald gebied.
3. De levende invloeden in een bepaald gebied
4. De niet levende invloeden in een bepaald gebied.

I

N

V

L

O

E

D

E

N 

O

P

O

R

G

A

N

I

S

M

E

N

IN

E

E

N

 

B

I

O

T

O

O

P

Abiotische factoren

Biotische factoren

Temperatuur

Wind

Licht

Bodemsamenstelling

Mens

Mos

Vogelnestje

Boom

Insecten

Konijn

Water

De verschillende abiotische en biotische factoren zorgen ervoor dat bepaalde organismen (= levende wezens) wel of niet in een bepaald gebied gaan samenleven.

Door de juiste omstandigheden is het leven op aarde ook kunnen ontstaan.

Bekijk het volgende filmpje en los de vragen op.

Aanpassingen van organismen aan hun omgeving

Er zijn 3 zaken belangrijk voor organismen 

om te overleven:

1. Voedsel

2. Veiligheid

3. Voortplanting

Aanpassingen van organismen aan hun omgeving

We zien bepaalde kenmerken bij organismen 

1. Huid: schubben, slijm, veren of haren?warmbloedig/koudbloedig?
2. Ademhalingsorganen: kieuwen, longen, huid?
3. Voortplanting: eieren of geen eieren?

waarbij ze zich aanpassen aan hun omgeving: 

4. Milieu(omgeving): water, land, lucht

Aanpassingen van organismen aan hun omgeving

Aan de hand van deze kenmerken kunnen we de gewervelde dieren in 5 klassen verdelen:

Vissen

• Huid is bedekt met schubben
• Koudbloedig
• Ademhaling via de kieuwen
• Voortplanting: eieren zonder schaal
• Milieu: Water
  

Amfibieën

• Huid bedekt met slijm
• Koudbloedig
• Ademhaling: jonge dieren huid en kieuwen, volwassen dieren huid en longen
• Voortplanting: Eieren zonder schaal
• Milieu: water en land
  

Reptielen

• Huid bedekt met droge schubben
• Koudbloedig
• Ademhaling via longen
• Voortplanting: eieren met een leerachtige schaal
• Milieu: op het land
  

Vogels

• Huid bedekt met veren
• Warmbloedig
• Ademhaling via longen
• Voortplanting: eieren met kalkschaal
• Milieu: land/lucht
  

Zoogdieren

• Huid bedekt met haren
• Warmbloedig
• Ademhaling via longen
• Voortplanting: levendbarend
• Milieu: land
  

Sleep de afbeelding van de gewervelde dieren
naar de juiste klasse.

Vissen

Zoogdieren

Reptielen

Amfibieen 

Vogels

Gewervelde dieren

dier met veren

dier met huid met slijm

dier met naakte huid

dier met schubben

dier met schubben

REPTIELEN

AMFIBIEEN

ZOOGDIEREN

VISSEN

VOGELS

Vissen en reptielen hebben dezelfde huidbedekking, namelijk schubben...

Zijn ze dan hetzelfde?

1. Ja
2. Nee

Vissen

• behouden hun schubben
• de schubben groeien mee met de vis

Reptielen

• de oude huid wordt vervangen een nieuwe huid
• de schubben groeien niet mee met het reptiel

≠

warmbloedig
wintervacht

koud: isolatie/vetlaag

             warm: groot oppervlak

De huidbedekking helpt bij warmte en koude 

Aanpassingen van organismen aan hun omgeving

        warmbloedig

         wintervacht

koud: isolatie/vetlaag

      

       warm: groot oppervlak

 

Aanpassingen van organismen aan hun omgeving

MAAR OOK ...

K

L

E

U

R

E

N

Dieren communiceren met

om te 

camoufleren, 

waarschuwen,

pronken

Poolvos

Woestijnvos

2 vossen, zelfde bouwplan. Welke verschillen zie je?

De Poolvos en de Woestijnvos zijn beiden vossoorten die toch behoorlijk van elkaar verschillen.

Welke verschillen zien leerlingen op basis van het uiterlijk (hun eigenschappen)?

Deze verschillen bepalen mede hun overlevingskans (hoe goed zijn ze aangepast op hun omgeving)

Welke aanpassingen aan de koude omgeving zie je bij de poolvos?

Welke aanpassingen aan warmte zie je bij de woestijnvos?

1. Open onderstaande link

https://radio2.be/lees/steeds-meer-grote-wilde-dieren-in-vlaams-brabant

2. Lees het artikel door

3. Beantwoord de vraag op de volgende slide

Iedere biotoop heeft zijn eigen organismen

Wat is een opportunist?

Iedere biotoop heeft zijn eigen organismen

Organismen die zich dus goed aanpassen, hebben 

Uitheemse (=buitenlandse, exotische) organismen bedreigen onze inheemse (=binnenlandse) organismen. 
 

  

Voorbeelden zijn: wasbeer, halsbandparkiet, Aziatische hoornaar, ... 

grotere overlevingskansen en 

kunnen zich daardoor voortplanten

We noemen deze uitheemse soort 

exoten.

Aanpassingen

• Ieder organisme past bij de biotoop waarin hij leeft.
  
  

• Planten en dieren zijn daarom ook aangepast aan de biotoop waar ze leven.
  
  

• Een aanpassing is een eigenschap van een organisme, waardoor hij goed kan overleven in zijn biotoop en zich kan voortplanten.

Iedere biotoop heeft zijn eigen organismen

• Ieder organisme past bij de biotoop waarin hij leeft.
   
• Planten en dieren zijn daarom ook aangepast aan de biotoop waar ze leven.
   
• Een aanpassing is een eigenschap van een organisme, waardoor hij goed kan overleven in zijn biotoop en zich kan voortplanten.

Heb je het gevoel dat je de leerstof van vandaag begrijpt?

01:03

Tot welke groep behoren de bacteriën?
(denk hierbij ook aan de schimmels)

01:35

Temperatuur is een ...

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

02:48

Fossielen zijn versteende resten van dieren of planten.

1. Waar
2. Niet waar

03:01

Gewervelde dieren

Dieren met een wervelkolom

Ze hebben een inwendig skelet

Ongewervelde dieren

Dieren zonder wervelkolom

04:35

Welke belangrijke aanpassing bij dieren was er nodig om op het land te kunnen leven?

05:47

Eerste dieren

Ongewervelde dieren: kwallen, zeesterren

Duizendpoten en insecten

Dieren met een wervelkolom: vissen en later amfibieën, ...