§3 - Erfelijkheid - KGT

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Doelen van deze paragraaf

Na deze paragraaf kun je uitleggen:

- Hoe wordt het genotype bepaald?

 - Wat is het fenotype?

 - Wat betekent erfelijk?

 - Kun je je fenotype aanpassen?

 - Wat het verschil is tussen een chromosoom en een gen.

 - Wat zijn chromosomenparen?

 - Wat het verschil is tussen geslachtscellen en lichaamscellen.

 - Wat er gebeurt bij bevruchting.

 - Wat voor soort tweelingen er zijn en hoe ze ontstaan.

- Wat een aangeboren ziekte is.

§3 - Erfelijkheid

Erfelijke eigenschappen

Erfelijke eigenschappen

Uiterlijk = hoe je eruit ziet

Vele eigenschappen

--> Kleur haren, ogen etc.

--> Vorm haren, ogen etc.

Veel uiterlijke eigenschappen zijn erfelijk

Fenotypen

Fenotype wordt bepaald door:

- Genotype

- Invloeden uit het milieu

Lees in OneNote & maak opdracht 1

"Uiterlijk fenotype - genotype"

Nakijken opdracht 1

A)  Fenotype

B) Erfelijke eigenschappen

C) Fenotype

D) Houdbaarheid, 

E) Eigen antwoord

Chromosomen & genen & DNA

Cel - celkern - chromosomen - genen

In elke celkern zitten 46 chromosomen.

Elk chromosoom bestaat uit vele genen. 

Een gen bepaalt een erfelijke eigenschap (kleur ogen, haren etc.)

Chromosomen bestaan uit stof DNA, zitten genen in (zie afbeelding)

De informatie voor alle erfelijke eigenschappen noemen we genotype.

Waar zorgt een gen voor?

Hoeveel chromosomen zitten er in een celkern van een cel?

Lees in OneNote & maak opdracht 2 en 3

"Chromosomen en "genen

Nakijken opdracht 3

A) Gen

B) DNA - erfelijke eigenschappen (genen)

C) Ja

D) Als er lichaamscellen of geslachtscellen gemaakt moeten worden.

E) Chromosomen

F) Door genen van vader en moeder

G) - 

H) - 

Cellen

Chromosomenparen

Lichaamscel:

46 Chromosomen / 23 chromosomenparen

Geslachtscel:

23 chromosomen / geen chromosomenparen

Chromosomenparen

Wat is het verschil tussen geslachtscellen en lichaamscellen?

Lees in OneNote & maak opdracht 5

'Chromosomenparen'

Nakijken opdracht 5

A) geslachtscellen & lichaamscellen

B) 46 chromosomen

C) 23 chromosomenparen

D) Lichaamscellen

E) Geslachtscellen

F) Geslachtscel

Bevruchting en erfelijke ziektes

Bevruchting

Geslacht

Je krijgt geslachtscel (X of Y) van vader en van moeder

XY = Jongen

XX = Meisje

Celdeling

Erfelijke ziektes

Ouders dragen genen die tot erfelijke ziekte kunnen leiden.

- Ouders weten dit niet altijd

- Soms wel, omdat ze zelf de ziekte al hebben

Lees in OneNote & maak opdracht  6

'Bevruchting & erfelijke ziektes'

Aangeboren ziektes

Nakijken opdracht 6

 A) Bij bevruchting smelten de celkern van een eicel en zaadcel samen

B) Bij de samensmelting van de celkernen

C) 23

D) een nieuw organisme

E) Als ouders een ziekte dragen en deze overdragen aan het kind bij de bevruchting

F) -

G) Een meodercel deelt zich in twee dochtercellen

H) -

I)  Bij een vrouw zijn twee chromosomen zichtbaar bij X en bij een man zijn een chromosoom zichtbaar bij de X en de Y

Oorzaken aangeboren ziektes

 - Gedrag ouder (drugs, roken, alcohol, vet eten)

 - Tekort aan vitamine, gebruik medicatie, zuurstofgebrek.

- Fout in deling van cellen, waarbij er chromosomen missen of extra aanwezig zijn.

Tweelingen

Zoek een foto van een eeneiige tweeling, voeg deze hieronder in.

Lees in OneNote & maak opdracht  7

'Aangeboren ziektes & Tweelingen'

Nakijken opdracht 7

A) Erfelijke ziekte is een ziekte die je krijg van je vader of moeder. Dat zit dus in het DNA. Een aangeboren ziekte heeft niets te maken met het DNA dat je van je ouders krijgt. Het ontstaat dus pas op het moment van bevruchting, tijdens de zwangerschap of bij de geboorte. 

B)  

 - Gedrag ouder (drugs, roken, alcohol, vet eten)

 - Tekort aan vitamine, gebruik medicatie, zuurstofgebrek.

- Fout in deling van cellen, waarbij er chromosomen missen of er extra zijn.

Afronden

- Maak opdracht 7C

- Als je klaar bent laat je dit aan je docent zien.

- Maak §3 Erfelijkheid - Afronding.

- Voorbereiden SO. Met leerblad en yurls