Over gedichten limerick/ronddeel/acrostichon

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Wat gaan we doen?

• Mededelingen (2 minuten)
• Leeskwartiertje (15 minuten)
  
• 'Over gedichten' via LessonUp (30 minuten)
• Creatieve opdracht (25 minuten)
• Toetscijfer lezen uitdelen (bespreken doen we morgen!)

Mededelingen

Leesflexuur

Elke donderdag het 9e uur

Wat gaan we doen?

• Mededelingen (2 minuten)
• Leeskwartiertje (15 minuten)
  
• 'Over gedichten' via LessonUp (30 minuten)
  
• Creatieve opdracht (25 minuten)
• Toetscijfer lezen uitdelen (bespreken doen we morgen!)

THEMA

Over gedichten

Leerdoelen

GEDICHTEN:

- Je weet wat een gedicht is

- Je weet hoe een rijmschema van een gedicht eruit ziet;

- Je kunt zelf een limerick/ronddeel/acrostichon schrijven.

Wat zijn gedichten?

Gedichten

GEDICHTEN

Geschiedenis gedichten

Een dichtvorm is al heel oud. In vroege tijden gaven rondtrekkende verhalenvertellers en liedjeszangers hun verhalen door op rijm.

Een verhaal in de vorm van een gedicht konden zij  beter onthouden en het brengt
meer spanning in de manier van vertellen.

Gedichten

- Een gedicht valt vooral op door de vorm: de regels zijn korter dan in een verhaal (proza), de regels worden niet vol geschreven.

- Een regel in een gedicht bestaat soms maar uit enkele woorden. Het is vaak erg wit rondom een gedicht.

Rijmschema gedichten

Het is makkelijk om het rijmschema van een gedicht te achterhalen:

1. Lees het gedicht.
2. Kijk welke zinnen met elkaar rijmen.
3. Geef elke rijmende zin dezelfde letter, begin met a.
   

Rijmschema gedichten

Voorbeeld:

Al vanaf de eerste dag

was ik betoverd door jouw lach

Mijn liefde voor jou is eindeloos

Het is daarom dat ik voor jou koos

Ik blijf je eeuwig trouw

Jij bent alles waar ik van hou

jij bent alles waar ik van hou

a

a

b

b

c

c

GEPAARD RIJM

Voorbeeld:

Al vanaf de eerste dag

was ik betoverd door jouw lach

Mijn liefde voor jou is eindeloos

Het is daarom dat ik voor jou koos

jij bent alles waar ik van hou

a

a

b

b

GEKRUIST RIJM

Voorbeeld:

Nu stap je dan de wereld binnen

als kindje teer en klein

je avontuur kan gaan beginnen

hoe zal jouw leventje zijn?

jij bent alles waar ik van hou

a

b

a

b

OMARMEND RIJM

Voorbeeld:

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van jouw glimlach

is gelukkig zijn

jij bent alles waar ik van hou

a

b

b

a

SLAGRIJM

Voorbeeld:

Misschien heeft iemand op een dag

terwijl hij in een strandstoel lag 

en wapperende vlaggen zag,

gedacht: 'hij zag' rijmt op 'die vlag'.

Ik maak een rijm en noem het een slag.

jij bent alles waar ik van hou

a

a

a

a

a

VERSPRINGEND RIJM

Voorbeeld:

Maar de rand was eraf. Al zijn linnen

was gerafeld en grauw.

Hij keek blij en boos

blikten mieren en wormen en spinnen

door een gat in zijn mouw

maar verdrietig en loos.

a

b

c

a

b

c

Dit is een...

1. blank vers
2. rijmgedicht

Dit is een gedicht met rijmschema...

1. abcabc
2. ababacac
3. aabbaacc

Dit is een gedicht met rijmschema...

1. aabb ccbb
2. abab acac
3. aabbaacc
4. abcb abcb

Soorten gedichten

Er zijn verschillende soorten gedichten.

Jullie gaan nu kennismaken met drie verschillende soorten gedichten.

Limerick - ronddeel - acrostichon

UITLEG ELFJE

Een elfje is een gedicht van elf woorden die in vijf regels geschreven zijn.  

Regel 1: Eén beginwoord

Regel 2: Twee woorden

Regel 3: Drie woorden

Regel 4: Vier woorden

Regel 5: Eén woord, in de vorm van  een conlusie, uitroep of oplossing

ELFJE

Fiets

Is niets

In deze stad

Hij wordt steeds gejat

Triest

ELFJE

Tijger
Kijkt scherp

Kan goed zoeken

Hij grijpt het dier

Hap

UITLEG HAIKU

Een rijmloos gedicht van drie regels met een vast aantal lettergrepen heet een haiku.

De zeventien lettergrepen zijn verdeeld over drie regels.

De eerste regel heeft 5 lettergrepen.

De tweede regel heeft 7 lettergrepen.

De derde regel heeft 5 lettergrepen.

HAIKU

de kat ligt op schoot

ik begin braaf te aaien

zo zet je hem aan

              (Kees van Kooten)

HAIKU

Op een dorre tak
is een kraai nog blijven zitten
in de herfstavond

(Basho)

UITLEG LIMERICK

Een limerick bestaat uit vijf regels.

In de eerste regel staat altijd een plaatsnaam.

Een limerick heeft vaak een grappige inhoud.

Het rijmschema is AABBA. 

Het aantal lettergrepen per regel staat vast.

UITLEG LIMERICK

Regel 1:           9 lettergrepen

Regel 2:           9 lettergrepen

Regel 3:           5 lettergrepen

Regel 4:           5 lettergrepen

Regel 5:           9 lettergrepen

LIMERICK

Er was eens een cobra uit Made

Die wilde zijn accu opladen

Hij nam toen de gok

En brak uit zijn hok

Maar werd toch gepakt voor zijn daden

LIMERICK

Er was eens een vrouw uit Abcoude

Die graag op wat kattenvoer kauwde

Maar o wat een lol

Na zes blikken vol

Ze praatte niet meer, maar ze miauwde

Welkom M1f!

We starten met lezen, dus pak je boek!

UITLEG RONDDEEL

In een ronddeel worden hele regels herhaald.

Het gedicht telt 8 regels.

Regel 1, 4 en 7 zijn gelijk.

En regels 2 en 8 zijn ook gelijk.

Je hoeft eigenlijk maar vijf verschillende zinnen te bedenken.

RONDDEEL

 1. O, was ik maar onze kat

2. Lekker opgekruld slapen op een kussen

3. Hij hoeft niet op de fiets door een plensbui

4. O, was ik toch maar onze kat

5. Nooit in een stinkend regenpak

6. En nooit naar school

7. O, was ik maar onze kat

8. Lekker opgekruld op een kussen

UITLEG ACROSTICHON

Een naamgedicht is leuk en heel persoonlijk. 

Het begint met een naam.

De letters van de naam staan onder elkaar.

Elke letter is het begin van een (bij de naam of persoon) passende dichtregel, waardoor en flitsend gedicht ontstaat.

ACROSTICHON

Daar ligt ze

O zo mooi

O zo prachtig

Rozen om haar heen

Nu komt de prins

Redder in nood

O zo snel

O zo stoer

Sterk met zijn zwaard

Ja daar wijkt de haag

En dan ...de kus

NAAMGEDICHT

Nu schrijf ik

Alle letters

Allemaal onder elkaar

Maat, of rijm, of vorm

Doen eventjes niet mee

Ik knutsel totdat elke regel

Cool klinkt zoals ik het wil

Het wordt dan haast vanzelf

Toch een mooi gedicht

Dit is een...

1. Elfje
2. Haiku
3. Limerick
4. Naamgedicht

Dit is een...

1. Elfje
2. Haiku
3. Limerick
4. Naamgedicht

Dit is een...

1. Elfje
2. Haiku
3. Limerick
4. Naamgedicht

Dit is een...

1. Elfje
2. Haiku
3. Limerick
4. Naamgedicht

Schrijf een gedicht

Opdracht:

1. Schrijf een limerick/ronddeel/acrostichon. 
2. Versier het blad, passend bij jouw gedicht. 
   Je mag tekenen, plaatjes plakken, wees creatief!
3. Bewaar je gedicht goed of lever het bij mij in.

Hoe: Je maakt je eigen gedicht

Nodig: A4-papiertje, pen, potloden

Klaar: Ga verder met de opdracht 'verhaal schrijven'

Opdracht nabespreken

Vragen stellen

Les afsluiten

eigen gedicht voorlezen

- Je weet wat een gedicht is

- Je weet hoe een rijmschema van een gedicht eruit ziet;

- Je kunt een limerick/ronddeel/acrostichon maken.