30/5 synoniemen, homoniemen, antoniemen, eponiemen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1. Telefoon in de tas en snel gaan zitten.
   
2. In stilte pak je je iPad en log in op de LessonUP.
   
3. Draai je iPad om.
   
4. Pak dan je lesboek, schrift, leesboek en  etui.
   
5. Ga lezen.
   

Planning

• Korte activiteit
• Les 2: lezen
• Instructie
• Werken
• Afsluiten

Alliteratie

Rijm van woorden die beginnen met een zelfde (combinatie van) medeklinker(s)

Alliteratie

Rijm van woorden die beginnen met een zelfde (combinatie van) medeklinker(s)

Snelle Stella steelt de stenen van de sterke Sam

Jasmine jast de jassen uit de jassenmand

Filip’s flappende flap flap flapt flapperender dan mijn flapper flappen kan

Altijd aanwezige Arsene aast altijd op aandacht

Kindje kip koopt kleine kerst kastjes

Maak nu zelf een alliteratie van minimaal zes woorden met de naam van een klasgenoot.

We houden het leuk en netjes, dus geen scheldwoorden of kwetsende dingen!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• weet je wat synoniemen zijn
• weet je wat homoniemen zijn
• weet je wat antoniemen zijn
• weet je wat eponiemen zijn
• heb je geoefend met woorden voor je woordenschat

Wat wordt er bedoeld met 'synoniem'?

Synoniem

Zoek naar een synoniem: een ander woord met dezelfde betekenis.

• exact - Precies
• vreemde snuiter - rare snijboon
• bestuurder en chauffeur
  
• lucht en dampkring
  
• militair en soldaat
  

Het ene woord is soms wat zakelijker dan het andere.

Wat is een synoniem van het onderstreepte woord.                                        

                                      Dit is haar man.

1. neef
2. echtgenoot
3. vriend

Er staat een file vanwege een ongeval.
Wat is de synoniem van ongeval?

1. geluk
2. stommigheid
3. ongeluk

Wat wordt er bedoeld met 'homoniem'?

Homoniemen

Je hebt te maken met een homoniem als één woord verschillende betekenissen heeft.

De woorden zijn qua vorm en klank hetzelfde, maar hebben een andere betekenis.

Voorbeeld het woord 'kussen'

> Els kreeg drie kussen van haar dochter.

> Aakash kreeg nekpijn van zijn nieuwe kussen.

‘Bank’ kan betekenen:

• lang zitmeubel
  
• zitmeubel in klaslokaal
  
• lang zitmeubel in kerk
  
• werktafel
  
• instelling voor geld
  
• ondiepte
  
• bewaarplaats
  

Soms verduidelijkt een toevoeging de betekenis: schoolbank, kerkbank, draaibank, bank van lening, zandbank, databank.

Homoniemen kunnen voor dubbelzinnigheid zorgen. 

Dat kan een grappig effect hebben:

• Daklozen krijgen ton.
  
• Aantal deelnemers wandelvierdaagse loopt achteruit.
  

De [aanslag] kun je makkelijk verwijderen.

1. misdadige aanval
2. laagje afgezet vuil
3. ernstige benadeling

U kunt het beste de [ring] nemen om er te komen.

1. cirkelvormig voorwerp
2. strijdperk
3. kring
4. rondweg

Het lijkt mij een nogal [sterk] verhaal.

1. stevig gemaakt
2. veel van een bepaalde stof bevattend
3. vol spierkracht
4. overdreven

Wat wordt er bedoeld met 'antoniem'?

Antoniemen

• Antoniemen zijn woorden die precies elkaars tegenovergestelde zijn.

Bijvoorbeeld: 

leeg - vol

goedkoop - duur

donker – licht

lang – kort

boven – onder

gaan – komen

synoniem - antoniem

Antoniemen

Van sommige woorden kun je de tegenstelling maken door er on- of a- voor te zetten:

mogelijk – onmogelijk

technisch – atechnisch

sociaal – asociaal

begrijpelijk – onbegrijpelijk

Wat is een antoniem van groot?

1. Dun
2. Klein
3. Lang
4. Dik

Wat is het antoniem van luxe?

1. Spartaans
2. Goedkoop
3. Klein
4. Bescheiden

Wat is een antoniem van interesse?

1. Geïnteresseerd
2. Boeiend
3. Desinteresse
4. Oplettendheid

Wat wordt er bedoeld met 'eponiem'?

Eponiemen

 Woorden die naar een persoon zijn genoemd.

• Achillespees -->  Achilles, Griekse mythologische figuur.
  
• Frisbee--> William Russell Frisby, eigenaar van een firma die de studenten van de Yale-universiteit pizza’s leverde; de lege kartonnen borden werden gebruikt als frisbee.
  
• Hooligan --> Patrick Hooligan, Ier die eind negentiende eeuw met zijn familie Londen onveilig maakte.
  
• Nobelprijs --> Alfred Nobel, Zweedse chemicus en uitvinder, bepaalde in zijn testament dat van de rente van zijn kapitaal elk jaar op zijn sterfdag (10 december) vijf Nobelprijzen moeten worden uitgereikt aan mensen die in het afgelopen jaar het grootste nut hebben verschaft aan de mensheid.

Eponiem

Hij bezat een echte Van Gogh, een oude Ford en een valse Stradivarius.

Wel woord is een eponiem?

1. dyscacullie
2. stelling van Pythagoras
3. chemiebedrijf

Welke woord is een eponiem? Kies het juiste antwoord.

1. fractuur
2. verstandskies
3. adamsappel

Vorst (vrieskou) en vorst (koning) zijn eponiemen.

1. juist
2. onjuist

Overzicht

Synoniem: andere woorden --> zelfde betekenis: 

leraar - docent

exact - precies

Homoniem: zelfde woorden --> andere betekenis:

bank: zitmeubel en bedrijf waar geldzaken worden geregel

kussen: zoenen en zacht voorwerp waar je op kan leunen

Antoniem: woorden die exact elkaars tegenovergestelde zijn: 

duur - goedkoop

hoog - laag

Eponiem: woorden die naar personen zijn vernoemd: 

Frisbee: William Russell Frisby, eigenaar van een firma die de studenten van de Yale-universiteit pizza’s leverde; de lege kartonnen borden werden gebruikt als frisbee.

Hooligan: Patrick Hooligan, Ier die eind negentiende eeuw met zijn familie Londen onveilig maakte.

Werk voor de deze les (als er tijd over is) + huiswerk: 

5.2, deel 1 en deel 2 (woordenlijst) --> online 4.2

+nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Klaar = lezen uit je leesboek

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• weet je wat synoniemen zijn
• weet je wat homoniemen zijn
• weet je wat antoniemen zijn
• weet je wat eponiemen zijn
• heb je geoefend met woorden voor je woordenschat

Ik weet wat een synoniem en homoniem zijn en kan die herkennen en gebruiken in zinnen.

😒🙁😐🙂😃

Ik weet wat een antoniem en eponiem zijn en kan die herkennen en gebruiken in zinnen.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders zien?