4.7 grammatica zinsdelen, 4 juni 2025

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

4.7

Grammatica zinsdelen

Enkelvoudige en samengestelde zin

Nederlands

Meewerkend voorwerp

Enkelvoudige en samengestelde zin

Enkelvoudige zin = altijd een hoofdzin

Pv en o staan dan naast elkaar.

Samengestelde zin bestaat uit twee of meer zinnen: 
hoofdzin + hoofdzin 

of: hoofdzin + bijzin

Bijzin: pv staat aan het eind van de zin en er is een voegwoord.

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Welke zin is een samengestelde zin?

1. De brandweermannen moeten de woningen inspecteren.
2. De kok moet de uitjes fruiten voordat de andere groenten erbij kunnen.
3. Ik zal de was aan de waslijn hangen.
4. Door de brand van afgelopen nacht heeft de doe-het-zelfzaak op de begane grond behoorlijke rookschade opgelopen.

Welke zin is een samengestelde zin?

1. Gisteren ontdekte ik dat mijn broer rookt.
2. In favoriete vakantiegebieden zijn de medewerkers van de vulploeg in de zomermaanden elke avond tot middenin de nacht aan het werk.
3. Sinds zijn vakantie in Laos lijkt Casper gek op Aziatische maaltijden te zijn.
4. Tegenwoordig stuurt de politie de bewoners bij calamiteiten een sms-bericht.

Welke combinatie zinnen zie je hier?

Ik wil dit weekend wel afspreken, maar ik mag meedoen met het NK en ik doe dat liever.

1. hoofdzin (HZ) + bijzin (BZ)
2. bijzin(BZ) + hoofdzin (HZ) + bijzin (BZ)
3. hoofdzin (HZ) + hoofdzin (HZ)
4. hoofdzin (HZ) + hoofdzin (HZ) + hoofdzin (HZ)

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a is HZ, b is BZ
3. a is BZ, b is HZ
4. a en b zijn beide BZ

Herhaling:

Gezegde: alle werkwoorden uit de zin

Onderwerp: wie (wat) + gezegde

Lijdend voorwerp: wat (wie) + gezegde + onderwerp

Meewerkend voorwerp

Aan (voor) wie/wat + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Check daarna of je 'aan' of  'voor' kunt weglaten of toevoegen.

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'Jan'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'de toets'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Is dit een meewerkend voorwerp?

Hij laat al zijn geld na [aan goede doelen].

1. Wel een meewerkend voorwerp
2. Geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?

Sophie doet jou de groeten

1. Geen meewerkend voorwerp
2. jou
3. Sophie
4. de groeten

Wie heeft mijn scooter gerepareerd?

mijn scooter =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Wat is het meewerkend voorwerp (MV) in de zin:

Mag ik u een kopje koffie aanbieden?

Wat is het meewerkend voorwerp (MV) in de zin:

Het verlegen jongetje gaf ik een schouderklopje.

Het meewerkend voorwerp is:
De ober heeft eindelijk een glas cola voor Meindert ingeschonken.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Hij geeft zijn zus een knuffel.

Wat is het meewerkend voorwerp:
De politieagent gaf de foutparkeerder een flinke boete.

Wat voor gevoel heb je na deze les?

😒🙁😐🙂😃

Opdrachten 4.7

Volg de route van paragraaf 4.7.

Klaar? Maak 1 en 2 van 4.8 en volg de route.