Hoofdstuk 3: De hereniging van Duitsland (1961 - 1991)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leg het begrip Koude Oorlog uit aan de hand van de cartoon.

Ook spanningen voortkomende uit Koude Oorlog elders in de wereld, o.a. in Cuba (1962)

Cuba-crisis (1962)

• 1959: Castro aan de macht (revolutie)
• communist
• Varkensbaai-invasie (1961) >
• Castro vraagt bescherming aan SU >
• plaatsing raketinstallaties (1962) >
• Kennedy stelt zeeblokkade in >
• Chroesjtsjov en Kennedy sluiten akkoord:
• Russen halen kernwapens weg,
• VS verwijderd kernwapens uit Turkije (navo)
• belang: bijna-kernoorlog > hot line en
• SALT-akkoorden > détente

Cubacrisis (1962)

Documentaire Cuba-crisis

(Engels gesproken, 5 min)

0

gevolgen van Cuba-crisis

• Grote vrees voor een nucleaire oorlog >
• Détente (1963 - 1979)
• ook in Duitsland verbetering betrekkingen met Oostbloklanden door:
• loslaten harde lijn van Adenauer:  'Westbindung' > geen wederzijdse erkenning DDR en BRD 
• Nu: Ostpolitik  van Willy Brandt:
• - burgemeester van Berlijn in 1961, later bondskanselier (1969 - 1974)
• - Erkenning DDR en BRD (1972) en andere verdragen (oa over terugkeer kinderen naar BRD)
• - Hoop op hereniging bleef bestaan, maar daarnaast ook:
• - hameren op goede relatie met VS en Europese integratie
• Erich Honecker (DDR) beschouwde deling Dld als definitief

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

 De hereniging van Duitsland mogelijk door problemen in SU:

• 1.  Geen economische groei
• 2. Militaire uitgaven werden te hoog. SDI-project VS nieuwe fase in wapenwedloop (Reagan)

• 3. Geen inspraak van de bevolking >

• 1985: Gorbatsjov wijzigt de koers: 

• - Perestrojka > vernieuwing productieproces en invoering marktwerking
• - Glasnost: 'Openheid', verruiming vrijheid van meningsuiting > kritiek mogelijk !!!

Probleem voor de SU was ook de onvrede in Oostbloklanden:

• Verzet tegen de communistische dictatuur >
• - roep om democratische vrijheden en
• - recht om in vrijheid te reizen
• Tot Gorbatsjov: hard militair optreden tegen hervormingsbewegingen (o.a. in Hongarije in 1956 en in Tsjechoslowakije in 1968)
• Gorbatsjov (1985-1991): weigert militair in te grijpen in de DDR > einde Breznjev-doctrine >
• Na verzet in Polen en Hongarije, Val van de Muur (1989) >
• Hereniging Duitsland (1990) >
• Val andere communistische regimes in Oostblok >
• Einde éénpartijstaat in SU > Sovjet-Unie opgeheven (1991)

 documentaire

Val van de Muur

 7 minuten (NOS)

0

De hereniging van Duitsland: problemen

• 1. Vele landen hadden bedenkingen bij Duitse hereniging:
•     angstig voor economische, politieke (en militaire ?) overheersing 
•     Kohl kreeg steun bij Frankrijk onder belofte van:
•     - invoering Euro
•     - uitbreiding EU met voormalige Oostbloklanden
• 2. Verschil 'Ossies' en 'Wessies' (politiek, economisch en cultureel)
•     - oa: Ossies voelde geen hereniging maar overname. Zie: ampelmänchen
• 3. Ook: immigratie van mensen uit oa oorlogsgebieden:
•     - Ossies zijn veelal tegen
•     - tegengaan immigratie ligt gevoelig bij Wessies (nazi-verleden)

2 presentaties over paragraaf 3.3

USSR na 1991:

• Na Gorbatsjov werd Jeltsin leider van de SU >
• Jeltsin maakt einde aan communisme in SU >
• Voormalige republieken onafhankelijk
• markteconomie > enkele superrijken
• Baltische staten en Polen bij EU.
• Elders autoritaire staten (o.a. Hongarije)
• Nationalistische en ethnische gevoelens >
• revolutie en burgeroorlog (o.a.Oekraïne)

Gevolgen val communisme voor het Westen:

• - VS 'politiagent van de wereld'
• - Navo: beheersing militaire conflicten ipv 
•                 bestrijden communisme
• - Duitsland economische motor Europa
• - Poetin (2008): herstel positie > 
• - nieuwe spanningen met het Westen o.a,
• - Oekraïne (Krim)

Ontwikkelingen in Nederland na 1945:

• 1. Groeiende welvaart. Belangrijk: 
• - Marshallplan
• - Herstel economie in Duitsland > oa groei Rotterdamse haven
• - aardgasveld in Groningen
• - vanaf jaren '60: sterke stijging lonen 
• 2. Onafhankelijkheid Nederlands-Indië > 
•    Republik Indonesia (1949) Gevolg:
•     Velen verhuisden naar Nederland: 
•     Indo's en Zuid-Molukkers > namen cultuur mee               
•                                                                                                                                           Knilsoldaten

Documentaire Beeldbank over de wederopbouw in Nederland na 1945,

originele beelden.

(17 minuten)

0

vervolg ontwikkelingen in Nederland na 1945:                          : 

• Culturele revoluties:
• Verzuiling veranderde in: Ontzuiling [1]:                                                        verzuiling
• Het leven van mensen speelde zich niet langer af in de 'zuil' waarin ze geboren waren 
  
• liberaal, socialistisch, katholiek, protestant, 
• maar: meer contacten buiten eigen groep.
• Van invloed op de ontzuiling was:
• - secularisering [2] of: ontkerkelijking: minder mensen gingen naar de kerk >
• mensen laten zich minder leiden door de kerk (vb: gebruik voorbehoedsmiddelen)
• - komst televisie >
• meer mensen maken kennis met opvattingen uit een andere zuil

vervolg ontwikkelingen in Nederland na 1945:

• Ontzuiling werd versterkt door: secularisering en komst tv en
• individualisering: mensen willen zelf hun toekomst uitstippelen
• vooral: jongeren: babyboomers ontwikkelen eigen jeugdcultuur:
• - hekel aan 'gezag'
• - eigen haardracht, muziek, kledij, sexuele moraal (oa Woodstock festival)
• - 'flower power' en 'provo-beweging':
• - protestacties tegen geweld in de wereld (Vietnam-oorlog) o.a
• - protestsong Boudewijn de Groot (Vertaling van lied Bob Dylan):
•    'Meneer de president' > beelden studio-optreden 

0

Ook: acties         (radicale)                       feministes

Een multiculturele samenleving ontstaan door:

• Vele nieuwkomers na WO II:
  
• - Mensen uit de voormalige kolonies (Ned.Indië, Suriname ('75), Ned. Antillen)
• - Gastarbeiders (uit Italië, Griekenland, Marokko en Turkije)
• - Asielzoekers (eind 20e eeuw)
• - Burgers uit nieuwe lidstaten EU (na 1989, val van de Muur)
• Belangrijk:
• immigranten behielden hun eigen cultuur, niet iedereen integreerde >
• spanningen tussen immigranten en autochtone Nederlanders o.a. mbt:
• geloof (Islam, 11 november 2001: aanslag op Twin Towers........)

Europa: groei en crisis:

• 2004: 10 Oostbloklanden lid van EU
• Doelstellingen lijken te zijn  gehaald:
• - vrede (tussen Dld en Frankrijk)
• - welvaart
• - dreiging communisme voorbij
• Verwachting: uitbreiding democratie
• Groot probleem: politieke unie?
• 'Oplossing': landen blijven onafhankelijk
• maar gaan steeds meer samenwerken:

Andere oorzake spanningen in Europese Unie:

• Globalisering:
• - toenemende economische verwevenheid
• - steeds meer samenwerking nodig: milieu, criminaliteit
• - steeds meer culturele uitwisselingen door techniek
• - veel migratie na WO II (dekolonisatie, gastarbeid, armoede, oorlog) >
• - samenstelling bevolking is veranderd: multiculturele samenlevingen >
• - discriminatie en ontheemd gevoel bij Europeanen >
• - ultranationalisme: eigen volk eerst

Meer samenwerking in de Europese Unie en reactie 

• veiligheid
• buitenlands beleid
• economisch: 'Schengenlanden' (1991) >
• EU > Euro (2002)
• Gevolg: Euroscepsis:
• - 'Brussel' krijgt teveel macht tkv 
• - nationale parlementen
• - te weinig controle op 'Brussel'
• - vrees concurrentie lage lonen landen 
• Gevolg: volksraadplegingen (2005/16)

ABC News over de uitslag van het referendum in GB

(4 minuten)

0