In deze les zitten 27 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.
Lesduur is: 90 min
Onderdelen in deze les
H3. Genetica
3.2 Genenparen
Slide 1 - Tekstslide
Vandaag
-Huiswerkcheck
-terugblik
-uitleg bs 2
- samen inoefenen
- zelfstandig werken
Slide 2 - Tekstslide
Slide 3 - Tekstslide
Locus
Chromosomen komen voor in paren. De plaats van een gen op het chromosoom, noem je een locus (meervoud loci).
Een gen is het stukje DNA dat codeert voor een of meer eigenschappen
Slide 4 - Tekstslide
Leerdoelen
Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komen en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken.
Je kunt beschrijven hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan.
Slide 5 - Tekstslide
Allelen
Genen hebben verschillende varianten (allel/allelen), bijv. het allel voor zwart haar of het allel voor blond haar.
Deze allelen kunnen in verschillende combinaties voorkomen
Slide 6 - Tekstslide
Genotypes
Homozygoot dominant (BB)
Heterozygoot (Bb)
Homozygoot recessief (bb)
Wat is het fenotype/genotype?
Het allel voor welke oogkleur is dominant?
Slide 7 - Tekstslide
Dominant en recessief
Een dominant allel zie je altijd terug in het fenotype (ook als er maar één dominant allel is).
Dominante allel: HOOFDLETTER
Recessieve allel: kleine letter
Slide 8 - Tekstslide
BB: homozygoot dominant
bb: homozygoot recessief
Bb: heterozygoot
Homo = hetzelfde
Hetero = verschillend
Slide 9 - Tekstslide
Genotypen noteren
Dominant allel - hoofdletter
Recessief allel - kleine letter
BB = homozygoot dominant
Bb = heterozygoot
bb = homozygoot recessief
Slide 10 - Tekstslide
Drager
Een heterozygoot is een drager van het recessieve allel.
Dat kan bijv. voor een gen zijn dat codeert voor de haarkleur, maar ook voor een gen dat leidt tot een ziekte.
Slide 11 - Tekstslide
Intermediair fenotype
Intermediair fenotytpe:
beide allelen komen tot uiting in het fenotype
Slide 12 - Tekstslide
Maar... Soms zijn twee genen even sterk.
We praten dan niet van dominant / recessief
maar van een intermediair fenotype.
Slide 13 - Tekstslide
Onvolledig dominant
Oogkleur
Het recessieve allel komt een beetje tot uiting in het fenotype
Allel voor bruine ogen is onvolledig dominant
Slide 14 - Tekstslide
Codominantie
Bij codominantie komen de eigenschappen van beide dominante allelen volledig tot uiting.
Beide allelen worden aangegeven met een hoofdletter en een variantsaanduiding:
Rood: Ar en Geel: Ag
Slide 15 - Tekstslide
Onvolledig dominant
Intermediair
Slide 16 - Tekstslide
Genetica
In de genetica
(= erfelijkheidsleer) worden genen aangegeven met letters.
Hiermee kun je bijv. voorspellingen doen over de erfelijke eigenschappen van nieuwe generaties.
Slide 17 - Tekstslide
Recombinatie
Recombinatie is het herverdelen van erfelijke eigenschappen enleidt tot genetische variatie onder nakomelingen.
Genetische variatie is belangrijk voor hetoverleven van een soort.
Slide 18 - Tekstslide
Mutaties
Een mutatie is een plotselinge verandering van het genotype. Dit kan natuurlijk gebeuren door een foutje bij het kopiëren van het DNA.
Een mutagene stof en straling kunnen ook een mutatie opwekken (op een "onnatuurlijke wijze).
Een organisme waarbij de mutatie tot uiting komt in het genotype noemen we een mutant
Slide 19 - Tekstslide
Mutaties in het nageslacht
Een mutatie in een lichaamscel heeft geen gevolgen voor het nageslacht.
Als de mutatie zich voordoet in een geslachtscel, kan deze worden overgedragen aan de nieuwe generatie.
Slide 20 - Tekstslide
Slide 21 - Tekstslide
Samen inoefenen/huiswerk
We maken samen opdracht 14
Zelfstandig werken: opdracht 14 t/m 23
compact 16,17, 18, 19, 21, 23
Dit is ook het huiswerk
Klaar kijk na met een nakijkboekje
Pak je leesboek of ga rustig iets voor jezelf doen
Slide 22 - Tekstslide
Genetica §3.3 'monohybride kruisingen'
Na deze les:
Weet je hoe je een monohybride kruising opstelt
Kan je voorspellingen doen over het genotype en fenotype van nageslacht uit een kruising
Ken je het verschil tussen homozygoot en heterozygoot
Volgende les:
Gaan we deze kennis toepassen op stambomen
Slide 23 - Tekstslide
In een bepaalde populatie fruitvliegen hebben alle individuen het genotype rr voor een bepaalde eigenschap. Als gevolg van een erfelijke verandering tijdens de vorming van een zaadcel ontstaat een individu Z met genotype Rr.
Hoe wordt het proces van erfelijke verandering genoemd waardoor het genotype Rr van individu Z kon ontstaan?
A
Modificatie
B
Monohybride aanpassing
C
Selectie
D
Mutatie
Slide 24 - Quizvraag
Individu Z (Rr) krijgt een groot aantal nakomelingen in de eerste en volgende generaties. Individuen met genotype Rr of RR hebben tweemaal zoveel kans de leeftijd te bereiken waarop ze tot voortplanting kunnen komen als individuen met genotype rr.
Welk deel van de eerste generatie nakomelingen van individu Z heeft een vergrote kans op voortplanting?
A
1/2
B
3/4
C
1/4
D
0
Slide 25 - Quizvraag
Aan een pijlkruidplant kunnen 3 bladtypen voorkomen: - onder water 'lintvormig', - drijvend op het wateroppervlak 'ovaal' - en boven water 'pijlvormig'.
Hoe wordt de ontwikkeling van een blad bij het pijlkruid bepaald?